ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΒΑΡΝΑΒΑΣ ΚΑΙ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ
Ἱδρυτὲς τῆς Μονῆς Σουμελᾶ
Μνήμη: 18ῃ ΑὐγούστουΟἱ Ἅγιοι Βαρνάβας καὶ Σωφρόνιος, κατήγοντο ἀπὸ τὴν Ἀθήνα.
Ἐκλήθησαν δι᾽ ὁράματος ἀπὸ τὴν Κυρία Θεοτόκο νὰ καροῦν Μοναχοὶ
καὶ νὰ μεταβοῦν, ἀκολουθώντας τὴν ἱστορημένη ἀπὸ τὸν Ἅγιο Ἀπόστολο Λουκᾶ
θαυματουργὴ Εἰκόνα Της, στὸ ὄρος Μελᾶ. Οἱ Ὅσιοι ὑπήκουσαν
καὶ μετὰ ἀπὸ πολυχρόνιο καὶ πλῆρες πνευματικῶν
περιπετειῶν ταξίδι, ἔφθασαν στὸν προορισμό τους,
στὸ θαυμαστὸ ὄρος Μελᾶ τοῦ Πόντου.
Ἐκεῖ, στὸν τόπο ὅπου βρῆκαν τὴν σεβάσμια Εἰκόνα τῆς Θεομήτορος,
ἵδρυσαν τὴν περίφημη Μονὴ Σουμελᾶ, ὅπου ἐτιμᾶτο ἐπὶ σειρὰ αἰώνων
ἡ Χάρη Της, μέσῳ τῆς πανσέβαστης μορφῆς Της.
Μετὰ τὴν γενοκτονία τῶν Ποντίων καὶ τὴν καταστροφὴ τοῦ Ποντιακοῦ
πολιτισμοῦ, τὸ σεπτὸν Κειμήλιο μεταφέρθηκε τελικῶς
στὴν Ἑλλάδα, καὶ συγκεκριμένα στὴν Μακεδονία,
ὅπου κατέστη πηγὴ θαυμάτων καὶ ἰαμάτων,
στήριγμα καὶ ἐλπίδα γιὰ τοὺς δεινοπαθοῦντες πρόσφυγες,
ἀλλὰ καὶ γιὰ ὁλόκληρο τὸν Ὀρθόδοξο Ἑλληνικὸ λαό...
Τῇ 18ῃ τοῦ μηνὸς Αὐγούστου μνήμη τῶν Ὁσίων καὶ θεοφόρων πατέρων ἡμῶν ΒΑΡΝΑΒΑ καὶ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ τοῦ ἀνεψιοῦ αὐτοῦ τῶν Ἀθηναίων καὶ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ τοῦ Τραπεζουντίου τῶν ἐν τῷ ὄρει τοῦ Μελᾶ ἀσκησάντων καὶ ἐν εἰρήνῃ τελειωθέντων.
ΑΠΟ τὰς ἀγράφους παραδόσεις, ὅσας οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι παρέδωσαν εἰς τοὺς ἀκολούθους των καὶ ἀλληλοδιαδόχως παρέπεμψαν εἰς ἡμᾶς, εἶναι καὶ ἡ σχετικὴ μὲ τὴν προσκύνησιν τῶν θείων εἰκόνων, τὴν ὁποίαν οἱ μὲν ἄλλοι ἀγράφως, ὡς εἶπον, παρέδωσαν, ὁ δὲ ἱερὸς Λουκᾶς καὶ ἐμπράκτως τὴν παρέδωσεν, ἐπειδὴ ἱστόρησε μὲ χρώματα, καθὼς ὁμολογεῖ ἡ κοινὴ παράδοσις, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, βασταζόμενον ὡς βρέφος μέσα εἰς τὰς ἀγκάλας τῆς Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας. Ἀπὸ δὲ τὰς πολλὰς εἰκόνας, ὅσας θὰ ἱστόρησε, βεβαίως τρεῖς μόνον, ᾄδεται λόγος, ὅτι ἔδειξεν εἰς τὴν Θεοτόκον, τὰς ὁποίας ἀποδεξαμένη εἶπεν ἐκεῖνο τὸ περίφημον ρῆμα: «Ἡ χάρις τοῦ ἐξ ἐμοῦ τεχθέντος δι’ ἐμοῦ εἴη μετ’ αὐτῶν». Ἀπὸ δὲ τὰς τρεῖς, καθὼς ἀποδεικνύουσιν οἱ ἱστορικοὶ καὶ μαρτυροῦν τὰ βασιλικὰ χρυσόβουλλα καὶ τὰ Πατριαρχικὰ σιγγιλλιώδη γράμματα, μία μὲν εἶναι ἐκείνη ἥτις εὑρίσκεται εἰς τὸ Μέγα Σπήλαιον τῆς Πελοποννήσου, δευτέρα δὲ ἡ τοῦ Κύκκου εἰς τὴν Κύπρον, καὶ τρίτη ἡ εἰς τὸ ὄρος τοῦ Σουμελᾶ εὑρισκομένη, κοντὰ εἰς τὴν Τραπεζοῦντα, ἥτις ὀνομάζεται καὶ Ὁδηγήτρια. Ταύτην λέγουσιν ὅτι ὁ Ἀπόστολος Λουκᾶς τὴν περιέφερε πάντοτε μαζί του· πῶς δέ, καὶ πόθεν, καὶ μὲ ποῖον τρόπον κατήντησεν εἰς τὸ ἀνωτέρω ὄρος καὶ ἠθέλησε νὰ παραμείνῃ ἐκεῖ, τοῦτο ἀκούσατε παρακατιόντως.
Ἀφοῦ ὁ ἱερὸς Λουκᾶς εἰς τὰς Θήβας τῆς Βοιωτίας μετέβη εἰς Χριστόν, εἷς Χριστιανός, Ἀνανίας ὀνοματι, παρέλαβε τὴν ἁγίαν εἰκόνα ταύτην καὶ τὴν ἔφερεν εἰς τὰς Ἀθήνας, διὰ δὲ τὰ ἄπειρα θαύματα ὅπου ἔκαμνε καθ’ ἑκάστην ἡμέραν εἰς ἐκείνους, ὅσοι προσέτρεχον εἰς αὐτὴν μετὰ πίστεως, ᾠκοδόμησαν οἱ Ἀθηναῖοι Ναὸν ὡραιότατον ἔξω τῆς πόλεως, μέσα δὲ εἰς αὐτὸν ἔβαλαν τὴν ἁγίαν εἰκόνα καὶ ἔμεινεν ἐκεῖ ἕως εἰς τὸν καιρὸν τοῦ βασιλέως Θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου. Κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν καιρόν, ἄνθρωπός τις, Βασίλειος τὸ ὄνομα, γέννημα καὶ θρέμμα τῶν Ἀθηνῶν ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς, Κωνσταντῖνον καὶ Ἄνναν, εὐσεβὴς εἰς τὸν Θεόν, εὐλαβὴς εἰς τὴν Θεοτόκον καὶ πρόθυμος ἐργάτης τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου, ἀφοῦ ἔγινε τριάκοντα χρόνων ἐχειροτονήθη Ἱερεύς, εὑρίσκετο δὲ μαζί του καὶ ἕνας ἀνεψιός του, Σωτήριχος ὀνομαζόμενος, καὶ ἐχειροτονήθη καὶ αὐτὸς Διάκονος.
Μίαν λοιπὸν νύκτα, κοιμώμενος ὁ Βασίλειος, εἶδεν εἰς τὸ ὅραμά του, ὅτι ἐλειτουργοῦσε, καὶ μετὰ τὴν τελείωσιν τῆς θείας λειτουργίας τοῦ ἐφάνη ὅτι βλέπει εἰς τὰ δεξιὰ μέρη τοῦ βήματος μίαν ὡραιοτάτην καὶ ὑπέρλαμπρον κόρην περικυκλουμένην ἀπὸ ἄπειρον πλῆθος ἀσπροφόρων νέων, καὶ ὅτι ἐκείνη τὸν ἔβλεπε μὲ ἥμερον βλέμμα καὶ τοῦ εἶπε· «Βασίλειε, σήκω τὸ ταχύτερον μὲ τὸν ἀνεψιόν σου Σωτήριχον, καὶ ἀποχαιρετήσαντες ὅλα τὰ τοῦ κόσμου ἐνδυθῆτε τὸ μοναχικὸν σχῆμα, μετονομαζόμενοι σὺ μὲν Βαρνάβας, ὁ δὲ Σωτήριχος, Σωφρόνιος». Ταῦτα μὲ θάμβος καὶ τρόμον βλέπων καὶ ἀκούων ὁ Βασίλειος, ἐνόμισεν ὅτι τὴν ἠρώτησε, ποία εἶναι αὐτὴ ὅπου τοῦ φαίνεται καὶ τὸν προστάζει αὐτὰ καὶ ὅτι ἐκείνη τοῦ ἀπεκρίθη μὲ πραότητα πάλιν, ὅτι εἶναι ἡ Θεοτόκος Μαρία, ἡ Βασίλισσα τῶν Ἀγγέλων καὶ ὅτι μὲ τοῦτο τὸν παρεθάρρυνε πάλιν, ὥστε ἀδιστάκτως νὰ ὑπακούσῃ εἰς τὸ πρόσταγμά της, λέγουσα τελευταῖον καὶ τοῦτο, ὅτι ὑπάρχει καὶ θὰ ὑπάρχῃ μὲ αὐτοὺς ὅλας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς των. Ἐξύπνησε δὲ παρευθὺς ὁ Βασίλειος χαρούμενος, καὶ πάραυτα ἐφανέρωνε τὸ ὅραμα εἰς τὸν Σωτήριχον· καὶ λοιπὸν πιστεύσαντες ὁλοψύχως εἰς τοὺς λόγους τῆς Θεοτόκου, διεμοίρασαν εἰς ὀλίγον καιρὸν τὰ ὑπάρχοντά των εἰς τοὺς πτωχοὺς καὶ ἀνεχώρησαν ἀπὸ τὴν πόλιν, χωρὶς νὰ τὸ ἠξεύρῃ τις.
Εἰς δὲ τὴν ὁδὸν ἀπὸ παρακίνησιν τοῦ Σωτηρίχου, ἢ καλλίτερα νὰ εἴπω, ἀπὸ νεῦσιν τῆς Θεοτόκου, ἐμβαίνοντες εἰς τὸν Ναὸν ἐκεῖνον ὅπου, καθὼς εἴπομεν, ἔβαλαν τὴν ἁγίαν της εἰκόνα, ρίπτοντες τὸν ἑαυτόν των κατὰ γῆς ἔμπροσθέν της, μετὰ θερμῶν δακρύων προσηύχοντο τοιουτοτρόπως· «Ἀειπάρθενε Θεοτόκε, ἐὰν θέλῃ καὶ βοηθῇ ἡμᾶς τοὺς ἀναξίους, διὰ μεσιτείας σου, ἡ χάρις τοῦ Υἱοῦ σου καὶ Θεοῦ ἡμῶν εἰς τοῦτόν μας τὸν σκοπόν, γίνου, παρακαλοῦμεν, βοηθὸς εἰς ἡμᾶς, καθὼς μᾶς ὑπεσχέθης καὶ ὁδήγησέ μας ἕως εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον εἰς τὸν ὁποῖον ἠθέλησας νὰ δοξάζεσαι, διὰ νὰ εὐαρεστήσωμεν καὶ ἡμεῖς εἰς σὲ καὶ εἰς τὸν γεννηθέντα ἐκ σοῦ, καὶ νὰ ἀξιωθῶμεν διὰ σοῦ καὶ τῆς ἐκ δεξιῶν του στάσεως». Εὐθὺς τότε ἀκούουν, ὢ τῶν ἐξαισίων θαυμασίων σου Δέσποινα! φωνὴν ἀπὸ τὴν ἁγίαν Εἰκόνα ὅπου ἔλεγεν· «Ἀκολουθήσατέ με ἀδιστάκτως καὶ ἀκόπως κατ’ Ἀνατολάς, διότι ἰδοὺ προπορεύομαι, τέκνα μου, καθὼς σᾶς προεῖπα, καὶ σᾶς συνοδεύω πρὸς τὸ ὄρος τοῦ Μελᾶ, τὸ ὁποῖον ἠγάπησα»· καὶ ἐν ταὐτῷ μὲ τὴν φωνὴν βλέπουν τὴν ἁγίαν Εἰκόνα, ὅπου ἔβγαινεν ἀπὸ τὸν Ναόν, καὶ ἐβάσταζον αὐτὴν δύο Ἄγγελοι, καὶ ὀλίγον κατ’ ὀλίγον ὑψώνετο, ἕως οὗ ὑψώθη ἕως εἰς τὰ σύννεφα καὶ πλέον δὲν ἐφαίνετο.
Περιπατοῦντες λοιπὸν μὲ φόβον καὶ χαρὰν ἐνυκτώθησαν, ὁπότε βλέπει πάλιν ὁ Βασίλειος εἰς τον ὕπνον του, ὅτι ἀνέβη ἐπάνω εἰς ἓν ὑψηλότατον καὶ σύνδενδρον ὄρος, καὶ ἐκεῖ περιστρέφων παντοῦ τὰ βλέμματά του, τοῦ ἐφάνη, ὅτι βλέπει πάλιν εἰς τὰ δεξιὰ μέρη τὴν ἁγίαν Εἰκόνα ὅπου ἔλαμπεν ὑπὲρ τὸν ἥλιον μὲ πλῆθος τριγύρω της ἀναρίθμητον ἀσπροφόρων νέων, καὶ ὅτι ἤκουεν ἀπὸ αὐτὴν φωνὴν τοιαύτην· «Μὴ φοβηθῇς, Βασίλειε, διότι ἐγὼ εἶμαι· ἀφοῦ λοιπὸν ἐνδυθῇς, καθὼς σοῦ προεῖπον, τὸ ἀγγελικὸν σχῆμα τῶν Μοναχῶν ὁμοῦ μὲ τὸν ἀνεψιόν σου, τρέχε νὰ φθάσῃς μὲ τὴν ἰδικήν μου ὁδηγίαν τὸ ὄρος ὅπου βλέπεις ἐκεῖ πέραν, ὅπου ἐγὼ ἀναπαύομαι, διότι ὅταν μοῦ οἰκοδομήσῃς ἐκεῖ Ναὸν θὰ συναθροισθοῦν πολλοὶ δι’ ἀγάπην ἀσκήσεως καὶ θὰ εὕρουν ἀνάπαυσιν εἰς τὰς ψυχάς των». Ταῦτα εἰποῦσα ἡ Θεοτόκος ἔγινεν ἄφαντος· ἐξύπνησε δὲ ὁ Βασίλειος, καὶ ἀνατέλλοντος τοῦ ἡλίου συνέχισε χαρούμενος τὸν δρόμον ὁμοῦ μὲ τὸν Σωτήριχον.
Περιπατοῦντες κατήντησαν εἰς ἓν Μοναστήριον, εἰς τὸ ὁποῖον ἦτο εἷς ἐνάρετος Ἡγούμενος, Θεόδουλος, ὅστις τοὺς ἐδέχθη μὲ πολλὴν προθυμίαν καὶ ἐπεριποιήθη αὐτοὺς πλουσίως, προγνωρίζων ἀπὸ θείαν ἀποκάλυψιν τὸν ἐρχομόν των. Οὗτος ἀφοῦ τοῦ διηγήθη ὁ Βασίλειος ὅλην τὴν ὀπτασίαν, τὴν ὁποίαν πρὸ ὀλίγου εἶδεν εἰς τὸ ὄρος, καὶ ὅσα ἐπροστάχθη, εὐθὺς ἐκούρευσεν αὐτοὺς Μοναχούς, καθὼς ἡ Θεοτόκος τοῦ ἐλάλησε, τοὺς ἐνέδυσε τὰ Μοναχικὰ ἐνδύματα, καὶ τὸν μὲν Βασίλειον μετωνόμασε Βαρνάβαν, τὸν δὲ Σωτήριχον, Σωφρόνιον, διδάξας δὲ αὐτοὺς ἐπὶ μίαν ἑβδομάδα τὴν μοναδικὴν πολιτείαν, τοὺς ἀπέλυσε μὲ εἰρήνην, κλαίοντας καὶ ὀδυρομένους τὸν ἀποχωρισμὸν ἐκείνης τῆς Ἀδελφότητος καὶ μάλιστα τοῦ καλλίστου ἐκείνου ποιμένος.
Ἀναχωρήσαντες ἐκεῖθεν καὶ πορευόμενοι πρὸς Ἀνατολάς, βλέπουν πάλιν προσευχόμενοι τὴν ἀκόλουθον νύκτα ἐκστατικοὶ τὴν Ὑπερύμνητον Θεοτόκον μὲ ὑπέρλαμπρον φῶς, περικυκλουμένην ἀπὸ πλῆθος Ἀγγέλων, καὶ καλοῦσαν κατ’ ὄνομα καὶ τοὺς δύο λέγουσα· «Εἰρήνη ὑμῖν· διότι ἐγὼ εἶμαι· μὴ φοβεῖσθε, ἀλλὰ περιπατεῖτε χαίροντες τὴν ὁδὸν ὅπου σᾶς φέρει μὲ τὴν ἰδικήν μου ὁδηγίαν εἰς τὸ ὄρος». Οὕτως ἐπορεύοντο χαρούμενοι καὶ μετὰ τρεῖς ἡμέρας φθάνουν εἰς τὴν Κολώνειαν πόλιν, εἰς τὴν ὁποίαν ἦτο τότε Ἐπίσκοπος ὁ Πέτρος, ὁ θεῖος τοῦ θαυμαστοῦ ἐκείνου ἀναχωρητοῦ Κυριακοῦ, ὅστις ὑποδεχθεὶς αὐτοὺς μετὰ χαρᾶς, ἀφοῦ ἔμαθεν ἀπὸ αὐτοὺς τὴν κατάστασιν καὶ τὸν σκοπόν των, χειροτονεῖ Ἱερέα τὸν Σωφρόνιον, φιλοξενήσας δὲ αὐτὸν τρεῖς ἡμέρας τοὺς ἀπέλυσεν ἐν εἰρήνῃ.
Ἐκεῖθεν διελθόντες ἀπὸ τὴν Μονὴν ὅπου εἶναι εἰς τὸ Σείρι τῆς Ἑλλάδος, τὴν ὀγδόην ἡμέραν ἔφθασαν εἰς Λάρισαν, διὰ νὰ προσκυνήσουν τὸ λείψανον τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλείου· ἐκεῖθεν δὲ ἔρχονται τὴν τρίτην ἡμέραν εἰς τὸ ὄρος τῶν Κελλίων, εἰς τὸ ὁποῖον, περιερχόμενοι τὰ ἀσκητήρια τῶν Μοναχῶν, εἶδον ἕνα ἐνάρετον ἄνδρα ἐστολισμένον μὲ ἱερωσύνην καὶ μὲ προφητικὸν χάρισμα. Ἔπειτα κατασπασθέντες καὶ τὴν λάρνακα ἑνὸς μυροβλήτου βαρβάρου, ὁ ὁποῖος ἀπὸ λήσταρχος, ὅπου ἦτο πρότερον, μετανοήσας ἄκρως ἡγίασε καὶ εὐηρέστησεν εἰς τὸν Θεόν, ἀνεχώρησαν ἀπὸ τὸ ὄρος, καὶ περιήρχοντο πρὸς τὸ μέρος τῆς Μεσημβοίας πόλεις καὶ χώρας διαφόρους, ἕως ὅτου ἔφθασαν εἴς τι Μοναστήριον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.
Ἐκεῖθεν πάλιν ἐπαναστραφέντες κατὰ τὴν Μακεδονίαν, ἔρχονται εἰς τὴν Θεσσαλονίκην, ὅπου κατασπασθέντες τὴν θήκην τοῦ Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου τοῦ Μυροβλήτου, συναπαντῶσιν ἔπειτα Μοναχόν τινα, Λάζαρον καλούμενον, ὁ ὁποῖος μανθάνων δι’ αὐτοὺς ἀπὸ θείαν ἀποκάλυψιν τῆς Θεοτόκου, ὅτι ἀπὸ συνέργειαν τοῦ φθονεροῦ δαίμονος ἐπλανήθησαν ἀπὸ τὴν εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος ὁδόν, τοὺς προϋπήντησε, καὶ ὁδηγῶν αὐτοὺς πρὸς τὸ ὄρος, τοὺς ἄφησεν εἰς τοὺς πρόποδας αὐτοῦ εἴς τι Μοναστήριον, διὰ νὰ διδαχθοῦν ἀπὸ τὸν Ἡγούμενον τὴν Μοναχικὴν τάξιν, καὶ νὰ ἴδουν καὶ τὰ ἄλλα Μοναστήρια, αὐτὸς δὲ πηγαίνων εἰς τὸ Βατοπαίδιον, τὸ ἰδικόν του Μοναστήριον, μετὰ τρεῖς μῆνας ὑπεδέχθη καὶ ἐκείνους ὅπου ἦλθαν ἐκεῖ. Ὁ δὲ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς, μανθάνων ἀπὸ αὐτὸν τὰ περὶ τῶν ξένων τούτων Μοναχῶν καὶ ὅτι εἶναι δοῦλοι τῆς Θεοτόκου, ἐδόξασε τὸν Θεὸν καὶ τοὺς προσεκάλεσεν ἐμπρὸς εἰς ὅλην τὴν Ἀδελφότητα τῆς Μονῆς, τοὺς ἠσπάσθη μὲ εὐλάβειαν, καὶ αὐτὸς καὶ οἱ ἄλλοι ἀδελφοί, καὶ τοὺς ἐφιλοξένησε κατὰ τὴν συνήθειαν μίαν ἑβδομάδα.
Μετὰ ταῦτα ὁ προειρημένος Λάζαρος εἶπεν εἰς τὸν Ἡγούμενον νὰ ἀπολύσῃ τοὺς ξένους Μοναχούς, διότι ἦσαν προσκαλεσμένοι ἀπὸ τὴν Θεοτόκον εἰς τὸν τόπον ὅπου αὐτὴ ἠγάπησεν· ἀλλ’ ἐκεῖνος δὲν συγκατέβαινε, τὸ περισσότερον διὰ ὠφέλειαν τῶν ἀδελφῶν. Ὁ δὲ Λάζαρος τοῦ ἔλεγεν· «Εἶναι ἀδύνατον νὰ μείνουν οὗτοι ἐδῶ, πάτερ, ὅτι οὐδὲ ἐγώ, λέγει, δὲν εἰσηκούσθην, ἂν καὶ παρεκάλεσα πολλὰ διὰ τοῦτο τὴν Θεοτόκον, καὶ διὰ νὰ καταλάβῃς τὸ θέλημα τῆς Θεομήτορος, ἔλα νὰ ὑπάγωμεν εἰς τὸν λιμένα».
Καταβαίνοντες δὲ οἱ δύο, ἰδοὺ καὶ βλέπουν πλοῖον πλησιάζον εἰς τὸν λιμένα. Ἐξελθὼν δὲ ὁ ναύκληρος καὶ ἐρωτώμενος, τοὺς διηγεῖτο, ὅτι ἦλθαν νὰ πάρουν τοὺς δύο ξένους Μοναχούς, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἐδῶ, τοὺς ἐξεχώριζε δὲ ἕκαστον μὲ τὸ ὄνομά του, ὅτι χθές, λέγει, εἰς τὸ πέλαγος, μὴ ἔχοντες νερόν, καὶ ὀλιγοψυχήσαντες ἀπὸ τὴν δίψαν, παρεκαλούσαμεν τὸν Θεὸν νὰ μᾶς δώσῃ εὐνοϊκὸν ἄνεμον νὰ πλεύσωμεν διὰ τὴν Κύπρον, ἐν τῷ μεταξὺ δὲ ὀλίγον ὑπνώσας, μοῦ ἐφάνη ὅτι εἶδον γυναῖκα τινὰ βασιλικὰ ἐστολισμένην, ἥτις ἔλαμπεν ὑπὲρ τὸν ἥλιον, παρέστεκαν δὲ πέριξ αὐτῆς ὡραιότατοι τινὲς λευκοφόροι νέοι. Ταῦτα βλέπων ἐτρόμαξα, καὶ τότε λέγει μοι ἡ Βασίλισσα, καλοῦσά με κατ’ ὄνομα· «Δὲν εἶναι, ναύκληρε Θωμᾶ, τὸ πλεύσιμόν σου, καθὼς μελετᾷς, διὰ τὴν Κύπρον, ἀλλὰ ἐπανάστρεψε εἰς τὸ λιμάνι τοῦ Ἄθωνος ὄρους, καὶ ζήτησε νὰ εὕρῃς δύο Μοναχοὺς Ἀθηναίους, Βαρνάβαν καὶ Σωφρόνιον καλουμένους, καὶ ἀφ’ οὗ τοὺς πάρῃς, φέρε τους εἰς Μαρωνίαν τὴν πόλιν», εὐθὺς δὲ ἔγινεν ἄφαντος. Ἀκούσας ταῦτα ὁ Ἡγούμενος ἐδόξασε τὸν Θεὸν καὶ τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον καλέσας δὲ τοὺς Ὁσίους τοὺς ἀπέλυσε, καὶ ἀποχαιρετισθέντες ἀπεχωρίσθησαν κλαίοντες εἰς τὰ ἴδια ἕκαστος.
Ἀφοῦ εἰσῆλθον οἱ Ὅσιοι εἰς τὸ πλοῖον καὶ ἐταξίδευσαν, τὴν τετάρτην ἡμέραν ἔφθασαν εἰς Μαρωνίαν, ἐκεῖ δὲ ἀνταμώσαντες τὸν Ἐπίσκοπον, καὶ ἐρωτώμενοι ἀπὸ αὐτόν, τοῦ ἔλεγαν πῶς τάχα ὑπάγουν ἀπὸ τὸν Ἄθωνα εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ χάριν προσκυνήσεως· ὁ δὲ Ἐπίσκοπος, ἐλέγχων τὴν ὑπόκρισίν των, λέγει πρὸς αὐτούς· «Καὶ πῶς λοιπὸν ταξιδεύοντες διὰ τὴν Ἱερουσαλήμ, ἐβγήκατε ἀπὸ τὸ πλοῖον, ὅπου ἐγὼ τὸ βλέπω καὶ ἀρμενίζει κατὰ Ἀνατολάς;». Ἐκεῖνοι δὲ ζητήσαντες εἰς τοῦτο συγχώρησιν, τὸν παρεκάλεσαν νὰ μὴ φανερώσῃ εἰς κανένα τὸν σκοπόν των, ἀλλὰ τὸ ταχύτερον νὰ τοὺς ἀποστείλῃ· ὁ δὲ Ἐπίσκοπος τοὺς λέγει· «Σᾶς συμβουλεύω νὰ ὑπάγετε κατὰ τὸ παρόν, προπεμπόμενοι παρ’ ἐμοῦ, εἰς τὸ Παππίκιον ὄρος, διὰ νὰ θαυμάσητε τὰ εὑρισκόμενα ἐκεῖ πολλὰ καὶ περίφημα Μοναστήρια, περισσότερον δὲ τοὺς Μοναχοὺς καὶ Ἀσκητάς, ἔπειτα πηγαίνετε τὴν ὁδόν σας». Οὗτοι συγκατένευσαν· τοὺς προέπεμψε δὲ ὁ Ἐπίσκοπος δίδων εἰς αὐτοὺς ὁδηγὸν καὶ ἐπιστολὴν διὰ τὸν Προεστῶτα τοῦ πρώτου ἐκεῖ Μοναστηρίου. Ἐκεῖνος δὲ γνωρίζων τὴν κατάστασίν των ἀπὸ τὴν ἐπιστολὴν ὅπου ἀνέγνωσε, καὶ θέλων νὰ τοὺς δοκιμάσῃ, τοὺς ἠρώτησε μὲ αὐστηρότητα, λέγων πρὸς αὐτούς· «Σεῖς πόθεν εἶσθε; ὅτι ἐγὼ σᾶς βλέπω, ὅπου ὑποκρίνεσθε τὴν εὐλάβειαν, χωρὶς νὰ εἶσθε ἐνάρετοι».
Στρεφόμενος δὲ καὶ εἰς τὸν ὁδηγόν των Βησσαρίωνα, τοῦ λέγει· «Διατί ἔφερες ἐδῶ αὐτοὺς τοὺς πλάνους καὶ σκανδαλοποιούς; δὲν ἤκουσες τὸν ἀββᾶν Βαρσανούφιον ὅστις παραγγέλλει, τοὺς ἀκαταστάτους Μοναχους νὰ μὴ τοὺς δεχώμεθα παντελῶς μέσα εἰς τὸ Μοναστήριον, ἀλλ’ ἔξω εἰς τὴν θύραν νὰ τοὺς δίδωμεν τὰ χρειαζόμενα καὶ νὰ γλυτώνωμεν ἀπὸ αὐτούς, διὰ νὰ μὴ τύχῃ καὶ ἐμβαίνοντες πλανήσουν τοὺς ἀδελφούς;». Ταῦτα δὲ εἰπὼν καὶ λαβὼν αὐτοὺς ἀπὸ τὴν χεῖρα τοὺς ἔβγαλεν ἔξω τοῦ Μοναστηρίου.
Τοῦτο ἔκαμεν ὁ θαυμαστὸς ἐκεῖνος Ἡγούμενος, διὰ νὰ γνωρίσῃ ἂν ἦσαν ἀληθινὰ ἐνάρετοι καὶ εὐλαβεῖς, καὶ διὰ τοῦτο ἐπρόσταξε νὰ μὴ τοὺς δοθῇ μήτε φαγητόν, μήτε ποτόν, ἀλλὰ μήτε νὰ συνομιλήσῃ τις μοναστηριακὸς μὲ αὐτοὺς ἕως τρεῖς ἡμέρας. Οἱ δὲ ἀληθινοὶ δοῦλοι τοῦ Θεοῦ, χωρὶς νὰ σκανδαλισθοῦν, ὑπέμειναν ἀγόγγυστα ἐμπρὸς εἰς τὸν πυλῶνα, ζητοῦντες ἀπὸ τὴν Θεοτόκον τὰ συμφέροντα. Τὴν δὲ τρίτην ἡμέραν βλέπει τὴν Θεοτόκον ὁ Ἡγούμενος εἰς τὸν ὕπνον του, καὶ τοῦ λέγει· «Ἰδού, ἐδοκίμασας τοὺς ἰδικούς μου δούλους καὶ τοὺς ἐγνώρισας εἰλικρινεῖς ἀπὸ τὴν ὑπομονὴν τὴν ὁποίαν ἔδειξαν, δυναμούμενοι ὑπ’ ἐμοῦ· ὅθεν τώρα παράλαβε αὐτοὺς καὶ ἀναπαύσας ὀλίγον, ἀπόλυσον νὰ ὑπάγουν κατὰ Ἀνατολάς, ἐμπόδισον δὲ αὐτοὺς ἀπὸ τὴν περιήγησιν τοῦ ὄρους».
Ἀφοῦ λοιπὸν ἐξύπνησεν ὁ Ἡγούμενος, στέλλει τὸν προειρημένον Βησσαρίωνα καὶ τοὺς καλεῖ, ὅταν δὲ ἦλθαν τοὺς λέγει πάλιν μὲ αὐστηρότητα· «Ποῖοι ἄνθρωποι εἶσθε σεῖς; καὶ ἀπὸ ποῖον τόπον; καὶ ποῦ ὑπάγετε, οὕτω ἄφοβα ποιμαίνοντες τὸν ἑαυτόν σας;». Ἐκεῖνοι δὲ μὲ θερμὰ δάκρυα, κύπτοντες κάτω τὴν κεφαλήν, εἶπον· «Μεγάλην χάριν σοι ὁμολογοῦμεν, τίμιε πάτερ, διὰ τὴν ὠφέλειαν τὴν ὁποίαν ἐλάβομεν ἀπὸ τὴν ἁγιωσύνην σου τώρα, παρὰ εἰς κανένα ἄλλον καιρόν· τώρα λοιπὸν εἰς τὰς χεῖράς σου ἐμπιστευόμεθα ἑαυτοὺς καὶ ἐκεῖνο ὅπου σὲ φωτίσῃ ὁ Θεὸς κάμε εἰς ἡμᾶς». Ἐκεῖνος δέ, κρύπτων τὰ ὅσα τοῦ ἐφανέρωσεν ἡ Θεοτόκος, τοὺς λέγει· «Δὲν θέλω νὰ περιτριγυρίσετε τὸ ὄρος, ἀλλὰ νὰ πηγαίνετε τὸν δρόμον σας». Ἐκεῖνοι δὲ παρεκάλουν αὐτόν, νὰ παραμείνουν εἰς τὸ Μοναστήριον ἕως τρεῖς χρόνους, διὰ νὰ μάθουν ἐντελῶς τὴν Μοναχικὴν τάξιν καὶ πολιτείαν· τότε φανερῶν εἰς αὐτοὺς ὀλίγον τὸ θέλημα τῆς Θεοτόκου λέγει· «Οὕτω, τέκνα μου, ἐφάνη εὔλογον εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, καὶ εἰς τὴν Πανάχραντον Μητέρα του, νὰ ὑπάγετε τὸν δρόμον σας κατὰ ἀνατολάς, δι’ ἐκεῖνο ὅπου καὶ ἐκινήσατε». Ὅθεν κρίνοντες ὅτι εἶναι θεάρεστα ἐκεῖνα ὅπου τοὺς εἶπεν ὁ Ἡγούμενος, τὸν ἀπεχαιρέτησαν καὶ αὐτὸς ἐναγκαλισθεὶς αὐτοὺς τοὺς ἠσπάσθη καὶ ὕστερον ἀνεχώρησαν.
Περιπατοῦντες δὲ καθ’ ὁδὸν ἔψαλλον οἱ δύο διὰ τοὺς Μοναχοὺς ὅπου εἶδον εἰς τὸ Μοναστήριον, οἱ ὁποῖοι παρεβάλλοντο σχεδὸν μὲ τοὺς Ἀγγέλους εἰς τὴν ἀρετήν, λέγοντες τὰ τοῦ Δαβΐδ· «Ἰδοὺ δὴ τὶ καλόν, ἤ τί τερπνόν, ἀλλ’ ἤ τὸ κατοικεῖν ἀδελφοὺς ἐπὶ τὸ αὐτό;… Ἠλάττωσας αὐτὸν βραχύ τι παρ’ Ἀγγέλους». Ἔλεγε δὲ ὁ ἱερὸς Βαρνάβας εἰς τὸν σοφὸν Σωφρόνιον· «Ἂς μὴ φοβηθῶμεν, τέκνον, τὸν κόπον τῆς μοναδικῆς πολιτείας, μηδὲ νὰ λογαριάζωμεν τὸν ἑαυτόν μας ὡς τὰ περιπλανώμενα ὄρνεα, ἀλλ’ ὡς λογικοὶ ὅπου εἴμεθα, ἔχοντες τὴν χάριν τοῦ Χριστοῦ, ὅστις οὕτως ἠθέλησεν εἰς ἡμᾶς, ἄς λέγωμεν βοῶντες· Κύριος φωτισμὸς καὶ σωτὴρ ἡμῶν, τίνα φοβηθησόμεθα; Κύριος ὑπερασπιστὴς ἡμῶν, ἀπὸ τίνος δειλιάσομεν;». Μὲ τοιαῦτα καὶ ἄλλα παρόμοια παραθαρρύνοντες ὁ εἷς τὸν ἄλλον, καὶ ἀγωνιζόμενοι εἰς τὴν ἀρετὴν ὁ ἱερὸς Βαρνάβας, ὁ ὁποῖος διὰ τὴν παντοτεινὴν τῆς καρδίας του κατάνυξιν καὶ τὴν ἀδιάκοπον ροὴν τῶν δακρύων ἦτο ἄλλος υἱὸς παρακλήσεως, διώρισε διὰ κανόνα, κάθε ἡμέραν ὁμοῦ μὲ τὰς συνήθεις ὥρας νὰ τελειώνῃ τὸ μισὸν ψαλτήριον καὶ τὴν νύκτα τὸ ὑπόλοιπον· τοῦ ὁποίου τὴν ἀνάγνωσιν, ὄχι ὅταν ἦσαν παιδία, ἀλλὰ περιπατοῦντες, μὲ φιλοπονίαν τὴν ἔμαθον.
Περιπατοῦντες λοιπὸν καὶ ψάλλοντες μὲ χαρὰν τῆς ψυχῆς των, ἔφθασαν εἰς ἕνα ποταμόν, Ἕβρον ὀνομαζόμενον, ὁ ὁποῖος ἦτο ξεχειλισμένος ἀπὸ τὸ πολὺ νερόν, διότι ἦτο ὁ μὴν Σεπτέμβριος· καὶ οἱ μὲν ἐντόπιοι ἔλεγον, ὅτι εἶναι ἀδύνατον νὰ τὸν περάσουν, ἕως ὅτου νὰ καταβῇ καὶ νὰ ὀλιγοστεύσῃ τὸ νερὸν τοῦ ποταμοῦ· οἱ δὲ Ὅσιοι ἔμειναν τὸ ἑσπέρας εἰς τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ, μὴ εὑρίσκοντες πῶς νὰ περάσουν, καὶ παρακαλοῦντες τὸν Θεόν. Τὴν δὲ αὐγήν, ὢ τῶν θαυμασίων σου, Χριστὲ Βασιλεῦ! κατέβη ὁ ποταμός, καὶ τὸν ἐπέρασαν σχεδὸν ἀβρόχοις ποσίν· ἀφοῦ δὲ εἶδον τὸ θαῦμα ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι παρετήρουν νὰ καταβῇ ὁ ποταμός, διεπέρασαν καὶ τὸ ἀνήγγειλαν εἰς τὴν χώραν· οἱ δὲ χωρικοὶ τρέχοντες ἔφθασαν τοὺς Ὁσίους, καὶ τοὺς προσεκάλουν εἰς τὴν χώραν των, διὰ νὰ εὐλογήσουν τοὺς ἀγρούς των, τοὺς ὁποίους κατέτρωγεν ἐπὶ τρία ἤδη ὁλόκληρα ἔτη ἡ ἀκρίδα. Οἱ δὲ δὲν ἠθέλησαν, ὡς τάχα νὰ μὴ ἦσαν ἄξιοι εἰς τοῦτο· ὅθεν ἐγύρισαν οἱ ἐντόπιοι ἄπρακτοι, ἂν καὶ πολὺ τοὺς παρεκάλεσαν. Ἀφοῦ δὲ ἦλθον νὰ περάσουν τὸν ποταμόν, καὶ τὸν εὗρον περισσότερον πλημμυρισμένον παρὰ πρότερον, στρέφουσιν ὀπίσω εἰς τοὺς Ὁσίους, καὶ τοὺς παρακαλοῦν μετὰ δακρύων νὰ τοὺς ἐλεήσουν, λέγοντες, ὅτι ἡ ἀκρίδα ἔπεσεν ὡς σύννεφον καὶ βλάπτει τὰ γεννήματά των.
Τότε οἱ Ὅσιοι, συμπονέσαντὲς τὰ δάκρυά των, ἐγονάτισαν καὶ προσηυχήθησαν εἰς τον Κύριον, λέγοντες· «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὅστις ἔκαμες τὰ πάντα μὲ μόνον τὸν λόγον σου, καὶ λαβὼν χῶμα ἀπὸ τὴν γῆν ἔπλασας τὸν ἄνθρωπον, καὶ μὲ λογικὴν ψυχὴν καὶ μὲ τὴν εἰκόνα σου τὸν ἐτίμησες, σὺ ὅστις δίδεις εἰς τὰ κτήνη καὶ τὰ πετεινὰ τροφήν, ὅστις εἰς τὸν καιρὸν τῆς ἐνσάρκου παρουσίας σου μὲ ὀλίγους ἄρτους ἐχόρτασας πολλὰς χιλιάδας, σύ, πανάγαθε Δέσποτα, διάθρεψε καὶ τούτους, ὅσοι ἐπικαλοῦνται τὸ πανάγιόν σου ὄνομα, μὲ τὴν παντοδύναμον καὶ μεγαλόδωρον δεξιάν σου, καὶ λυπήσου ὅλους αὐτοὺς καὶ ἡμᾶς. Ναί, παρακαλοῦμέν σε, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὅπως εἶπας, αἰτεῖτε καὶ δοθήσεται ὑμῖν, ζητεῖτε καὶ εὑρήσετε, δῶσε καὶ εἰς ἡμᾶς τοὺς ἁμαρτωλοὺς καὶ ἀναξίους δούλους σου, οἱ ὁποῖοι μὲ πίστιν σοῦ ζητοῦμεν, Δέσποτα, τὸ μέγα σου ἔλεος· καὶ ἐλευθέρωσε τούτους ἀπὸ τὴν φθοροποιὸν ταύτην ἀκρίδα, ἥτις κατατρώγει τὰ γεννήματα καὶ τὴν τροφὴν τῶν δούλων σου, διὰ τῆς χάριτος τοῦ ἀνάρχου σου Πατρός, καὶ τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος, διὰ πρεσβειῶν τῆς Παναχράντου Μητρός σου. Ἀμήν». Καὶ ὢ τοῦ θαύματος! ὡς σύννεφον ἔφυγεν ἡ ἀκρὶς καὶ πίπτουσα ἐπνίγη μέσα εἰς τὸν ποταμόν· οὕτω δὲ ἐδοξάσθη ὁ Θεὸς διὰ τῶν Ὁσίων του.
Ἔπειτα περιερχόμενοι διαφόρους πόλεις καὶ χώρας, κατήντησαν εἰς Κύμψαλλον, καὶ φιλοξενηθέντες εἰς τὴν Μονὴν τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ἥτις ἦτο ἐκεῖ, ἀνώρθωσαν ἕνα Μοναχόν, ὅστις κατέκειτο πολλοὺς χρόνους παράλυτος, θεραπεύσαντες αὐτὸν μὲ τὸ ἡγιασμένον ὕδωρ τὸ ὁποῖον τοῦ ἔδωσαν καὶ ἐλούσθη. Τοῦτο δὲ ὁ Τίμιος Πρόδρομος ἀπεκάλυψε πρὸς τὸν ἄρρωστον εἰς τὸν ὕπνον του· διότι οἱ Ὅσιοι ἀπὸ τὴν πολλήν των ταπεινοφροσύνην συστελλόμενοι δὲν συγκατένευαν εἰς τὴν προσευχὴν ποὺ τοὺς ἠνάγκαζεν ὁ Ἡγούμενος νὰ κάμουν διὰ τὸν ἄρρωστον· τὸ νερὸν ὅμως ὅπου ἔφερε βιαζόμενος ὁ θεῖος Βαρνάβας, τὸ ηὐλόγησε προσευχηθεὶς οὕτω· «Ὁ Θεὸς ὁ ἀόρατος καὶ ἀκατάληπτος, ὁ τὸν παράλυτον ἐν τῇ Προβατικῇ κολυμβήθρᾳ ἰασάμενος τῇ παρουσίᾳ σου, ἐλθὲ καὶ νῦν ἀοράτως ὧδε, καὶ ἴασαι τὸν δοῦλόν σου Αὐξέντιον Μοναχὸν ἐκ τῆς περιεχούσης αὐτὸν ἀσθενείας, διὰ πρεσβειῶν τῆς Παναχράντου σου Μητρός· σὺ γὰρ εἶ ὁ ἰατρὸς τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν, καὶ σοὶ τὴν δόξαν ἀναφέρομεν σὺν τῷ ἀνάρχῳ σου Πατρί, καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν». Μετὰ δὲ τὴν εὐχὴν ἀφῆκαν τοὺς ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι τοὺς εὐφημοῦσαν διὰ τὴν θεραπείαν τοῦ ἀσθενοῦς, κρυφίως δὲ· τρέχοντες ἐμβῆκαν μέσα εἰς τὸ δάσος τοῦ ὄρους.
Ἐκεῖθεν ἐπῆγαν τὴν ἄλλην ἡμέραν εἰς τὸ Ρούσιον, πόλιν τῆς Θρᾴκης, εἰς ἓν Μοναστήριον, καὶ κρούσαντες τὴν πύλην ἐπροστάχθησαν νὰ προσμείνουν ἔξω φιλοξενούμενοι ἕως τὸ Σάββατον· ἐπειδὴ εἶχον ἐκεῖ συνήθειαν τὰς πέντε ἡμέρας τῆς ἑβδομάδος τὴν Τεσσαρακοστὴν νὰ ἔχουν κλειστὴν τὴν θύραν τῆς Μονῆς· τὸ δὲ Σάβαττον ὁ Ἡγούμενος τοὺς ἠρώτησε, ποῖοι εἶναι, καὶ πόθεν ἔρχονται καὶ ποῦ ὑπάγουσι, καὶ μαθὼν ὅτι χάριν ὠφελείας περιέρχονται τὰ Μοναστήρια, τοὺς ηὐχήθη κατὰ τὸν πόθον των. Ἔμειναν λοιπὸν ἐκεῖ φιλοξενούμενοι τὸ Σάββατον καὶ τὴν Κυριακήν, καὶ ἐκοινώνησαν τὰ ἄχραντα Μυστήρια· ὕστερον συναντήσαντες ἐκεῖ ἐνάρετόν τινα ἀδελφὸν ἀπὸ τὸ ὄρος τοῦ Λάτρου, Ἀμβρόσιον καλούμενον, ἀκούοντες δὲ αὐτὸν εὐφημίζοντα τοὺς Μοναχοὺς καὶ τὰ Μοναστήρια τοῦ Λάτρου, ἀποχαιρετήσαντες τοὺς ἀδελφοὺς ἀνεχώρησαν ἔχοντες συνοδοιπόρον τὸν Ἀμβρόσιον, ὅστις τοὺς ἐθέρμαινε τὴν καρδίαν διὰ τὴν περιήγησιν τοῦ Λάτρου.
Ὅθεν ἀπονεύοντες ἀπὸ Ἀνατολῆς εἰς Νότον ἦλθον εἰς δέκα ἡμέρας εἰς τὴν Ἔφεσον καὶ ἐλθόντες τὴν μεσημβρίαν εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου διὰ νὰ προσευχηθοῦν καὶ νὰ τὸν θεωρήσουν, εὗρον τὰς θύρας κεκλεισμένας, προβάλλοντες δὲ ὡς κλεῖδα τὴν προσευχήν, ὢ τοῦ θαύματος! παρευθὺς ἤνοιξαν μόναι των αἱ θύραι, ἀφοῦ δὲ ἐμβῆκαν μέσα καὶ προσηυχήθησαν, ἐξελθόντες διηυθύνοντο κατὰ τὸ Λάτρον, ἀφήσαντες ἀνοικτὰς τὰς πύλας τοῦ Ναοῦ. Ὁ δὲ Ἐπίσκοπος τῆς Ἐφέσου, ὅταν τοῦ ἀνήγγειλεν ὁ κανδηλανάπτης ὅτι εὗρεν ἀνοικτὰς τὰς θύρας καὶ τὰς κλεῖδας εἰς τὴν θέσιν των καὶ ὅτι κανὲν πρᾶγμα δὲν ἔλειπεν, στοχαζόμενος ὥραν πολλήν, εἶπεν εἰς αὐτόν, ὅτι κρυφός τις δοῦλος τοῦ Θεοῦ ἐθαυματούργησε τοῦτο τὸ παράδοξον.
Φθάσαντες τὴν πέμπτην ἡμέραν εἰς τὸ Λάτρον (εἰς τὸ ὁποῖον λέγουσιν ὅτι οἱ ἀρχηγοὶ τῶν Ἀσκητῶν μετετόπισαν ἀπὸ τὰ Μοναστήρια τῆς Αἰγύπτου, ἀπὸ θείαν ἀποκάλυψιν, καὶ μετῴκησαν εἰς τὸν καιρὸν τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, διὰ τὰς συχνὰς ἐπιδρομὰς τῶν εἰς τὴν Αἴγυπτον Βλεμμύων Ἀράβων), συναπαντοῦν ἐξερχόμενοι ἀπὸ τὴν Μονὴν τῶν Κελιβάρων ἕνα πνευματοφόρον καὶ προφητικὸν ἄνδρα, ὁ ὁποῖος ἐκπλήττων αὐτοὺς μὲ τοῦτο, ὅτι τοὺς ἐχαιρέτησε κατ’ ὄνομα, τοὺς ἠρώτησε διὰ τὸν ὁδηγόν των Ἀμβρόσιον, ποῦ ἔμεινε καὶ διατί ἀπεχωρίσθη ἀπὸ τὴν καλὴν των συντροφίαν· μετὰ δὲ τοῦτο προσεκάλεσε τοὺς ξένους εἰς τὴν τράπεζαν, τὴν ὁποίαν προσέταξε τὸν μαθητήν του καὶ ἡτοίμασε, λησμονῶν ἀπὸ τὴν πολλήν του χαρὰν νὰ κάμῃ τὴν συνειθισμένην ἐπιτράπέζιον εὐχήν.
Ὁ δὲ ἱερὸς Βαρνάβας, ὅστις εἶχεν εἰς τὰ χείλη του λάμπουσαν τὴν χάριν τοῦ Πνεύματος, ὑπενθυμίζων εἰς αὐτοὺς ἀπὸ τὸ ἓν μέρος τὴν ἄφευκτον κρίσιν τῆς φοβερᾶς ἐκείνης ἡμέρας καὶ τὴν ἀκόλουθον αἰώνιον κόλασιν, καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο πάλιν, παρηγορῶν τὰς ψυχάς των μὲ τὸ παράδειγμα ἐκείνων, ὅπου ὁ Κύριος ὄχι μόνον τοὺς ἐδέχθη, ἀφοῦ μετενόησαν, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐδικαίωσε καὶ τελευταῖον προσευχηθεὶς διὰ τὴν σωτηρίαν των, τοὺς ἔφερεν εἰς κατάνυξιν καὶ μετάνοιαν. Τότε οἱ ἀνθρωπόμορφοι ἐκεῖνοι λύκοι ἐξέβαλον ὅλοι ἐν ταὐτῷ μίαν φωνὴν μὲ ἕν στόμα, λέγοντες· «Πάτερ τίμιε, ἰδοὺ ἀπὸ τὴν σήμερον σοῦ παραδίδομεν τὰς ψυχὰς καὶ τὰ σώματά μας, καὶ καθὼς γνωρίζεις οὕτως οἰκονόμησε τὰς ψυχάς μας».
Ἐξετάζοντος δὲ τοῦ θείου Βαρνάβα ἕκαστον ἐξ αὐτῶν πόθεν καὶ ποίας καταστάσεως ἦτο πρὶν γίνῃ ληστὴς καὶ ἀπὸ ποίαν αἰτίαν κατήντησε νὰ γίνῃ τοιοῦτος, ὁ εἷς τοῦ εἶπεν· «Ἐγώ, πάτερ, ἐστάθην δοῦλος ἑνὸς διεστραμμένου αὐθέντου καὶ διὰ τὴν κανογνωμίαν του φεύγων, δὲν ὑπέφερον πλέον νὰ γίνω ἄλλου τινὸς δοῦλος, ἀλλὰ ἀπὸ συνεργείαν τοῦ δαίμονος ἔγινα τοῦτο ὅπου μὲ βλέπεις». Ὁ δὲ ἄλλος λέγει· «Ἐγὼ ἐφόνευσα τὸν ἀδελφόν μου, ἐπειδὴ δὲν συγκατένευε νὰ μοιράσωμεν τὴν πατρικήν μας κληρονομίαν, καὶ φεύγων ἦλθον καὶ ἡνώθην μὲ τὸν ἄνθρωπον τοῦτον». Ὁ δὲ τρίτος εἶπε· «Ἐγὼ ἀπὸ μικρὰς σχεδὸν ἡλικίας ἐπεδιδόμην εἰς τὴν κλοπὴν καὶ ἐπειδὴ ἤκουσα κάποτε, ὅτι πηγαίνουν ἀπὸ ἕνα τόπον βασιλικὸν φόρον εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, παραμονεύων εἰς ἓν δύσβατον μέρος ἐφόνευσα τοὺς περισσοτέρους ἀνθρώπους ἐξ αὐτῶν, ὅμως δὲν ἠμπόρεσα νὰ κυριεύσω τὸν θησαυρόν, καὶ διὰ τοῦτο ἦλθον φεύγων ἀπὸ ἐκείνους ὅπου ἐζήτουν νὰ μὲ συλλάβουν καὶ συνηριθμήθην μὲ τούτους τοὺς δύο, καὶ ἔγινα τρίτος· καὶ ἔχομεν ἐδῶ δέκα χρόνους τώρα, ὅσοι δὲ περιπέσουν εἰς τὰς χεῖράς μας, τοὺς ἀπογυμνώνομεν καὶ μὲ τὴν μάχαιραν τοὺς φονεύομεν· ἀλλ’ ἐπειδὴ τώρα, συνεργείᾳ τοῦ Ἁγίου Θεοῦ, ὅστις δὲν θέλει τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀλλὰ ἀγαπᾷ τὴν μετάνοιάν του καὶ τὴν σωτηρίαν του, ἐγνωρίσαμεν σᾶς τοὺς Ἁγίους Πατέρας, σᾶς παρακαλοῦμεν, διὰ ἀγάπην αὐτοῦ τοῦ Σωτῆρος Θεοῦ, νὰ νὰ μὴ παραβλέψητε τὴν σωτηρίαν μας». Ὁ δὲ ἱερὸς Βαρνάβας, ἀφοῦ τοὺς ἤκουσεν, εἶπε· «Τέκνα μου, ἂν δὲν σᾶς πνίγουν οἱ βρόχοι τῆς ἀπελπισίας, ἀλλὰ δεικνύετε καθαρὰν καὶ ἀνυπόκριτον τὴν ὑπακοὴν εἰς ἐμέ, διὰ δὲ τὰ κακὰ ὅπου ἐκάμετε, δεικνύετε καθαρὰν τὴν μετάνοιαν, ἐλᾶτε νὰ γίνετε καθὼς καὶ ἡμεῖς· διότι οὗτος εἶναι ὁ τρόπος, καὶ αὕτη ἐστὶν ἡ ὁδὸς τῆς σωτηρίας σας».
Ἐκεῖνοι δὲ εὐθὺς ὡς ἤκουσαν αὐτά, οὐδὲ νὰ γυρίσουν νὰ κυττάξουν πλέον τὰ ὅπλα δὲν ἠθέλησαν, ἀλλὰ χαρούμενοι ἠκολούθησαν τοὺς Ὁσίους τούτους Πατέρας, βεβαιώνοντες αὐτούς, ὅτι δὲν θ’ ἀποχωρισθοῦν παντελῶς πλέον ἀπ’ αὐτούς.
Ἐπαναστρέψαντες εἶτα εἰς τὴν Ἔφεσον, ἐπῆγαν νὰ προσκυνήσουν τὸν Ἀρχιερέα, ἔχοντες συνακολουθοῦντας ὡς πρόβατα καὶ τοὺς προειρημένους ληστάς· εἰς τὸν ὁποῖον διηγήθησαν καὶ κατὰ μόνας ὅσα ἔπαθον καὶ ἔκαμον εἰς τὴν ὁδὸν καὶ τὸν παρεκάλεσαν πρὸς τούτοις καὶ διὰ τὰ μοναχικὰ φορέματα, ποὺ ἐχρειάζοντο οἱ ἀρχάριοι ἐκεῖνοι Μοναχοί. Ὁ δὲ Ἀρχιερεὺς τοὺς μέν ποτε ληστὰς ποιῶν ρασοφόρους Μοναχούς, τοὺς ἐνέδυσε τὰ μοναχικὰ ἐνδύματα, τοὺς δὲ Πατέρας φιλοξενήσας τοὺς διώρισε καὶ κατοικίαν δι’ ἀνάπαυσιν. Ἐκείνην δὲ τὴν νύκτα τοῦ ἐφάνη εἰς τὸν ὕπνον του Ἰωάννης ὁ Θεολόγος καὶ τοῦ λέγει: «Οὗτοι εἶναι ἐκεῖνοι οἱ δύο Μοναχοί, τῶν ὁποίων ἐγὼ πρὸ ὀλίγου ἤνοιξα τὰς πύλας τοῦ Ναοῦ, ἀλλὰ τὸ ταχύτερον ἀπόστειλον αὐτοὺς εἰς τὸ Γαλήσιον ὄρος, γράφων ἐπιστολὴν εἰς τὸν ἐκεῖ Ἡγούμενον, ὥστε ἐκείνους μὲν ὅπου σὺ ἀπὸ ληστὰς ἔκαμες Μοναχοὺς νὰ τοὺς συναριθμήσῃ μὲ τοὺς ἰδικούς του ἀδελφούς, τὸν δὲ Βαρνάβαν καὶ Σωφρόνιον νὰ τοὺς ἀφήσῃ νὰ ὑπάγουν εἰς τὸν προορισμόν των».
Ἐξυπνήσας λοιπὸν ὁ Ἀρχιερεὺς ἐκάλεσε κατὰ μόνας τοὺς δύο Πατέρας, καὶ τοὺς ἠρώτησεν ὁρκίζων αὐτοὺς νὰ μη τοῦ κρύψουν τίποτε ἀπὸ τὴν κατάστασίν των, πληροφορῶν αὐτοὺς ὅτι θέλει φυλάξει ἐχεμυθίαν. Ἐκεῖνοι δέ, εἰς μὲν τὴν ἀρχὴν ἐσυστέλλοντο ὀνομάζοντες ἑαυτοὺς ἁμαρτωλούς, τελευταῖον ὅμως, φοβηθέντες τὸν ὁρκισμόν, διηγήθησαν εἰς αὐτὸν ὅλα ἀπ’ ἀρχῆς μέχρι τέλους, καὶ ἐκεῖνος ἐναγκαλιζόμενος αὐτοὺς μὲ τὰς δύο του χεῖρας τοὺς κατεφίλησε μὲ τὸ ἅγιον φίλημα καὶ τοὺς λέγει· «Ἐπειδὴ σεῖς, ὦ τέκνα, ἐξεθαρρεύσατε εἰς ἐμὲ τὸ ἰδικόν σας ἀπόκρυφον, οὐδὲ ἐγὼ δὲν θὰ κρύψω ἀπὸ σᾶς ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον μοὶ ἐφανέρωσεν εἰς τὸν ὕπνον ὁ Θεολόγος Ἰωάννης διὰ σᾶς· διὰ τοῦτο σᾶς ὥρκισα, διὰ νὰ γνωρίσω ἀπὸ τὸ ἰδικόν σας μυστήριον ὁποῖον εἶναι τὸ ἰδικόν μου, ἀπατηλὸν ἢ ἀληθινόν; γνωρίζων λοιπὸν τώρα τὸ ἰδικόν μου καὶ τὸ ἰδικόν σας μυστήριον, ὅτι εἶναι σύμφωνα, ξεθαρρεύω καὶ ἐγὼ εἰς σᾶς τὰ κρύφιά μου». Καὶ οὕτω φανερώνων καὶ αὐτὸς ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα τοῦ ἀπεκαλύφθησαν δι’ αὐτούς, τοὺς ἀπέστειλε μὲ ἕνα του κληρικὸν εἰς τὸ Γαλήσιον ὄρος, δίδων εἰς αὐτοὺς καὶ ἐπιστολὴν εἰς τὸν πρῶτον τοῦ ὄρους, εἰς τὴν ὁποίαν τοῦ ἔγραφε ποίαν περιποίησιν ἔπρεπε νὰ κάμῃ εἰς τοὺς ξένους.
Ὅταν λοιπὸν ἦλθον εἰς τὸ ὄρος, ὁ ἐκεῖ πρῶτος, ὑποδεξάμενος καὶ φιλοξενῶν αὐτούς, τοὺς μὲν ἀρχαρίους Μοναχοὺς συνηρίθμησε μὲ τοὺς ἀδελφοὺς τῆς Μονῆς, τὸν δὲ Βαρνάβαν καὶ τὸν Σωφρόνιον τὴν τρίτην ἡμέραν τοὺς ἀπέλυσε μὲ εἰρήνην θαυμάζων τὴν ἀκτημοσύνην των.
Ἐπορεύοντο λοιπὸν χαίροντες καὶ δοξάζοντες τὸν Θεὸν δι’ ὅλα ἐκεῖνα ὅπου ἔκαμεν εἰς αὐτοὺς· ἐλθόντες δὲ τὴν τρίτην ἡμέραν εἰς τὴν Σμύρνην, ἀπ’ ἐκεῖ διέβησαν τὴν πέμπτην ἡμέραν εἰς τὴν Μυτιλήνην, καὶ τὴν ἀκόλουθον εἰς τὴν Καλλίπολιν, καὶ ἐκεῖθεν εἰς τὴν Λάμψακον, εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκετο τὸ ἱερὸν σῶμα τοῦ ἱεράρχου καὶ θαυματουργοῦ Παρθενίου, τὸ ὁποῖον εὐλαβῶς ἀσπασάμενοι μεγάλως ἐφιλοξενήθησαν ἀπὸ τὸν τότε Ἐπίσκοπον, ὅστις ἐθαύμασε καὶ διὰ τὰ ἄλλα προτερήματα τῶν ἀνδρῶν, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν ἀνυποδησίαν των. Μεταβάντες ἀπὸ ἐκεῖ εἰς τὴν πλησίον πόλιν Κύζικον, ἀναβαίνουσιν εἰς τὸν Μέγαν Ἀγρόν, εἰς τὸ ὄρος τῆς Σιγγριανῆς· τοῦ ὁποίου θαυμάσαντες τὴν κεχαριτωμένην τοποθεσίαν καὶ τὴν ἐκεῖ περίφημον Μονήν, ἤθελον νὰ ἀπομείνουν καὶ ἐκεῖ, ἐὰν δὲν ἠναντιώνοντο εἰς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ὡς τόσον ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς, χαιρετίζων αὐτοὺς κατ’ ὄνομα, τοὺς λέγει· «Ποῖοι εἶναι, τέκνα, οἱ διαλογισμοὶ οἱ ἀναβαίνοντες εἰς τὰς καρδίας σας; (διότι ἦτο διὰ προφητικοῦ χαρίσματος ἐστολισμένος ὁ ἀνήρ)· δὲν γίνεται τοῦτο, δὲν γίνεται· ἀδύνατον νὰ ἀπομείνητε σεῖς ἐδῶ· ἀλλ’ ἀφοῦ ἀναπαυθῆτε ὀλίγον, πρέπει νὰ ἀποπλεύσητε εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, καὶ ἐκεῖ θὰ σᾶς φανερωθῇ τί πρέπει νὰ κάμετε».
Ἀφοῦ λοιπὸν οἱ Ὅσιοι ἤκουσαν ταῦτα, μεταβαλόντες γνώμην ἀπεχαιρέτησαν τὸν Ἡγούμενον καὶ ἀνέβησαν ἀπὸ ἐκεῖ μὲ πλοῖον εἰς ἓξ ἡμέρας εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Ἐξερχόμενοι δὲ ἀπὸ τὸ πλοῖον, ἐκεῖ ὅπου ἐσυλλογίζοντο ποῦ τάχα νὰ καταλύσωσι πρὸς ὥραν, ἰδοὺ ἔργεται εἷς Μοναχὸς ἀπὸ τὴν Μονὴν τοῦ Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου τοῦ Στρατηλάτου, καὶ μανθάνων ὅτι εἶναι ξένοι καὶ νεόφερτοι καὶ δὲν ἔχουν, ἢ καλύτερον νὰ εἴπω, δὲν ἠξεύρουν ποῦ νὰ κλίνουν τὴν κεφαλήν, τοὺς ἐπῆρεν εἰς τὸ Μοναστήριόν του καὶ φιλοξενῶν αὐτοὺς τρεῖς ἡμέρας τοὺς ἔδειξε τὰ εἰς τὴν Πόλιν ἀξιόλογα Μοναστήρια καὶ Ἐκκλησίας· μετὰ δὲ ταῦτα, ἀποχαιρετήσαντες τὸν ἀδελφόν, κατέβησαν εἰς τὸν λιμένα διὰ νὰ ἀποπλεύσουν, καὶ εὐδοκίᾳ τῆς Θεοτόκου εὑρίσκοντες ἓν πλοῖον ἀπὸ τὴν Τραπεζοῦντα, τὸ ὁποῖον ἡτοιμάζετο νὰ ἀναχωρήσῃ εἰς τὰ ὀπίσω, ἐμβῆκαν μέσα εἰς αὐτὸ καὶ τὴν δεκάτην ἡμέραν ἔφθασαν, καὶ ἐξερχόμενοι ἀπὸ τὸ πλοῖον ἐπῆγαν ἐν ὥρᾳ ἑσπερινοῦ εἰς τὴν Βασιλικὴν Ἐκκλησίαν τῆς Παντανάσσης Θεοτόκου τῆς Χρυσοκεφάλου· ἀφοῦ δὲ ἀπέλυσεν ὁ ἑσπερινός, τοὺς ἐδέχθη φιλικῶς ὁ Ἀρχιερεύς, καὶ τὴν ἑπομένην ἡμέραν ἐπῆγαν εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάοτυρος καὶ ἰαματικοῦ Εὐγενίου τοῦ Τραπεζουντίου καὶ προσεκύνησαν τὴν ἁγίαν του κάραν.
Ἐξελθόντες εἶτα ἀπὸ τὴν πόλιν, τὸ βράδυ ἐκοιμήθησαν εἰς ἓν μικρὸν Μοναστήοιον τῆς Θεοτόκου καὶ ἰδοὺ τοὺς ἦλθε πάλιν θεῖον ὅραμα εἰς τὸν ὕπνον των, καὶ τοὺς ὠνείδιζεν, ὅτι ἀμελοῦν καὶ ἀναπαύονται· ἐπειδὴ δὲ ἔλεγον ἐκεῖνοι ὅτι δὲν ἠξεύρουν τὴν ὁδόν, τοὺς εἶπεν ἡ φωνὴ ἐκείνη· «Τὸν Πυξίτην ποταμὸν ζητήσατε καὶ ἀναβαίνοντες αὐτὸν περιπατεῖτε ἕως εἰς τας πηγάς του». Ἀφοῦ λοιπὸν ἐξυπνησαν καὶ ἤρχισαν νὰ περιπατοῦν τὸν Πυξίτην ποταμόν, τὸν ὁποῖον ζητήσαντες εὗρον, λέγει ὁ Σωφρόνιος εἰς τὸν Βαρνάβαν· «Καθὼς βλέπω, Πάτερ, κακοτοπίας ἔχομεν νὰ περιπατήσωμεν, καὶ ἄρτους δὲν ἐπήραμεν, ἀλλὰ νὰ ἐπαναστρέψω, ἄν σοι φαίνεται εὔλογον, εἰς τὴν πόλιν, νὰ ἀγοράσω ἄρτους. Ὁ δὲ Βαρνάβας ὑπενθύμιζεν εἰς αὐτὸν τὰ θαυμάσια ὅπου ἔπραξεν ὁ Κύριος εἰς τὴν ἔρημον, καὶ τοὺς λόγους τοὺς ὁποίους εἶπεν εἰς ἐκεῖνον, ὅστις ἠπόρησε παρομοίως, συνεβούλευε δὲ αὐτὸν νὰ μὴ φροντίζῃ περὶ ἄρτων, ἀλλ’ ἐκεῖνος δὲν εἰσήκουσε καὶ στρέφων ὀπίσω ἔτρεχε διὰ νὰ ἀγοράσῃ ἄρτους· ἀφοῦ ὅμως ἀπεμακρύνθη ὀλίγον, ἐσκόνταψεν εἰς πέτραν τὸν πόδα του τόσον κακῶς, ὥστε καὶ ὁ ὄνυξ τοῦ μεγάλου δακτύλου τοῦ ποδός του ἔπεσε, καὶ αὐτὸς ἀπὸ τὸν πολὺν πόνον κατέπεσεν εἰς τὴν γῆν· τρέξας δὲ ὁ Βαρνάβας πλησίον του λέγει· «Βλέπεις, τέκνον, τὸν μισθὸν τῆς παρακοῆς; τόσους πολλοὺς δρόμους περιπατήσαντες, πουθενὰ δὲν ἐπάθαμεν κανὲν κακόν, τώρα δέ, μὲ τὸ νὰ παρακούσῃς, ἐπειράχθημεν». Ὡμολόγησε δὲ ἐκεῖνος ὅτι ἔσφαλε, καὶ ὁ Βαρνάβας, κάμνων ἔμπλαστρον ἀπὸ τὸ χόρτον τὸ εὑρεθὲν ἐκεῖ, μὲ τὰ ἰδικά του δάκρυα, κατέδεσε τὴν πληγήν· ἦτο δὲ ὥρα σχεδὸν ἕκτη.
Περιπατούντων λοιπὸν εἰς κακοτοπίας, τὴν ἐρχομένην ἡμέραν ὑγιαίνων τὸν πόδα ὁ Σωφρόνιος ἠρώτα τον Βαρνάβαν διὰ το ἔμπλαστρον, ἀπὸ ποῖον χόρτον ἦτο· καὶ ἐκεῖνος χαμογελῶν λέγει· «Δὲν εἶναι ἀπὸ τὸ χόρτον, τέκνον, ἀλλὰ ἀπὸ τὸν Θεὸν ἡ ὑγεία σου». Ἐκεῖ δὲ ὅπου περιεπάτουν ἄσιτοι καὶ ἄποτοι καὶ τὴν δευτέραν ἡμέραν, δοξολογοῦντες μὲ εὐφροσύνην ψυχῆς τὸν Κύριον, ἰδοὺ (θαυμαστὴ εἶναι, Δέσποινα, ἡ Πρόνοιά σου!) συναντοῦν ἕνα Μοναχόν, ὅστις ἐξ ἀποκαλύψεως τῆς Θεοτόκου ἔφερεν εἰς αὐτοὺς τρεῖς ἄρτους, τυρὸν καὶ αὐγά. Εὐχαριστήσαντες λοιπὸν τὸν Θεὸν εἰς αὐτά, καὶ ἐνδυναμωθέντες ἀπὸ τὴν τροφὴν ὅπου ἔφαγον, κατέλυσαν ἐρχόμενοι τὸ βράδυ εἰς ἓν χωρίον, Κουσπίδα λεγόμενον, πλησίον εἰς τὸν Πυξίτην ποταμόν, εἰς τοὺς πρόποδας τοῦ ὄρους, εἰς τὴν οἰκίαν φιλοξένου τινὸς ψαρᾶ. Ἐπειδὴ δὲ ἔμαθον, ὅτι τὰ ψάρια τὰ ὁποῖα ἔφαγον ἐψαρεύθησαν ἀπὸ τὸν Πυξίτην ποταμόν, ὁ ὁποῖος τρέχει ἀπὸ τὸ πλησίον ὄρος, τὸ ὀνομαζόμενον Μελᾶς, παρεκάλουν ὁρκίζοντες τὸν ψαρᾶν νὰ τοὺς ὁδηγήσῃ εἰς τὸ ὄρος ἐκεῖνο, ἐκεῖνος δὲ εἶπεν εἰς αὐτούς, ὅτι ἀσφαλὴς ὁδηγὸς εἶναι αὐτὸς ὁ ἴδιος ὁ ποταμός. Ὅθεν σηκωθέντες εὐθὺς τὸ πρωῒ περιεπάτουν, ἐλπίζοντες ἕως ἑσπέρας, ἢ κἂν τὴν ἐρχομένην ἡμέραν, νὰ ἰδοῦν τὸ ποθούμενον σπήλαιον, τὸ ὁποῖον καὶ ἔγινε.
Τὴν δὲ ἐρχομένην ἡμέραν, ἀπὸ μεσονυκτίου κατὰ τὴν συνήθειάν των προσευχόμενοι, βλέπουν, ἀνατέλλοντος τοῦ ἡλίου, τὸ ὄρος· καὶ εἰς αὐτὸ κατὰ τὴν δύσιν (ὦ τῶν θαυμασίων σου, Δέσποινα!) πλῆθος ἄπειρον χελιδόνων, τῶν ὁποίων ἄλλαι μὲν εἰσήρχοντο εἰς τὸ σπήλαιον, ἄλλαι δὲ ἐξήρχοντο. Συμπεράναντες λοιπὸν ἀπὸ τὸ φαινόμενον, ὅτι πλησίον, μᾶλλον δέ, ὅτι εἰς χεῖράς των ἔχουν τὸ ζητούμενον, διεπέρασαν τὸν ποταμὸν καὶ ἀνέβαινον τὸ ὄρος μὲ πολὺν κόπον, καθὸ σύνδενδρον καὶ ἀπεριπάτητον, ἀποκλίνοντες ὅλον πρὸς τὸ μέρος ὅπου ἐπέτων αἱ χελιδόνες. Ἀφοῦ δὲ ἐπλησίασαν κοντὰ εἰς τὸ σπήλαιον, ἠπόρουν μὴ ἔχοντες ἀπὸ ποῦ καὶ μὲ τί τρόπον νὰ ἀναβοῦν, διότι ἦτο καὶ ἀπὸ τὰ δύο μέρη κρημνὸς καὶ χάος. Ἐνῷ δὲ ἐστοχάζοντο τριγύρω μὲ ἀπορίαν, ἰδοὺ ἓν ἀπὸ τὰ ὑψηλότατα δένδρα (ὦ τῶν θαυμασίων σου, Δέσποινα!) ἔρχεται καὶ πίπτει ἀφ’ ἑαυτοῦ κατ’ εὐθεῖαν εἰς τὸ σπήλαιον, καὶ ἔγινεν ὡς σκάλα· οὕτω δὲ ἀναβάντες εἰς τὸ σπήλαιον ἐδόξαζον ἐκθαμβούμενοι τὸν Θεόν, τὰ δὲ χελιδόνια, ἐπειδὴ ἦσαν ἄπειρα τὸ πλῆθος καὶ ὡς ἀσυνήθιστα ἀπὸ ἀνθρώπους, ἴσως δὲ καὶ ἀπὸ τὸν διάβολον κινούμενα, ἐρχόμενα μὲ πολλὴν ὁρμήν, τόσον δυνατὰ ἐκτυποῦσαν τὰς κεφαλὰς τῶν Ὁσίων, ὥστε ἀπὸ τὸν πολὺν πόνον ὁ ἱερὸς Βαρνάβας εἶπεν εἰς αὐτά· «Τὶ εἶναι τοῦτο τὸ κακόν; μήπως ἤλθομεν νὰ πάρωμεν τὰ πουλιὰ ἀπὸ τὴν φωλεάν σας; τὸ σπήλαιον χωρεῖ καὶ σᾶς, ἐὰν θέλετε· εἰ δὲ μή, ἀναχωρεῖτε· διότι ἡμεῖς κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ἐγίναμεν». Καὶ εὐθὺς μὲ τὸν λόγον (ὦ τοῦ θαύματος!) τὰ μὲν χελιδόνια ἄφησαν τὰς φωλεάς των καὶ ἔφυγαν ὅλα, ἀπὸ δὲ τὴν κορυφὴν τοῦ ὄρους ἤστραψε φῶς· καὶ ἰδοὺ βλέπουν ἐπάνω εἰς μίαν ὑψηλὴν πέτραν τὴν σεβασμίαν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, περὶ τῆς ὁποίας εἴπομεν.
Εὐφρανθέντες λοιπὸν ὑπερβολικὰ καὶ δοξάσαντες τὸν Θεὸν καὶ τὴν Θεοτόκον, ἤρχισαν νὰ καθαρίζουν τὸ σπήλαιον ἀπὸ τὴν ἀκαθαρσίαν ὅπου εἶχε· ἠπόρουν δὲ συλλογιζόμενοι, διότι ὁ τόπος ἦτο ἄνυδρος, πῶς νὰ οἰκοδομήσουν τὸν Ναὸν τῆς Θεοτόκου. Ὡς τόσον ἐνθυμηθέντες τὰ νερὰ τὰ ὁποῖα ἀνέβλυσεν ὁ Θεὸς εἰς τοὺς ἀχαρίστους Ἑβραίους ἀπὸ τὴν ἄνικμον πέτραν, καὶ ἔχοντες καὶ αὐτοὶ τὴν αὐτὴν χάριν τῆς πίστεως, καθὼς εἶναι γεγραμμένον· «Ἐπίστευσα, διὸ ἐλάλησα», καταφεύγουν εἰς τὸν Θεὸν μὲ προσευχὴν καὶ νηστείαν, λέγοντες· «Δέσποτα Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ τὸν ἰσραηλιτικὸν λαόν ποτε τῇ κραταιᾷ σου χειρί, διὰ τοῦ Μωϋσέως ἐλευθερώσας τῆς πικρᾶς δουλείας τοῦ Φαραώ, καὶ ἐν ἐρήμῳ ἐκ πέτρας ὕδωρ διψῶντι πηγάσας, ὁ τὸν Θεσβίτην Ἠλίαν ἐκ τοῦ ξηροῦ χειμάρρου ποτίσας, Σὺ καὶ ἡμᾶς διὰ τῆς παναχράντου σου Μητρὸς ἐλευθερωθέντας τῶν αἰγυπτιακῶν τοῦ κόσμου ταραχῶν, ὡς οἶδας, διάθρεψον· ναί, Δέσποτα Χριστὲ Βασιλεῦ, μὴ παρίδῃς τοὺς δούλους σου· ἀλλ’ ὥς ποτε ἐπὶ Ἠλιοῦ, διανοίξας τοὺς καταρράκτας τοῦ οὐρανοῦ ὕδωρ κατέπεμψας, οὕτω καὶ νῦν, διὰ τῆς Παναχράντου σου Μητρός, ὕδωρ πιεῖν διψῶσιν ἡμῖν ἐπίδος, δεόμεθα, ἵνα καὶ ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ δοξασθῇ σου τὸ Πανάγιον Ὄνομα, σὺν τῷ ἀνάρχῳ σου Πατρί, καὶ τῷ παναγίῳ σου Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».
Στραφέντες εἶτα καὶ πρὸς τὴν Σεβασμίαν Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, ἐδέοντο ταῦτα· «Δέσποινα Θεοτόκε Ἀειπάρθενε, ἡ ἐκ τῶν κοσμικῶν παγίδων ἡμᾶς ἐλευθερώσασα καὶ διασώσασα ἕως ὧδε εἰς τὸν τόπον τοῦτον, ὅν ἠγάπησας, ἐπίβλεψον ἐπὶ τοὺς δούλους σου, ὑπερύμνητε, καὶ μνήσθητι ὧν ἐπηγγείλω· ἔχεις καὶ γὰρ τῇ βουλήσει τὴν δύναμιν σύνδρομον, ὡς μητρικὴν κεκτημένη τὴν παρρησίαν πρὸς τὸν πάντα δυνάμενον· πήγασον οὖν ἡμῖν ὕδωρ ἐν τῷδε τῷ τόπῳ καὶ πρὸς ἀναψυχὴν τῆς ἡμῶν ἀσθενείας καὶ πρὸς οἰκοδομὴν τοῦ ἱεροῦ σου Ναοῦ, ἵνα ἐν τούτῳ δοξάζοντές σε καὶ τὸν ἐκ σοῦ τεχθέντα Κύριον, τὸν ἐν Πατρὶ καὶ Πνεύματι,προσκυνούμενον, καὶ τὰ εὐάρεστα αὐτῷ ποιήσαντες, καταξιωθῶμεν διὰ σοῦ καὶ τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας». Καὶ μετὰ τὸ Ἀμὴν (ὦ ταχίστων δωρεῶν σου, Δέσποινα!), ἐξῆλθε φωνὴ ἀπὸ τὴν ἁγίαν Εἰκόνα, λέγουσα· «ἰδού, ἀγαπητοί, σᾶς δίδεται νερὸν ἀπὸ τὴν ἄνικμον πέτραν παντοτεινὸν καὶ ἰαματικόν, ὄχι μόνον δίψης σωματικῆς, ἀλλὰ καὶ κάθε ἀσθενείας εἰς ἐκείνους ποὺ τὸ πίνουν μετὰ πίστεως». Καὶ εὐθὺς μὲ τὴν φωνὴν ἐσχίσθη ἡ πέτρα, ἡ ὁποία ἦτο ἐπάνω τοῦ σπηλαίου, ὑποκάτωθεν τῆς ἁγίας Εἰκόνος, καὶ ἐστάλαξε μεγάλας σταγόνας ὕδατος, καθὼς καὶ ἕως τὴν σήμερον φαίνεται, διότι δὲν παύει οὗτος ὁ θεόβρυτος σταλαγμός.
Εὐχαριστήσαντες ὅθεν τὸν Κύριον, ἀπέβαλον ἔκτοτε κάθε ὀλιγοψυχίαν καὶ ἀμφιβολίαν εἰς ὅσα τοὺς ὑπεσχέθη ἡ Θεοτόκος· καὶ πρὸς μὲν τὸ παρὸν τότε ἔκαμον καθὼς ἠδυνήθησαν πρόχειρα εἰς μίαν γωνίαν τοῦ σπηλαίου ἕν κελλίον, καὶ μένοντες ἄσιτοι δέκα ἑπτὰ ἡμέρας, ἐτρέφοντο μὲ τὰ εὑρισκόμενα ἐκεῖ χόρτα. Ὁ δὲ Κύριος, ὅστις καὶ τὸν Προφήτην Ἠλίαν ἔτρεφέ ποτε μὲ τὰ ὄρνεα, οὐδὲ τὰς τούτων γαστέρας ἄφησεν εἰς πολὺν καιρὸν ἀστηρίκτους ἀπὸ ἄρτον διότι ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου εἰς τὸ Ζαβουλών, ἤτοι Βαζελὼν πρὸς τὴν Δύσιν, δι’ ἀποκαλύψεως τοῦ Προδρόμου ἔστειλεν εἰς αὐτοὺς τρεῖς Μοναχούς, καὶ τοὺς ἔφεραν μὲ τὸν ἡμίονον ἀρκετὰ τὰ χρειαζόμενα· καὶ ὄχι μόνον τοῦτο, ἀλλὰ καὶ ὅταν οἰκοδομοῦσαν παρεκκλήσιον εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Ἀρχιστρατήγου Μιχαήλ, φιλόχρηστοί τινες ἐλθόντες τοὺς ἐβοήθησαν προθυμότατα (διότι ἔφθασε καὶ εὐφημίσθη ἡ ἀρετή των) ἀπὸ τὸ πλησίον χωρίον Κουσπίδα. Ἐγκαινιάσαντες λοιπὸν τὸ παρεκκλήσιον, τὸ ὁποῖον ἔκτισαν, μὲ τοὺς εὐλαβεστάτους κληρικοὺς ὅπου ἔστειλαν καὶ τοὺς ἔφεραν ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπον τῆς Τραπεζοῦντος, ἤρχισαν νὰ κτίζουν καὶ τὸν Ναὸν τῆς Θεοτόκου, ἐπειδὴ ὅλοι οἱ εἰς τὰ γύρω χωρία φιλόχριστοι ἔφερον εἰς αὐτοὺς πλούσια τὰ χρειαζόμενα εἰς τὴν οἰκοδομήν των.
Ἀφοῦ δὲ ἐτελειώθη ὁ θεῖος Ναὸς τῆς Θεοτόκου, ἀνέβη νὰ τὸν ἴδῃ με πολλοὺς ἄλλους προσκυνητὰς καὶ ὁ εὐσεβέστατος βασιλεὺς Τραπεζοῦντος, Αὐγουστάλιος Κορτίκιος, ὅστις θαυμάζων πολλὰ τὴν ὡραιότητα τοῦ Ναοῦ καὶ τὴν ἀκτημοσύνην τῶν Ὁσίων, καὶ τὴν χάριν τὴν ὁποίαν ἡ λαμπρὰ ζωὴ καὶ ἡ διδασκαλία των ἤστραπτε, τοὺς ἔδιδε δύο λίτρας χρυσίου· ἐκεῖνοι ὅμως δὲν τὸ ἐδέχθησαν, λέγοντες, ὅτι ὅσοι πραγματεύονται τὸν πολύτιμον ἐκεῖνον μαργαρίτην, δὲν χρειάζονται ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα χρειάζονται οἱ πραγματευταὶ τῶν φθαρτῶν· ἀντὶ δὲ τοῦ χρυσίου τὸν παρεκάλεσαν νὰ ἐνθυμίσῃ εἰς τὸν Ἐπίσκοπον διὰ τὸν ἐγκαινιασμὸν τοῦ Ναοῦ, τὸν ὁποῖον ἔκτισαν, διότι τοῦτο χρειάζονται. Ὁ δὲ βασιλεύς, λυπηθεὶς πολὺ διὰ τὴν ἐλεημοσύνην του, τὴν ὁποίαν δὲν ἐδέχθησαν, ἐσυλλογίζετο τὴν δυσκολίαν καὶ τὸν πολὺν κόπον, ἀκόμη καὶ τὸ ἐπικίνδυνον ὅπου εἶχεν ἡ εἰς τὸ σπήλαιον ἀνάβασις, ἐξαγαγὼν δὲ ἱκανὰ ἀργύρια ἀπὸ τὸν κόλπον του, τὰ ἔβαλεν ἀναχωρῶν κρυφὰ μέσα εἰς ἕν μέρος τῆς Μονῆς, παρακαλῶν τοὺς Ὁσίους μὲ ἕν σημείωμα, τὸ ὁποῖον ἔκλεισε μέσα, νὰ δεχθοῦν ἀφεύκτως αὐτὴν τὴν μικράν του δωρεάν, καὶ νὰ εὐκολύνουν τὴν ἀνάβασιν τοῦ σπηλαίου διὰ νὰ εἶναι εἰς τὸν καθένα εὔκολος ἡ ἀνάβασις.
Ἐπιστρέψας εἰς τὴν Τραπεζοῦντα ἐνεθύμισεν εἰς τὸν Ἐπίσκοπον διὰ τὸν ἐγκαινιασμὸν τοῦ Ναοῦ, μάλιστα ἐπῆρεν αὐτὸν καὶ ἐπῆγαν μαζί, ἐνεκαινιάσθη δὲ ὁ Ναὸς τῆς Θεοτόκου εἰς τοὺς 386 χρόνους ἀπὸ Χριστοῦ. Οἱ δὲ Ὅσιοι ἀπὸ τὰ ἀργύρια τοῦ βασιλέως ὄχι μόνον τὴν ἀνάβασιν τοῦ σπηλαίου διώρθωσαν, ἀλλὰ καὶ κοιμητήριον ἀκόμη ἔκτισαν ὑποκάτω εἰς τὸ ἱερὸν βῆμα τοῦ Ναοῦ. Ἀπὸ τότε λοιπὸν φημιζόμενα ἀφ’ ἑνὸς μὲν τὰ θαύματα, τὰ ὁποῖα ἔκαμνεν ἡ ἁγία Εἰκὼν εἰς ὅσους μὲ πίστιν προσέτρεχον, καὶ ἀφ’ ἑτέρου ἡ ἀγγελικὴ ζωὴ τῶν Ὁσίων, ἐκ τούτου ἐπερίσσευε τόσον ὁ ἀριθμὸς τῶν Μοναχῶν ὅπου ἐκεῖ ἐμόναζον καὶ ἐκείνων ὅπου ἤρχοντο εἰς προσκύνησιν, ὥστε ὁ ἱερὸς Βαρνάβας ἔκτισε καὶ Ξενοδοχεῖον εἰς τὴν ὑποκάτωθεν πεδιάδα, κοντὰ εἰς τὸ σπήλαιον, διὰ νὰ ἀναπαύωνται ἀπὸ τὴν μακρὰν των ὁδοιπορίαν οἱ ἐρχόμενοι, οὕτω δὲ νὰ γίνεται εἰς αὐτοὺς ἡ εἰς τὸ σπήλαιον ἀνάβασις εὐκολωτέρα. Πρὸς δὲ τούτοις ἔκτισε καὶ ἱερὸν Ναὸν τῶν ἰσαποστόλων Βασιλέων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης, παρακινούμενος δ’ ἐκ τούτου καὶ ὁ ἱερὸς Σωφρόνιος ἔκτισε καὶ αὐτὸς ἄλλον Ναὸν εἰς τὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Βαρβάρας· οἱ ὁποῖοι Ναοὶ φαίνονται σῳζόμενοι μέχρι τῆς σήμερον, ἔχοντες καὶ γλυκύτατον ὕδωρ τρεχούμενον.
Ὁ δὲ ἱερὸς Βαρνάβας, μιμούμενος τοὺς παλαιοὺς Ὁσίους, Ἀντώνιον, Παχώμιον καὶ Ἱλαρίωνα, εἰς τὰς διωρισμένας τεσσαρακοστὰς καὶ νηστίμους ἡμέρας, ἀναχωρῶν ἀπὸ τὸ Μοναστήριον (διότι ἀντὶ ἑαυτοῦ ἄφηνε τὸν ἀνεψιόν του τὰ φροντίζῃ δι’ αὐτό, καθὸ ἀρκετὸν τότε πλέον ἵνα διδάσκῃ τοὺς ἀδελφούς), διέτριβε κατὰ μόνας εἰς τὴν ἐπάνωθεν ἔρημον, τρεφόμενος μόνον μὲ τὰ εὑρισκόμενα ἐκεῖ ἄγρια χόρτα. Καί ποτε, κατ’ Αὔγουστον μῆνα, προσευχόμενος καὶ ὁμιλῶν κατὰ μόνας μὲ τὸν Θεόν, ἐκεῖ εἰς τὸ ἀσκητήριον, ὢν δὲ σχεδὸν ἐξηντλημένος ἀπὸ τὴν ἀσιτίαν, εἶδε θαυμαστὸν φῶς· καὶ καθὸ μὲν ἔχων προητοιμασμένην καὶ ἀτάραχον τὴν καρδίαν του, ἵστατο ὁμοίως ἀτάραχος· τὸ δὲ φῶς ἐκεῖνο ἦτο προμήνυμα τῆς παρουσίας τῆς Θεοτόκου, καὶ οὐχὶ φῶς τοῦ σκοτεινοῦ πνεύματος, τὸ ὁποῖον, ὡς λέγει ὁ θεῖος Παῦλος, μεταμορφοῦται εἰς Ἄγγελον φωτός, ἥτις ἐφάνη εἰς αὐτὸν ὡς Μήτηρ τοῦ ἀνεσπέρου φωτός, καθὼς ἐκείνη ἠθέλησε, καὶ αὐτὸς ἠδύνατο νὰ ἴδῃ, κρατοῦσα δὲ εἰς τὴν δεξιάν της τὸν Τίμιον Σταυρὸν καὶ εἰς τὴν ἀριστερὰν κλάδον ἐλαίας παρεθάρρυνεν αὐτὸν λέγουσα ποία εἶναι, καὶ δίδουσα εἰς αὐτὸν ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἐκρατοῦσεν εἰς τὰς χεῖράς της λέγει εἰς αὐτόν· «Λάβε τὸν ἀρραβῶνα τοῦτον, διὰ τὴν ἀπὸ τοῦ κόσμου τούτου ἀναχώρησιν· διότι μετὰ τὴν μνήμην τῆς ἑορτῆς μου, τὴν τρίτην ἡμέραν μέλλει νὰ ἀναχωρήσῃς μὲ εἰρήνην καὶ νὰ προστεθῇς εἰς τοὺς πατέρας σου». Ἀφοῦ ἤκουσε ταῦτα ὁ Ὅσιος, κλίνας τὰ γόνατα παρεκάλει καὶ διὰ τὸν ἀνεψιόν του, ὅστις ὑπέμεινε καὶ ἐκεῖνος τοὺς αὐτοὺς ἀγῶνας. Ἡ δὲ κυρία Θεοτόκος τοῦ εἶπεν· «Μὴ ἀνησυχῇς δι’ ἐκεῖνον, ὅτι εἷς καὶ ὁ αὐτὸς τάφος θέλει εἶναι καὶ τῶν δύο σας»· εὐθὺς δὲ ἔγινεν ἄφαντος. Ἐπανέστρεψε τότε ὁ Ὅσιος ἀπὸ τὴν ἔρημον εἰς τὸ σπήλαιον ὅλως ἠλλοιωμένος καὶ παρηγορήθησαν καὶ οἱ ἀδελφοὶ καὶ αὐτός· αὐτὸς μὲν διότι τοὺς εὗρεν εἰρηνικούς, ἐκεῖνοι δὲ διότι ἀπήλαυσαν ὑγιᾶ τὸν πατέρα των.
Μετὰ δὲ τὴν ἀγρυπνίαν τῆς Κυριακῆς καὶ τὴν ἀπόλυσιν τῆς λειτουργίας, τὴν ὁποίαν ὁ ἱερὸς Βαρνάβας ὁμοῦ μὲ τὸν Σωφρόνιον ἐλειτούργησαν, ἐπάνω εἰς τὴν τράπεζαν διηγήθη εἰς τοὺς ἀδελφοὺς μίαν τοιαύτην παραβολὴν λέγων· «Μοῦ διηγήθη εἷς ἀπὸ τοὺς πατέρας, ὅτι ἦτο εἷς Ἡγούμενος ἑνὸς Μοναστηρίου· ὁ δὲ βασιλεὺς ἀκούων δι’ ἐκεῖνον, ἔστειλε γραμματοφόρον τινὰ κόμητα, καὶ τὸν ἐκάλεσεν ἵνα ἔλθῃ ἐνώπιόν του· ὁ δὲ Ἡγούμενος, μὴ δυνάμενος νὰ ἐναντιωθῇ εἰς τὸν βασιλέα, ἐκάλεσε τοὺς ἀδελφοὺς τῆς Μονῆς καὶ τοὺς λέγει· «Δὲν ἠξεύρω, τέκνα, πῶς τὸ ἔπαθεν ὁ βασιλεὺς καὶ ἐνεθυμήθη τὴν ἰδικήν μου ταπεινότητα καὶ μὲ προσκαλεῖ, καθὼς βλέπετε, μὲ τὰ ἴδιά του γράμματα· καὶ ἐγὼ μὲν τώρα ὑπάγω, χωρὶς νὰ ἠξεύρω πόσα ἔχουν νὰ μοῦ συμβοῦν, οὐδὲ τὶ ἔχει νὰ γεννήσῃ ἡ αὐριανὴ ἡμέρα· σεῖς δέ, τέκνα, ἠξεύρετε ὅτι νύκτα τε καὶ ἡμέραν δὲν ἔπαυσα ἀπὸ τοῦ νὰ συμβουλεύω τὸν κάθε ἕνα σας τὰ ψυχοσωτήρια. Καθὼς λοιπὸν παρελάβετε τὴν τάξιν καὶ τὸν κανόνα τῆς Μονῆς, οὕτω νὰ τὰ κρατῆτε». Μετὰ ταῦτα ἀποχαιρετήσας αὐτοὺς ἀνεχώρησεν. Ἀφοῦ δὲ ἐπῆγεν εἰς τὸν βασιλέα καὶ τὸν ἐπροσκύνησε, καὶ τὸν ὑπεδέχθη μετὰ χαρᾶς, ἐπλησίασε τὴν μητέρα τοῦ βασιλέως παρακαλῶν αὐτὴν νὰ προστατεύῃ τὴν Μονήν, ἀπὸ τὴν ὁποίαν αὐτὸς ἀνεχώρησε, καὶ ἐκείνη, νεύσαντος τοῦ βασιλέως, κατεστάθη ἐπίτροπος, ὥστε νὰ μὴ τολμᾷ τίς ποτε νὰ βλάπτῃ μὲ κανένα τρόπον τὴν ἀπὸ τότε βασιλικὴν ἐκείνην Μονήν. Ὁ δὲ βασιλεὺς ἐπῆρε καὶ ἄλλον ἕνα ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς τῆς Μονῆς εἰς τὴν ὑπηρεσίαν του». Ἔπειτα πάλιν τοὺς λέγει· «Ἠννοήσατε, τέκνα, τὴν παραβολήν;». Ἐκεῖνοι δὲ εἶπον· «Ὄχι, πάτερ, ἂν σὺ ὁ ἴδιος δὲν μᾶς τὴν ἐξηγήσῃς». Καὶ ἐκεῖνος εἶπεν· «Τὴν μὲν παραβολήν, τέκνα, ὕστερον ἀπὸ ὀλίγον καιρὸν μέλλετε νὰ καταλάβετε· σὺ δέ, τέκνον μου Σωφρόνιε, ἐπειδὴ καθὼς βλέπεις ἐγήρασα, καὶ τὸν καιρὸν τοῦ θανάτου μου δὲν τὸν ἠξεύρω, ὕπαγε καὶ φέρε μου ἐδῶ χάρτην καὶ μελάνην, διὰ νὰ διατάξω εἰς σᾶς, τὰ πνευματικά μου τέκνα, οἱ ὁποῖοι ὁμοῦ μὲ ἐμὲ ἐβαστάσατε τὸ βάρος καὶ τὸν ἀσκητικὸν καύσωνα τῆς ἡμέρας, μίαν περιληπτικὴν διδασκαλίαν καὶ κανόνα διὰ παρηγορίαν σας».
Ταῦτα ἀκούσας ὁ ἱερὸς Σωφρόνιος ἀνεστέναξε μὲ κλαυθμὸν λέγων· «Ἀλλοίμονον εἰς ἐμέ, πάτερ, ὁ πρόξενος τῆς σωτηρίας μου καὶ τὸ στήριγμα τῆς ἀσθενείας, σὺ μὲν ἀναχωρεῖς ἀπὸ τὴν κοιλάδα τούτου τοῦ κλαυθμῶνος εἰς τὴν θείαν ἀνάπαυσιν ποὺ ἡτοίμασας διὰ σέ, ἀλλὰ ἐμὲ τὸν ἰδικόν σου ἀγαπητὸν ποῦ μὲ ἀφήνεις;». Ἐκεῖνος δὲ λέγει· «Παῦσον, τέκνον, κλαίων καὶ συντρίβων τὴν καρδίαν μου, ὅτι ἂν εὕρω παρρησίαν εἰς Χριστόν, εὐθὺς θὰ παραλάβω καὶ σέ. Καὶ ἐγὼ ἤθελα νὰ σοὶ φανερώσω τὴν ἡμέραν, ἂν ἐγνώριζα ὅτι δὲν σοὶ προξενῶ λύπην. Λάβε λοιπὸν τὸν χάρτην καὶ γράφε ὅ,τι σοι εἴπω». Οὕτως ὁ μὲν ἔλεγε, ὁ δὲ ἔγραφε ταῦτα.
«Ἐν ὀνόματι τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ
καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν».
«Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ ἐν Τριάδι Ἁγίᾳ ὑπὸ πάντων προσκυνούμενος καὶ δοξαζόμενος, ὁ Πατήρ, ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, μὲ τὴν χάριν τοῦ ὁποίου διὰ τῆς Θεοτόκου εἴθε νὰ διαφυλαχθῶμεν εἰρηνικοὶ καὶ ἀπὸ τὸν ἐχθρόν μας ἀνεπιβούλευττοι· ἐγὼ μὲν τώρα, ὦ τέκνα, ὑπάγω εἰς τὸν Θεόν, καὶ ὁ καιρὸς τῆς ἀναχωρήσεώς μου ἔφθασε. Σεῖς δέ, ἐν ὅσῳ ἔχετε καιρόν, πρέπει νὰ φροντίσετε διὰ τὰς ψυχάς σας, ἠξεύροντες καλῶς, ὅτι μετὰ τὴν παροῦσαν ζωὴν δὲν ἰσχύει τίποτε ἡ μετάνοια, ἀλλ’ ἐδῶ μὲν εἶναι ὁ καιρὸς τῶν ἀγώνων, ἐκεῖ δὲ ὁ τῆς πληρωμῆς καὶ τῶν στεφάνων καὶ ὅτι τὰ γλυκὰ καὶ χαροποιὰ τοῦ κόσμου τούτου γλυκαίνουν καὶ χαροποιοῦν εἰς ὀλίγον καιρὸν τὴν αἴσθησιν μόνον, εὐθὺς δὲ φθείρονται καὶ χάνονται· ἀλλὰ ἡ εὐφροσύνη καὶ ἡ λύπη τῶν μελλόντων εἶναι παντοτεινή».
«Ἐπειδὴ δὲ ἀπὸ ἀμέλειαν καὶ μόνον ἐκπίπτομεν ἀπὸ τὴν σωτηρίαν τὴν ἐπιθυμητήν, πρέπει νὰ φυλάξωμεν μὲ κάθε τρόπον καὶ μὲ ὅλην μας τὴν δύναμιν, συνεργοῦντος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἀειπαρθένου αὐτοῦ Μητρός, τὰς σωτηρίους του ἐντολάς, τὴν πίστιν καὶ τὴν ἐλπίδα, αἱ ὁποῖαι ἐνεργοῦνται μάλιστα μὲ τὴν ἀγάπην, τὴν εἰς τὸν Θεὸν καὶ τὴν εἰς τὸν πλησίον· διότι ὁ Θεός, καθὼς λέγει ὁ ἠγαπημένος Ἰωάννης, ἀγάπη εἶναι καὶ ὅστις μένει εἰς τὴν ἀγάπην, μὲ τὸν Θεὸν μένει, καὶ ὁ Θεὸς μὲ αὐτόν· ὁ δὲ Κύριος λέγει· μὲ τοῦτο θὰ γνωρίσωσιν ὅλοι, ὅτι εἶσθε ἰδικοί μου μαθηταί, ἐὰν ἔχετε ἀγάπην ἀναμεταξύ σας. Ἀλλὰ καὶ ὁ Ἀπόστολος λέγει· ἐὰν ἔχω τὰ πάντα, καὶ ἀγάπην δὲν ἔχω, τίποτε δὲν ὠφελοῦμαι. Κοντὰ δὲ εἰς τὴν ἀγάπην πρέπει νὰ ἐπιδιώκωμεν καὶ τὴν καθαρότητα τοῦ σώματός μας, διὰ νὰ κατοικήσῃ ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἰς ἡμᾶς τοὺς ἐμψύχους ναούς του, καὶ νὰ γεμίσῃ τὰς ψυχάς μας ἀπὸ τὸν ἁγιασμὸν καὶ τὴν εὐωδίαν του, ἀποφεύγοντες τὰς κοσμικὰς συνομιλίας καὶ τὰ ἡδονικὰ φαγητά. Νὰ ἀποφεύγωμεν τὰ πάθη καὶ ὅλα μὲν τὰ ἄλλα, ἰδιαιτέρως δὲ ὅσα βλάπτουν τὴν φιλαδελφίαν, σπουδάζοντες μὲ κάθε τρόπον νὰ φυλάττωμεν τὸ εἰρηνικὸν καὶ ἥμερον ἦθος, ὥστε καὶ ἂν συμβῇ ποτε νὰ ὀργισθῶμεν ἀναμεταξύ μας, νὰ μὴ βασιλεύῃ ὁ ἥλιος ἐπάνω εἰς τὴν ὀργήν μας, καθὼς εἶναι γεγραμμένον, ἀλλὰ τὴν ἰδίαν ἡμέραν νὰ ἐπιστρέφωμεν εἰς τὸ καλόν, τὴν ἀγάπην, διότι χωρὶς αὐτὴν δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἴδωμεν τὸν νοητὸν ἥλιον».
«Νὰ φυλάττωμεν τὰς θυρίδας τῶν αἰσθήσεών μας διὰ τῶν ὁποίων εἰσέρχεται ὁ θάνατος, καθὼς λέγει ἡ Γραφή, τὰς δε προσβολὰς τῶν κακῶν λογισμῶν μηδὲ εἰς τὴν ἀρχὴν νὰ μὴ δεχώμεθα, διὰ νὰ μὴ ἐμφωλεύσουν ἐντός μας καὶ μᾶς προξενοῦν ἔπειτα κόπους διὰ νὰ τὰς διώξωμεν, ἐπειδὴ γίνονται δυσκολονίκητοι, ἀλλὰ νὰ τὰς ἀποπέμπωμεν ἔξω μὲ τὰ ὅπλα τῆς νηστείας καὶ τῆς προσευχῆς καὶ τῶν δακρύων καὶ ἰδιαιτέρως μὲ τὴν ἐνθύμησιν τοῦ θανάτου καὶ τῆς κολάσεως, ἑτοιμαζόμενοι κάθε ὥραν διὰ τὴν ὑπάντησιν τοῦ Χριστοῦ. Νὰ μὴ ἐμπιστευώμεθα εἰς τὴν σάρκα μας, καὶ νὰ μὴ ἀνοίγωμεν θύραν εἰς τὰ πάθη, τρώγοντες χορταστικά· ἀλλὰ ὅταν σκιρτᾷ καὶ ἀτακτῇ ἡ σάρξ, νὰ τὴν θλίβωμεν, ταπεινώνοντες αὐτὴν μὲ πόνους καὶ νηστείαν, ὥστε καὶ αὐτὸν τὸν καθημερινὸν ἄρτον μεμετρημένον καὶ κρίθινον νὰ τὸν τρώγωμεν, τὸν δὲ οἶνον νὰ μὴ πολὺ μεταχειριζώμεθα. Νὰ μιμώμεθα τὰ κατορθώματα καὶ τὰς ἀρετὰς τῶν μακαρίων πατέρων μας, καὶ νὰ παραμένωμεν εἰς τὴν ἔρημον ἕως τέλους, εἰς τὴν ὁποίαν καὶ προσεκλήθημεν, ἀγρυπνοῦντες καὶ προσευχόμενοι, διὰ νὰ μὴ εἰσέλθωμεν εἰς πειρασμόν. Νὰ πλουτοῦμεν τὸν ἀναφαίρετον καὶ τιμιώτατον πλοῦτον τῆς μακαρίας ταπεινοφροσύνης καὶ τῆς ἀμερίμνου ἀκτημοσύνης, εὐχαριστούμενοι εἰς τὰς διατροφὰς καὶ τὰ σκεπάσματα ὅπου ἔχομεν, καθὼς παραγγέλλει ὁ οὐρανοβάμων Ἀπόστολος».
«Ὅποιος νομίζει ὅτι στέκει, νὰ μὴ ὑπερηφανεύεται εἰς τὸν πλοῦτον τῆς ἀρετῆς του, καὶ νὰ μὴ τον ἀναφέρῃ εἰς τὴν ἰδικήν του δύναμιν, ἢ νὰ μὴ κατακρίνῃ, ὡς ὁ Φαρισαῖος ἐκεῖνος, ἐκείνους ὅπου δὲν κατορθώνουν τὴν ἀρετήν, διὰ νὰ μὴ πάθῃ ὑπερηφάνειαν καὶ πέσῃ· ἀλλὰ ἐὰν τις ἀγαπᾷ νὰ κατακρίνῃ, τὸν ἑαυτόν του μάλιστα ἂς κατακρίνῃ παντοτεινά, ἐξετάζων, ἐὰν λησμονῇ τὰ ὀπίσω κατορθώματα, νὰ ἐξαπλώνεται καὶ νὰ προθυμοποιῆται εἰς τὰ ἔμπροσθεν. Νὰ μὴ λησμονῆτε τὴν φιλοξενίαν, ὥστε καὶ αὐτοὺς τοὺς πόδας τῶν ξένων νὰ νίπτετε μὲ ταπεινοφροσύνην, μιμούμενοι τὸν Χριστόν, ὅστις καὶ τὸ ἐπρόσταξε, διὰ νὰ ἀπονίψωμεν ὁμοῦ μὲ τὸ νίψιμον τῶν ξένων ποδῶν καὶ τὸ ἰδικόν μας μεγαλώτατον ἀρρώστημα, τὴν οἴησιν, λέγω, καὶ νὰ τὴν θεραπεύσωμεν. Ἀπὸ τὰς πολλὰς καὶ διαφόρους κακοτοπίας τῆς μετανοίας, καὶ ἀπὸ τοὺς διαφόρους τρόπους τοὺς καθαρτικοὺς τῆς πολυπλόκου ἁμαρτίας, νὰ κυνηγοῦμεν τὸν πλέον εὐκολώτερον καὶ ἀκοπίαστον, ὅτι τὰ δάκρυα τῆς τεθλιμμένης καρδίας, ἡ νηστεία, ἡ προσευχή, ἡ χαμαικοιτία, καὶ ὅ,τι ἄλλο ὠφέλιμον τῆς μετανοίας ἰατρικόν, κατορθώνεται μὲ κόπον, ἀλλὰ τὸ νὰ συγχωρήσωμεν ἐκείνους οἱ ὁποῖοι πταίουν εἰς ἡμᾶς, καὶ χωρὶς κόπον μᾶς προξενεῖ τὴν συγχώρησιν, καὶ σφοδρότερον λυπεῖ ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος μᾶς ἐλύπησεν, ἐπειδὴ θὰ τὸν κάμνῃ νὰ αἰσθανθῇ καὶ τὸ σφάλμα του, καὶ νὰ γίνῃ ὁ πρότερον ἀχάριστος εὐχάριστος εἰς ἐκεῖνον ποὺ τὸν συνεχώρησε».
«Ταῦτα, ἀδελφοὶ καὶ πατέρες, ὀλίγα ἀπὸ πολλά, διέταξα ἐγὼ εἰς σᾶς τελευταῖον, σεῖς δὲ ὡσὰν φρόνιμοι, προσθέτοντες καὶ τὰ περισσότερα, μὴ ἀμελεῖτε νὰ νουθετῆτε τοὺς ἀρχαρίους τὰ καλὰ καὶ ψυχοσωτήρια, παρακινοῦντες αὐτοὺς τὸ περισσότερον μὲ τὸ ἰδικόν σας παράδειγμα εἰς τὸν ἀγῶνα τῆς ἀρετῆς, ἐπειδὴ εἰς ἐκείνην τὴν φοβερὰν ἡμέραν θέλουν ζητηθοῦν αἱ ψυχαί των ἀπὸ τὰς ἰδικάς σας χεῖρας. Ἀλλὰ καὶ οἱ ἀρχάριοι χρεωστεῖτε, καθὼς παραγγέλλει ὁ Ἀπόστολος, νὰ πείθεσθε εἰς τοὺς Ἡγουμένους σας καὶ νὰ ὑποτάσσεσθε κατὰ πάντα εἰς τοὺς προεστῶτας τῆς ἀδελφότητος· ἐπειδὴ καὶ αὐτοὶ ἀγρυπνοῦν διὰ τὰς ψυχάς σας, διότι μέλλουν νὰ δώσουν ἀπολογίαν· καὶ οὕτω, καθὼς λέγει ὁ Κύριος, ἄλλοι μὲν προπορευόμενοι, ἄλλοι δὲ ἀκολουθοῦντες, θὰ ἔχετε ἐξ ἅπαντος καὶ τὴν Ὑπερύμνητον Θεοτόκον διὰ τῆς χάριτος τῆς ἁγίας Εἰκόνος της προστάτριαν, ὥστε νὰ φροντίζῃ καὶ νὰ σᾶς βοηθῇ εἰς ὅλα τὰ ψυχοσωτήρια».
Ταῦτα ἀφοῦ ὑπηγόρευσεν ὁ θεῖος Βαρνάβας, ἐπῆρεν ἀπὸ τὸν Σωφρόνιον τον κονδυλοφόρον καὶ ἔγραψε καὶ ἄλλην διδασκαλίαν ἰδιοχείρως, γράψας οὕτω.
«Ὅποιος, τέκνα μου, γενόμενος Μοναχὸς, παραμείνῃ ἕως τέλους εἰς τοῦτον τὸν ἐρημικὸν καὶ ἀπαρηγόρητον τόπον τῆς στενοχωρίας, καὶ φυλάττῃ τὴν μοναχικὴν ἀκολουθίαν καὶ τάξιν ἀπαρασάλευτον, τοῦ δίδω ἐγγυήτριαν τὴν ἰδίαν Θεοτόκον, ὅτι ἐξ ἅπαντος εἰς τὴν ἡμέραν τῆς κρίσεως θὰ λάβῃ συγχώρησιν ἀπὸ τὸν δίκαιον Κριτήν, δι’ ὅσα ὡς ἄνθρωπος ἔσφαλεν εἰς τοῦτον τὸν κόσμον· διότι δὲν εἶναι ἄδικος ὁ Θεός, ὥστε νὰ λησμονήσῃ ἐκεῖνα ποὺ ἐκοπίασεν ἐδῶ ὁ καθεὶς καθὼς ἠδυνήθη, καὶ νὰ μὴ τοῦ ἀποδώσῃ τὴν σωτηρίαν του, ἂν φυλάττῃ καὶ τὰ ἄλλα τῆς Μοναχικῆς τάξεως, καὶ πρὸς τούτοις καὶ τὸν Κανόνα τῆς προσευχῆς, τὸν ὁποῖον ἐγὼ ὁ ταπεινὸς διέταξα, νὰ δοξολογῇ ἑπτὰ φορὰς τὴν ἡμέραν τὸν Κύριον, Ὄρθρον μετὰ τῆς Πρώτης Ὥρας, Τρίτην, Ἕκτην, Ἐνάτην Ὥραν, Ἑσπερινόν, Ἀπόδειπνον καὶ Μεσονυκτικόν, καὶ δὲν ἀπολείπηται καὶ ἀπὸ τὴν θείαν λειτουργίαν,ἐκεῖνος δὲ ὅστις ἠξεύρει γράμματα νὰ ἀποστηθίζῃ καὶ τὸ ἱερὸν Ψαλτήριον, ὅτι καὶ ὁ Μοναχός, μὲ τὴν ἀπονέκρωσιν τῶν παθῶν, ψαλτήριον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι καὶ λύρα καὶ τύμπανον, σφάζων μὲ τὴν μάχαιραν τοῦ πνεύματος τὸ τριμερὲς τῆς ψυχῆς, τὸν θυμόν, τὴν κακὴν ἐπιθυμίαν καὶ τὴν ὑπερηφάνειαν. Ἐκεῖνοι λοιπὸν ὅπου φυλάττουν αὐτὰ δὲν εἶναι μακρὰν ἀπὸ τὴν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Διότι ἐγὼ ἠξεύρω, ὅτι μετὰ τὴν ἰδικήν μου θανὴν ὁ τόπος οὗτος θὰ γίνῃ ἀκατοίκητος ἱκανοὺς χρόνους, καὶ θὰ ἐρημώσῃ ἀπὸ τὰς συχνὰς ἐπιδρομὰς καὶ θλίψεις καὶ ἐνοχλήσεις τῶν ἐθνικῶν, ἀλλ’ ἡ Μήτηρ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν Χριστοῦ πάλιν θὰ δοξάσῃ τὸν ἰδικόν της Βασιλικὸν Οἶκον, γεμίζουσα αὐτὸν ὁμοίως ὡς καὶ πρότερον ἀπὸ Μοναχούς· ἐκεῖνοι ὅμως, οἱ ὁποῖοι θὰ συναχθοῦν τότε, θὰ εἶναι φίλαυτοι περισσότερον καὶ φιλοκτήμονες, παρὰ ἀκτήμονες καὶ φιλήσυχοι, ἔχοντες σκοπὸν καὶ τέλος τῆς ἀρετῆς ποὺ μεταχειρίζονται, ὄχι αὐτὸ τὸ καλόν, ἀλλὰ τὴν φιλαυτίαν τὸ περισσότερον· ἐπισφραγίζων λοιπὸν τὴν διαθήκην μου, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, γράφω οὕτω».
Ὁ δὲ Σωφρόνιος τρέχων ἐπανέστρεψε (διότι ὑπωπτεύθη ἀπὸ τὴν διαθήκην καί, τρόπον τινά, ἐπρογνώρισε τὸ πλάσμα) καὶ ζητῶν αὐτὸν παντοῦ εἰς τὸ σπήλαιον, τελευταῖον τὸν εὗρε μέσα εἰς τὸ κοιμητήριον ὅπου ἀνελπίστως ὕπνωσε μὲ συστολὴν τὸν ὕπνον, ὁ ὁποῖος πρέπει εἰς τοὺς μακαρίους, καὶ ἐπεριχύθη εἰς τὸ νεκρὸν σῶμα καὶ μὲ στεναγμοὺς καὶ δάκρυα ἔλεγε θρηνῶν ταῦτα· «Ἀνεχώρησας, λοιπόν, πάτερ, ὁ ὁδηγὸς τῆς σωτηρίας μου, ἀφήνων ἐμὲ οὕτω αἴφνης; ὥστε πλάσμα καὶ ὑπόκρισις ἦτο, καθὼς φαίνεται, ἡ δίψα τοῦ νεροῦ, καὶ μοῦ ἐπρόσθεσε κόπον καὶ πόνον ἐπάνω εἰς τὸ πρόσταγμά σου, διὰ νὰ μὴ εὑρεθῶ παρὼν καὶ ἀπολαύσω τὰς πλουτοποιοὺς εὐχάς σου, ὁ ὁποῖος ἐδίψησες ὄχι δίψαν νεροῦ, ἀλλὰ τὸ νὰ ὑπάγῃς εἰς τὸν Χριστόν!». Κυλιόμενος δὲ ἐμπρὸς εἰς τοὺς ἁγίους πόδας του, ἐφώναζε· «Παράλαβε καὶ ἐμέ, πάτερ, καθὼς μοῦ ὑπεσχέθης». Ἀναμεταξὺ δὲ εἰς αὐτά, γενόμενος ὡς ἐκστατικός, ἐσηκώθη καὶ ἔτρεξεν εἰς τὸν Ναόν, καὶ κατασπασάμενος τὴν ἁγίαν Εἰκόνα, ἐπῆρε τὴν διαθήκην τοῦ μακαρίου πατρός, καὶ ὑπέγραψε καὶ αὐτὸς μέσα εἰς αὐτὴν οὕτω:
«Ἀειπάρθενε Θεοτόκε, διαφύλαξε μὲ εἰρήνην καὶ ὁμόνοιαν τοὺς ἀδελφούς μας, ὅσοι προσέρχονται μετὰ πίστεως εἰς τοῦτον τον θεῖον Ναόν σου, καὶ δίδε τους ὅλα τὰ ζητήματα τὰ ὁποῖα εἶναι διὰ τὴν σωτηρίαν των, διὰ πρεσβειῶν τοῦ ἀγαπητοῦ σου καὶ πατρὸς ἡμῶν Βαρνάβα. Σεῖς δέ, ἀδελφοὶ καὶ πατέρες καὶ τέκνα τοῦ Κυρίου ἀγαπητά, φυλάξατε προθύμως αὐτὰ τὰ ὁποῖα διέταξεν ἐδῶ ὁ κοινὸς πατὴρ ἡμῶν Βαρνάβας, καὶ ἀκολουθεῖτε τὰ ἴχνη του μὲ ὅλην σας τὴν δύναμιν, καὶ μὴ λυπεῖσθε, διότι ἡ Ὑπερευλογημένη Θεοτόκος, διὰ πρεσβειῶν τοῦ πιστοῦ της δούλου καὶ διδασκάλου μας, δὲν παύει ἀπὸ τοῦ νὰ σᾶς διαφυλάττῃ καὶ νὰ σᾶς σκέπῃ, διὰ νὰ παρασταθῆτε ἄξιοι εἰς τὴν μέλλουσαν ἡμέραν τῆς κρίσεως ἐκ δεξιῶν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ· οὗ ἡ χάρις καὶ τὸ ἄπειρον ἔλεος εὔχομαι νὰ διατηρῇ ἀβλαβεῖς ὅλους σας. Ἀμήν».
Ἀφοῦ δὲ ἔγραψεν αὐτά, ἔθεσε πάλιν τὸν χάρτην ἐπάνω εἰς τὴν ἁγίαν Τράπεζαν, αὐτὸς δὲ φορέσας ὅλην τὴν ἱερατικήν του στολήν, ἐμβῆκεν εἰς τὸ κοιμητήριον, καὶ σχηματίζων τὸν ἑαυτόν του κατὰ τὸ συνειθισμένον, ἐκοιμήθη εἰπών· «Κύριε, εἰς χεῖράς σου ἀποθέτω τὴν ψυχήν μου», καὶ οὕτω προσετέθη καὶ ὁ ἱερὸς Σωφρόνιος εἰς τὸν πνευματικόν του πατέρα.
Οἱ δὲ ἀδελφοί, οἱ ὁποῖοι ἐστάλησαν εἰς διακονίαν, ἐρχόμενοι τὸ βράδυ καὶ μὴ εὑρίσκοντες κανένα ἀπὸ τοὺς πατέρας, ἐπληγώθησαν κατὰ τὴν καρδίαν, καὶ ὅμως ἐνόμισαν κατὰ τὸ παρόν, ὅτι περιέρχονται εἰς τὴν ἀνωτέραν ἔρημον, καθὼς εἶχον συνήθειαν· ἀφοῦ δὲ καὶ ἐκεῖ ἐζήτησαν καὶ δὲν τοὺς εὗρον, ἐθρηνοῦσαν τὴν ὀρφανίαν των, ὀνομάζοντες συχνὰ τοὺς φωστῆρας, τοὺς προστάτας, τοὺς ἀγαπητοτάτους πατέρας των, καὶ ἠπόρουν ἀναμεταξύ των λέγοντες ὁ ἕνας εἰς τὸν ἄλλον· «τάχα ἐπροτίμησαν νὰ συγκατοικοῦν μὲ τὰ θηρία παρὰ μὲ ἡμᾶς τοὺς ἀπειθεῖς; ἢ τάχα μὲ τὸν Θεόν, καὶ ἀπέθαναν, καθὼς ὁ θεῖος πατὴρ τὸ ὑπέδειξε πρότερον μὲ τὴν παραβολὴν ἐκείνην τὴν ὁποίαν μᾶς εἶπε;». Μανθάνοντες δὲ ἀπὸ ἕνα ἀναγνώστην τὰ γενόμενα, τρέχοντες ἐμβῆκαν εἰς τὸ κοιμητήριον, καὶ εὑρόντες αὐτοὺς ἀνεστέναξαν μετὰ κλαυθμοῦ, κατακόπτοντες τὸν ἑαυτόν των ἀπαρηγόρητα, διὰ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἀνελπίστως ἔβλεπαν.
Ἐμβαίνοντες μετὰ ταῦτα οἱ ἀδελφοὶ εἰς τὸν Ναὸν παρεπονοῦντο εἰς τὴν Θεοτόκον διὰ ἐκεῖνο ὅπου ἔγινε, τρόπον τινὰ ἔξω φρενῶν γενόμενοι· λαβόντες ὅμως ἔπειτα ἀπὸ τὴν Ἁγίαν Τράπεζαν τὴν διαθήκην τῶν Ὁσίων, καὶ διαβάζοντες τὰ γεγραμμένα παρηγορήθησαν ἱκανῶς, καὶ διώρισαν εἰς τὸ ἑξῆς νὰ ἀναγινώσκεται ἡ Κατήχησις ἐκείνη κάθε ἡμέραν εἰς τὸν Ὄρθρον, διὰ ἐνθύμησιν καὶ τῶν παραγγελμάτων ἐκείνων τὰ ὁποῖα διετάχθησαν, καὶ τῶν Πατέρων ἐκείνων οἱ ὁποῖοι τὰ διέταξαν. Κάμνοντες δὲ τὰ συνειθισμένα μνημόσυνα τῶν θείων Πατέρων, μετὰ τὰς τεσσαράκοντα ἡμέρας των, ἐκλέξαντες ἕνα ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς τὸν ἐψήφισαν διὰ Ἡγούμενον καὶ τὸν ἐχειροτόνησαν, καθὼς εἶναι τὸ πρέπον μὲ τὴν ἐπίθεσιν τῶν χειρῶν τοῦ Ἐπισκόπου Τραπεζοῦντος. Πολιτευόμενοι δὲ καθὼς διελάμβανεν ἡ διάταξις τῶν πατέρων, ἐπρόκοπταν καθ’ ἑκάστην εἰς τὸ ἔμπροσθεν· τὸ δὲ πλῆθος ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι συνέτρεχαν ἀπὸ παντοῦ, δὲν ἔλειπαν ἀπὸ τοῦ νὰ φέρουν κάθε ἡμέραν σχεδὸν ἐκείνους ὅπου ὄχι μόνον ὑπέφερον ἀπὸ διαφόρους ἀσθενείας, ἀλλὰ καὶ ἠνωχλοῦντο ἀπὸ ἀκαθάρτους δαίμονας, οἱ ὁποῖοι καὶ εὐθὺς ἰατρευόμενοι ἐγύριζαν εἰς τὰς οἰκίας των δοξάζοντες τὸν Θεὸν καὶ μεγαλύνοντες τὴν Ἀειπάρθενον Θεοτόκον.
Ἐν ὅσῳ λοιπὸν ἤνθει ἡ βασιλεία τῶν Ρωμαίων, ἦτο εὐτυχισμένη καὶ σεβασμία ἡ Μονή· ἀφοῦ δε εἰς τὸ ὕστερον μετεβλήθη ἡ κατάστασις τῆς ρωμαϊκῆς πολιτείας, ἤρχισε καὶ ἡ Μονὴ νὰ ἀπομαραίνεται, ἐπειδὴ ἡ συχνὴ ἐπιδρομὴ τῶν βαρβάρων καὶ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἐπροαιροῦντο νὰ ἔλθουν εἰς προσκύνησιν τοὺς ἠμπόδιζε καὶ τὸν ἀριθμὸν τῶν Μοναχῶν τὸν ὠλιγόστευεν· ὥστε προβαίνοντος τοῦ καιροῦ παντάπασιν ἠρημώθη σχεδόν, καθὼς τὸ προεῖπεν ὁ θεῖος Βαρνάβας, διότι οἱ ἐθνικοί, οἱ ὁποῖοι ἀνεμποδίστως ἐλήστευαν πρότερον τοὺς τριγύρω πλησιοχώρους τόπους, ἀφοῦ ἤκουσαν καὶ διὰ τὴν περίφημον ταύτην Μονήν, ἀναβαίνοντες εἰς τὸ ὄρος ἥρπαζον τὰ πράγματα τῆς Μονῆς, τοὺς δὲ Μοναχούς, ὅσους συνέλαβον, ἔδειραν διὰ νὰ φανερώσουν κεκρυμμένον τάχα θησαυρόν, καὶ τελευταῖον τοὺς ἐφόνευσαν. Ἔπειτα οἱ μὲν ἄλλοι λαβόντες τὴν ἁγίαν Εἰκόνα ἐπάνω εἰς τὸ ὄρος ἐσυλλογίζοντο νὰ τὴν συντρίψουν, διὰ νὰ πάρουν τὸν χρυσὸν στολισμὸν ποὺ ἦτο ἐπάνω της. Ἕνας δὲ ἀπὸ τούτους ἔτρεχε νὰ τοὺς ἐμποδίσῃ, λέγων εἰς αὐτούς· «Ἂς λυπηθῶμεν, ἀδελφοί, τὴν ἐστολισμένην αὐτὴν εἰκόνα καὶ ἂς μὴ τὴν συντρίψωμεν, διὰ νὰ τὴν πωλήσωμεν μὲ περισσοτέραν τιμὴν εἰς τοὺς Χριστιανούς». Ὅμως τὰ θηρία ἐκεῖνα δὲν ἐπείθοντο, ἀλλὰ ρίπτοντες αὐτὴν κατὰ γῆς κατεβίβασαν τὸν πέλεκυν καὶ τὴν ἐκτύπησαν ἀπὸ τὰ ὀπίσω· εὐθὺς δέ, (ὢ τοῦ θαύματος!) ἐξῆλθε φλὸξ ἀπὸ τὴν εἰκόνα καὶ κατεκάησαν οἱ δύο ἐκεῖνοι ἀσεβεῖς, ἀπὸ ἐκεῖνο δὲ τὸ σύνδενδρον καὶ κατεσκιασμένον μέρος δὲν ἔμεινεν εἰς τὸ μετὰ ταῦτα οὐδὲ καὶ χλωρὸν χόρτον, ἀλλὰ κατεμαύρισεν ἕως τριῶν ὡρῶν διάστημα καὶ ἀπὸ τότε ὁ τόπος ἐκεῖνος ὠνομάσθη Καμμένα. Οἱ δὲ ἄλλοι βάρβαροι, ἁρπάζοντες τὴν ἁγίαν κάραν τοῦ θείου Βαρνάβα μὲ τὴν ἀργυρᾶν θήκην της, ἐκράτησαν τὴν θήκην, τὴν δὲ ἁγίαν κάραν ρίπτοντες εἰς τὸν Πυξίτην ποταμόν, ὁ ὁποῖος ἔτρεχεν ἐκεῖθεν, ἀνεχώρησαν.
Οἱ δὲ πατέρες, ὅσοι φεύγοντες ἐγλύτωσαν, γυρίζοντες τὴν νύκτα εἰς τὴν Μονήν, ἐλυποῦντο ἐξ ὅλης των τῆς ψυχῆς, τὸ περισσότερον διὰ τὴν διαρπαγὴν τῆς σεβασμίας Εἰκόνος καὶ τῆς ἱερᾶς κάρας. Μὴ δυνάμενοι ὅμως νὰ κάμουν τίποτε, ἐκοιμήθησαν μὲ λύπην, τὸ πρωῒ δὲ ἐμβαίνοντες εἰς τὸν Ναόν, κατὰ τὴν συνήθειαν, βλέπουν (ὢ τοῦ θαύματος!) τὴν ἁγίαν Εἰκόνα εἰς τὸν τόπον της ἐστημένην μὲ τὸν πρότερον στολισμόν της. Βλέποντες δὲ ὅτι ἡ Εἰκὼν ἦτο ἀπὸ τὰ ὀπίσω κτυπημένη μὲ τὸν πέλεκυν ἐθαύμαζον ἀποροῦντες, ὅτι διετηρεῖτο πάλιν ἀκεραία.
Μαθόντες δὲ τὰ γενόμενα ἀπὸ ἐκεῖνον τὸν ληστήν, ὅστις ἐσώθη ἀπὸ τὴν φλόγα, ἐδόξασαν τὸν Θεὸν καὶ τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον, καὶ οὕτως ἤλλαξαν τὴν λύπην εἰς χαράν· διότι καὶ τὴν ἁγίαν κάραν τοῦ θείου Βαρνάβα ὀλίγον ὕστερον τὴν ἀπέκτησαν· ὁ δὲ τρόπος τῆς εὑρέσεώς της εἶναι θαυμαστός, διότι πολλάκις τὴν νύκτα ἔβλεπαν εἰς τὰς ἀντιπέραν ὄχθας τοῦ ποταμοῦ ἕνα στῦλον πυρὸς ἕως εἰς τὸν οὐρανὸν ὑψηλόν, καὶ ἀποροῦντες τὶ τάχα νὰ ἦτο τὸ φαινόμενον, ἐσυστέλλοντο νὰ διαβοῦν καὶ νὰ ἐξετάσουν τὸ πρᾶγμα. Ἕνας δὲ βουκόλος τῆς Μονῆς, πηγαίνων εἰς τὸν ποταμὸν νὰ ποτίσῃ τὰ ζῷα, γυρίζων ἦλθε καὶ τοὺς ἐμήνυσεν, ὅτι εἶδε μίαν κάραν μέσα εἰς σχῆμα πέτρας, ἡ ὁποία εὐωδίαζεν· οἱ δὲ πατέρες συμπεραίνοντες, ὅτι ὁ στῦλος τοῦ πυρὸς ταύτην ἐφανέρωνε, καταβάντες τὴν ἐπῆραν μὲ λαμπάδας καὶ ὑμνολογίας καὶ τὴν ἀπέθεσαν εἰς τὴν Μονήν, εὐχαριστοῦντες τὸν Θεὸν καὶ τὴν Θεοτόκον· οὕτω δὲ αὐξάνοντες ἐπλήθυναν οἱ ἀδελφοὶ εἰς τὴν Μονήν, ἕως οὗ πάλιν ἀπὸ τοὺς Ἀγαρηνούς, οἱ ὁποῖοι ἄλλους μὲν ἔδερναν καὶ κατεπλήγωναν καὶ ἄλλους ἐφόνευαν, κατήντησεν ἡ Μονὴ εἰς τόσην ἐρημίαν, κατὰ συγχώρησιν Θεοῦ, ὥστε οὐδὲ ἐπίστευέ τις σχεδὸν πάντάπασιν, ὅτι ἐστάθη ποτὲ κατοικητήριον Μοναχῶν.
Ὁ Ὅσιος Χριστοφόρος
Αλλὰ ἡ Πανάχραντος Θεοτόκος, μὴ ὑποφέρουσα νὰ φαίνεται ὁ οἶκός της ἕως τέλους ἠρημωμένος, ᾠκονόμησε νὰ ἐπανέλθῃ εἰς τὸ καλλίτερον, ἐπειδὴ ἀφ’ ἑνὸς μὲν κατῴκησαν εἰς τὴν Μονὴν ἐνάρετοι ἄνδρες καὶ ἀφ’ ἑτέρου ἔσυρε βασιλεῖς ἐθνικοὺς δωροφόρους εἰς αὐτήν, μὲ τὰ πολλὰ θαύματα ὅπου ἔκαμνεν εἰς αὐτούς. Διότι ἦτο κάποιος Χριστοφόρος ἀπὸ χωρίον τῆς Τραπεζοῦντος, ὀνομαζόμενον Γαζαρῆ, ἄνθρωπος χωρικὸς μὲν κατὰ τὴν προέλευσιν, ὁμότροπος δὲ μὲ τὸν Προφήτην Ἐλισσαῖον καὶ σκεῦος ἐκλογῆς διαλεγμένον ἀπὸ τὸν Θεόν, ὅστις γνωρίζει τὰ πάντα καὶ πρὸ τῆς γενέσεως αὐτῶν. Τοῦτον ἡ Θεοτόκος τὸν ἔφερεν εἰς τὴν Μονὴν ἀπὸ τὸν ἀγρὸν, ὅπου ἐγεωργοῦσε, καὶ τὸν ἐγκατέστησε νέον κτίτορα τοῦ Μοναστηρίου καὶ προεστῶτα εἰς τοὺς χμγ’ (644) χρόνους ἀπὸ Χριστοῦ, ἐπὶ τῆς βασιλείας Κώνσταντος, ἐγγόνου τοῦ Ἡρακλείου, διὰ νὰ πληθύνουν οὕτω τὰ γεννήματα τῆς ἀρετῆς.
Ἐκεῖ λοιπὸν ὅπου ὁ Χριστοφόρος ὤργωνε τὸν ἀγρόν του μὲ ζεῦγος βοῶν, ἐφάνη ἡ Παναγία εἰς αὐτὸν μὲ λαμπροτάτην φωτοχυσίαν, καὶ τὸν διέταξε λέγουσα· «Τέκνον, Χριστοφόρε, σήκω το ταχύτερον καὶ στάσου εἰς τοὺς πόδας σου», (διότι ἦτο πεσμένος εἰς τὴν γῆν καὶ περίτρομος, καθὸ πληγωθεὶς τὰς ὄψεις ἀπὸ τὴν ὑπερβολικὴν ἐκείνην λαμπρότητα, ἡ ὁποία τὸν περιήστραψεν)· λαμβάνουσα δὲ αὐτὸν ἡ Θεοτόκος ἀπὸ τὴν χεῖρα, τὸν ἐσήκωσε καὶ τὸν παρεθάρρυνε διὰ τὸν φόβον τὸν ὁποῖον ἔλαβε καὶ τὸν ἐνεδυνάμωσε μὲ τὴν ἐπαφὴν τῆς χειρός της λέγουσα εἰς αὐτόν· «Κατάλαβε ταῦτα ὅπου σοῦ λέγω, Χριστοφόρε, καὶ βάλε τα μέσα εἰς τὴν καρδίαν σου καὶ γνώρισε ποία εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία ταύτην τὴν στιγμὴν σοῦ λαλεῖ· σὺ ἐξ ἅπαντος Χριστιανὸς εἶσαι καὶ ὁμολογεῖς τὸν Χριστὸν καὶ τὴν Μητέρα του». Λέγει ὁ Χριστοφόρος· «Μάλιστα, Δέσποινά μου, ὁμολογῶ καὶ προσκυνῶ τὸν Χριστὸν καὶ Σὲ τὴν Κυρίαν Θεοτόκον». Ἐκείνη δὲ πάλιν τοῦ λέγει· «Ἤξευρε, ὅτι εἶσαι ἀφιερωμένος εἰς ἐμὲ ἐκ κοιλίας μητρός σου, καθὼς καὶ τὸ ὄνομά σου τὸ μαρτυρεῖ· διότι Χριστοφόρος ὀνομάζεσαι ὡς φορῶν τὸν Χριστόν· τοῦτο δὲ τὸ ἴδιον θέλει φανερώσει καὶ ὁ ἕκτος δάκτυλος τῆς χειρός σου, ὅτι εἶσαι δηλαδὴ ἀφιέρωμα εἰς ἐμέ· θέλω λοιπὸν νὰ ἀφήσῃς τὴν γεωργικὴν ζωὴν καὶ νὰ γίνῃς ἰδικός μου, καὶ πηγαίνων εἰς τὸ ὄρος Μελᾶ νὰ ἀνακαινίσῃς τὸν ἰδικόν μου ἐκεῖ βασιλικὸν οἶκον· ὅθεν ἀφοῦ ἀφήσῃς εἰς τὸν ἀγρὸν τοὺς βοῦς καὶ τὸ ἄροτρον, μὴ στραφῇς εἰς τοὺς ἰδικούς σου, ἀλλὰ πήγαινε τὸ ταχύτερον εἰς τὴν Τραπεζοῦντα, καὶ παρουσιάσθητι εἰς τὸν ἐκεῖ Ἐπίσκοπον καὶ διηγήθητι εἰς αὐτὸν ὅλα, ὅσα σὲ ἐπρόσταξα, εἰπέ του δὲ νὰ σὲ χειροτονήσῃ Ἱερέα».
Ὁ Χριστοφόρος, ἀφοῦ ἤκουσε ταῦτα τὰ παράδοξα, μετὰ βίας ἀνοίγων τὸ στόμα του (διότι ἠπόρει καὶ δι’ ἄλλα πολλά, καὶ μάλιστα διότι ἦτο ἀγράμματος) ἀποκρίνεται εἰς τὴν Θεοτόκον· «Καὶ πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ γίνῃ τοῦτο, Δέσποινά μου, ἐπειδὴ ἐγὼ κοντὰ εἰς τὴν ἀναξιότητά μου εἶμαι ἀκόμη καὶ παντελῶς ἀγράμματος;». Καὶ ἡ Δέσποινα τοῦ λέγει· «Ἔσο εὐπειθὴς καὶ μὴ ἐναντιολόγος εἰς τὸ ἰδικόν μου θέλημα, ἀλλ’ ὅ,τι σὲ προστάζω κάμε, καὶ διὰ τὰ γράμματα, ὅπου δὲν ἠξεύρεις, ἐγὼ φροντίζω». Εὐθὺς δὲ μετὰ τὸν λόγον ἔγινεν ἄφαντος. Ὁ δὲ Χριστοφόρος πρῶτον μὲν ἐσυλλογίζετο τί εἶναι ταῦτα, ἔπειτα, αἰσθανόμενος ὅτι ἐθερμαίνετο ἡ καρδία του εἰς ἐκεῖνα ὅπου ἐπροστάχθη, κατῆλθεν εἰς τὴν ὁδόν, καὶ ὅσον ἠδύνατο τάχιστα περιεπάτει τρέχων, χωρὶς νὰ στραφῇ νὰ ἴδῃ ὀπίσω, ἀφήνων ἐκεῖ καὶ βοῦς καὶ ἄροτρον, τὸ δὲ βράδυ ἐκοιμήθη εἰς τὸν δρόμον· ἡ Θεοτόκος ὅμως ἐφάνη εἰς τὸν Ἐπίσκοπον, καὶ τοῦ λέγει· «Γνωρίζεις ποία εἶμαι ἐγώ;». Ὁ δὲ Ἐπίσκοπος (διότι ἦτο πνευματοφόρος) λέγει· «Σὲ γνωρίζω, τὴν Μητέρα τῆς Ζωῆς, τοῦ Κυρίου, λέγω, καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ». Καὶ ἡ Θεοτόκος εἶπε· «Λοιπὸν κατάλαβε ἐκεῖνα ὅπου σὲ προστάζω, καὶ προσπάθει νὰ τὰ τελειώσῃς. Σήμερον ἔρχεται πρὸς σὲ ἄνθρωπος, τοῦ ὁποίου τὸ σημεῖον εἶναι ἓξ δάκτυλοι τῆς δεξιᾶς του χειρός. Τοῦτον χειροτόνησον Ἱερέα τοῦ Ναοῦ μου εἰς τὸ ὄρος Μελᾶ, πέμπων αὐτὸν ἀμέσως ἐκεῖ».
Ταῦτα εἰποῦσα ἡ Θεοτόκος εὐθὺς ἀνεχώρησεν. Ὁ δὲ Ἀρχιερεύς, κοινολογῶν τὸ πρωῒ εἰς τοὺς ἐκκλησιασθέντας τὴν ὀπτασίαν, ἀνέμενε τὴν ἔλευσιν τῆς ἡμέρας, ἵνα ἴδῃ τὴν ἔκβασιν τοῦ ὁράματος. Μετὰ τὴν λειτουργίαν λοιπὸν ὡμίλει εἰς τὸ προαύλιον τῆς Ἐκκλησίας μὲ τοὺς κληρικούς του, ὅτε ἰδοὺ ἔρχεται χωρικὰ ἐνδεδυμένος ὁ Χριστοφόρος, καὶ προσπίπτων κατὰ τὴν συνήθειαν εἰς τὸν Ἀρχιερέα, ἀφοῦ ἠγέρθη, ἥπλωσε τὴν δεξιάν του χεῖρα καὶ λέγει· «Γνωρίζεις, δέσποτα, ταύτην τὴν χεῖρα;». Ἐκεῖνος δὲ ἀναγνωρίσας αὐτὸν ὅτι εἶναι ἐκεῖνος ὅπου εἶδεν εἰς τὸν ὕπνον του, στραφεὶς λέγει εἰς τὸν λαόν· «Ἰδού, τέκνα, ἐκεῖνος τὸν ὁποῖον μοῦ ἀπεκάλυψε καθ’ ὕπνον ἡ Βασίλισσα τῶν Ἀγγέλων καὶ μοῦ ἐλάλησε δι’ αὐτόν». Ἔπειτα πλησιάζων λέγει πρὸς αὐτόν· «Πόθεν ἦλθες, ἀδελφέ;». Ἐκεῖνος δὲ τοῦ διηγήθη λεπτομερῶς ὅλα τὰ γενόμενα, ὡς ἀνωτέρω τὰ προείπομεν, καὶ ὅτι μὴ δυνάμενος νὰ ἐναντιωθῇ εἰς τὴν οὐράνιον ἀποκάλυψιν ἦλθεν. Ὁ δὲ Ἀρχιερεὺς ἀκούσας ὅλα ταῦτα ἐδόξασε τὸν Θεὸν καὶ παραλαβὼν τὸν Χριστοφόρον, τὴν ἄλλην ἡμέραν τὸν ἐχειροτόνησε Διάκονον, καὶ τὴν τρίτην Ἱερέα, δώσας δὲ εἰς αὐτὸν τὰ ἱερατικὰ ἐνδύματα καὶ τὰς εὐχὰς τῆς θείας λειτουργίας μὲ τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον, τὸν ἀπέστειλεν ὀπίσω μὲ εἰρήνην.
Ἐπιστρέψας ὁ Ὅσιος εἰς τὸν ἀγρὸν ὅπου ὤργωνεν, εὗρε τὰ ζῷα ὅπως τὰ ἄφησε, καὶ ἔστεκον ἐκεῖ καλοθρεμμένα καὶ ἐμηρύκαζον. Ἐθαύμαζεν ὅθεν ἀπορῶν, πῶς παρέμειναν ἓξ ἡμέρας χωρὶς τροφήν, καὶ χωρὶς νὰ κατασπαραχθοῦν ἀπὸ τοὺς λύκους, μὴ ὄντος οὐδενὸς φύλακος, ἢ πῶς κανεὶς ἀπὸ τοὺς συγγενεῖς του δὲν τὰ εὗρε, νὰ τὰ ὁδηγήσῃ εἰς τὴν οἰκίαν του. Ἐκεῖ δὲ ὅπου ἐσυλλογίζετο αὐτά, ἰδοὺ πάλιν τὸν περιέλαμψε φῶς, καὶ γνωρίζων ὅτι εἶναι πάλιν παρουσία τῆς Θεοτόκου, κύπτων προσεκύνησε καὶ εὐθὺς ἀκούει· «Καλῶς ἦλθες, τέκνον Χριστοφόρε! ἐτελείωσες ἐκεῖνα ὅπου σὲ ἐπρόσταξα;». Λέγει ἐκεῖνος· «Καθὼς ἐπρόσταξες, Δέσποινα, καὶ εὐώδωσεν ἡ δεξιά σου, ἰδοὺ ἔγιναν».
Λέγει ἡ Θεοτόκος πάλιν· «Φέρε, νὰ ἴδω αὐτὰ τὰ ὁποῖα κρατεῖς». Τότε ἐκεῖνος ἔδειξε τὴν ἱερατικὴν στολήν, τὴν φυλλάδα τῆς λειτουργίας καὶ τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον. Τοῦ λέγει ἡ Θεοτόκος· «Ἐπειδὴ λοιπὸν ἐστολίσθης μὲ ἱερωσύνην, ὕπαγε τὰ ζῷα εἰς τὴν οἰκίαν σου, χωρὶς νὰ εἴπῃς τίποτε εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι σὲ ἐρωτοῦν, καὶ ἔπειτα ἔλα εἰς τὸ χωρίον Κουσπίδα, ἀκολούθει δὲ τὸν ποταμὸν περιπατῶν κατὰ τὸν ἄνω ροῦν αὐτοῦ, καὶ ἔλα εἰς τὸ ὄρος τῆς κατοικίας μου, ἀφοῦ δὲ ἔλθῃς ἐκεῖ, θὰ σοῦ δείξω τί πρέπει νὰ κάμῃς». Ὁδηγίᾳ λοιπὸν τῆς Ὁδηγητρίας Θεοτόκου ἐργόμενος, χωρὶς νὰ πλανηθῇ πουθενά, διοδεύων εἰσῆλθεν εἰς τὸ σπήλαιον· εὑρὼν δὲ τὸν Ναὸν καθαρὸν καὶ ἐστολισμένον ἐθαύμαζε, δοξάζων τὸν Θεὸν ἐν εὐφροσύνῃ τῆς καρδίας του καὶ κατασπαζόμενος τὴν ἁγίαν Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου.
Κατὰ δὲ τὴν ὥραν τοῦ ἑσπερινοῦ, φορέσας τὰ ἱερατικά του, ἐθυμίαζε τὸν θεῖον Ναόν, ἐξερχόμενος δὲ ἀπὸ τὸ ἱερὸν ἐλυπεῖτο μόνος, ἐπειδὴ δὲν ἤξευρε γράμματα. Καὶ εὐθὺς ἐφάνη πάλιν εἰς αὐτὸν ἡ μακαρία ἐκείνη ὀπτασία καὶ τοῦ λέγει· «Καλῶς ἦλθες, ἱερὲ Χριστοφόρε, ὁ ἐργάτης τῆς ὑπακοῆς». Ἔπειτα ἐπάρασα τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον τοῦ τὸ δίδει λέγουσα· «Ἀνάγνωσε, ἱερὲ Χριστοφόρε». Μὴ δυναμένου δὲ ἐκείνου ν’ ἀναγνώσῃ, τοῦ λέγει πάλιν ἡ Δέσποινα· «Ἡ χάρις τοῦ ἐξ ἐμοῦ γεννηθέντος νὰ σὲ φωτίσῃ δι’ ἐμοῦ»· καὶ (ὦ τῶν θαυμασίων σου, Δέσποινα!) ἀνοίγων τὸ στόμα του ἐκεῖνος, ὅστις πρότερον δὲν ἤξευρε οὐδὲ τὸ ἀλφάβητον, ἀνεγίνωσκεν ἔμπροσθέν της ἐλεύθερα. Τότε εἶπεν ἡ Παναγία· «Λοιπὸν ἐγνώρισες, τέκνον, ὅτι ὅλα εἶναι δυνατὰ εἰς τὸν Θεόν; ἰδοὺ ἐτελείωσα ὅσα σοὶ ἔταξα». Ὁ δὲ προσεκύνησε καὶ εἶπεν· «Ἐγνώρισα, Δέσποινα, καὶ ἐπίστευσα, ὅτι κανὲν δὲν εἶναι εἰς σὲ ἀδύνατον, ἀλλ’ ὡς Μήτηρ τοῦ Ποιητοῦ τῶν ἁπάντων, ὅλα τὰ δύνασαι». Καὶ ἐκείνη τοῦ λέγει· «Λοιπὸν μὴ ἀμφιβάλλῃς παντάπασιν, ἀλλὰ φυλάττων τὸ μυστήριον τοῦτο ἀπόκρυφον, λειτούργει ἐμέ, καθ’ ὅσον δύνασαι, εἰς τοῦτον τὸν ἱερὸν Οἶκόν μου, καὶ ψάλλε πάντοτε Τρισάγιον εἰς τὸν Ὄρθρον καὶ ἑσπερινὸν ἐπάνω εἰς τὰ ἅγια λείψανα τῶν ἰδικῶν μου δούλων, διὰ δὲ τὴν στέρησιν τῶν χρειωδῶν νὰ μὴ ἀποκάμῃς διὰ τοὺς πολλοὺς κόπους, ὅτι ἐγὼ εἶμαι μετὰ σοῦ καὶ βοηθῶ καὶ σὲ καὶ ὅλους ἐκείνους ὅσοι ἕως τέλους ὑπομείνωσιν εἰς τοῦτον τὸν τόπον, τὸν ὁποῖον ἐξελέξαμεν ἐγὼ καὶ ὁ ἐξ ἐμοῦ τεχθεὶς Χριστὸς ὁ Κύριος».
Καὶ ἡ μὲν Δέσποινα, ἀφοῦ εἶπεν αὐτά, ἔγινεν ἄφαντος· ὁ δὲ ἱερὸς Χριστοφόρος, ἀλλοιωθεὶς ἀπὸ τότε τὴν θείαν ἀλλοίωσιν, ὑπέμενε χαίρων εἰς τὸν τόπον καὶ ἐπρόκοπτε καθ’ ἡμέραν, προχωρῶν εἰς τὸ ἔμπροσθεν τῆς ἀρετῆς καὶ τῶν θεωριῶν, διότι ἤρχισεν ἡ Θεοτόκος νὰ τὸν ὑψώνῃ μὲ πνευματικὰ χαρίσματα τόσον, ὥστε ἔλεγεν ἐκ στήθους καὶ ὅλην τὴν θείαν Γραφήν· ἐκ τούτου ἤρχισαν νὰ προσέρχωνται καὶ ἄλλοι διὰ νὰ μονάσουν, ἔχοντες τὸν Ὅσιον Χριστοφόρον ὁδηγὸν, καθ’ ἡμέραν δὲ καὶ ἐπλήθυνεν ὁ ἀριθμὸς τῶν Μοναχῶν. Ἀλλ’ ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς ὑπηρετῶν εἰς ταύτην τὴν ζωὴν ὅσον ἔπρεπε ἔμελλε νὰ ἀναχωρήσῃ ἀπὸ ἐδῶ, μίαν τῶν ἡμερῶν προσκαλεῖ τοὺς ἀδελφοὺς τῆς Μονῆς, καὶ ἤρχισε νὰ τοὺς κατηχῇ οὕτω:
«Ἀγαπητοί μου ἀδελφοὶ καὶ πατέρες, ἔφθασεν ὁ καιρὸς τῆς εἰς Χριστὸν ἀναχωρήσεώς μου· καθῶς ἠξεύρετε, δὲν ἔπαυσά ποτε ἀπὸ τοῦ νὰ σᾶς νουθετῶ νύκτα καὶ ἡμέραν τὰ ψυχοσωτήρια· τώρα δὲ πάλιν σᾶς παρακαλῶ νὰ φυλάττετε μὲ ἀκρίβειαν τὴν κατήχησιν τῶν θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν, τοῦ Βαρνάβα, λέγω, καὶ Σωφρονίου, καὶ νὰ ἐνθυμῆσθε πᾶν ὅ,τι σᾶς διέταξαν μέσα εἰς αὐτήν· διότι ἐκεῖνοι δὲν παύουν ἀπὸ τοῦ νὰ μεσιτεύουν ὁμοῦ μὲ τὴν Θεοτόκον δι’ ἡμᾶς, διότι παραστέκονται εἰς τὸν δεσποτικὸν θρόνον· διὰ τοῦτο δὲ πρέπει νὰ τιμᾶτε μὲ εὐλάβειαν καὶ τὰ ἅγιά των λείψανα. Καὶ εἰς μὲν τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον νὰ δουλεύετε μὲ ὅλην σας τὴν ψυχήν, τὴν δὲ ἁγίαν Εἰκόνα της νὰ τιμᾶτε μὲ ξεχωριστὴν τιμήν, διὰ τὰ ἄπειρα θαύματα ὅπου μεσιτεύουσα καθ’ ἡμέραν κάμνει ἡ Βασίλισσα τοῦ παντὸς καὶ μὲ ὅλην σας τὴν δύναμιν νὰ ἀκολουθῆτε ὅ,τι διέταξαν οἱ θεῖοι Πατέρες, ἠξεύροντες, ὅτι εἶναι στενὴ καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς ἡ φέρουσα εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Διὰ τοῦτο πρέπει, καθὼς λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος, νὰ ζῆτε μὲ ἀκτημοσύνην ἀτάραχοι, εὐλαβεῖς εἰς τὸ σχῆμα, νὰ ἔχετε τὴν φωνὴν σύμμετρον, τὸν λόγον εὔτακτον, τὴν δίαιταν τῆς τροφῆς ἀτάραχον καὶ καταστηματικήν, νὰ ἀκροάζεσθε μὲ σιωπὴν τοὺς γηραλέους καὶ σοφωτέρους σας, νὰ νουθετῆτε μὲ ἀγάπην τοὺς κατωτέρους σας, νὰ ἀποφεύγετε τοὺς κακοὺς καὶ σαρκικοὺς καὶ περιέργους, νὰ νοῆτε πολλὰ καὶ νὰ λαλῆτε ὀλίγα. Νὰ μὴ εἶσθε θρασύλογοι ἢ ἐναντιολόγοι καὶ πολύλογοι, μηδὲ γελωτοποιοί· νὰ εἶσθε ἐντροπαλοὶ καὶ εὐπειθεῖς· κάτω νὰ βλέπετε, καὶ τὰ οὐράνια νὰ μελετᾶτε, νὰ κοπιάζετε μὲ τὰς χεῖράς σας· νὰ ὑπομένετε εἰς τὰς θλίψεις, νὰ χαίρετε μὲ τὴν ἐλπίδα, νὰ προσεύχεσθε ἀδιακόπως, καὶ εὐχαριστῆτε διὰ κάθε τι».
«Νὰ ταπεινώνεσθε εἰς ὅλους, μισοῦντες τὸν λογισμόν σας διὰ τὰ καθημερινά σας κινήματα καὶ τὰς ττράξεις σας· νὰ μὴ περιπλέκεσθε, μὲ τὰς πραγματείας τοῦ κόσμου, ἀλλὰ ἐργαζόμενοι τὰς ἐντολάς, νὰ ἀποθηκεύετε εἰς τὸν οὐρανόν· καὶ μὴ περιεργάζεσθε τὴν ζωὴν τῶν ἀμελῶν, ἀλλὰ νὰ μιμῆσθε τὴν πολιτείαν τῶν Πατέρων, νὰ συγχαίρετε χωρὶς φθόνον μὲ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι χαίρουν καὶ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι πάσχουν, νὰ τοὺς συμπονῆτε χωρὶς νὰ τοὺς κατακρίνετε. Νὰ μὴ ὀνειδίζετε ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος μετανοεῖ διὰ τὰ πρότερά του σφάλματα, νὰ μὴ δικαιώνετε ποτὲ τὸν ἑαυτόν σας, ἀλλὰ μάλιστα νὰ ὁμολογῆτε ὅτι εἶσθε ἁμαρτωλοὶ περισσότερον ἀπὸ ὅλους καὶ εἰς τὸν Θεὸν καὶ τοὺς ἀνθρώπους. Νὰ νουθετῆτε τοὺς ἀτάκτους· νὰ παρηγορῆτε τοὶς ὀλιγοψύχους· νὰ ὑπηρετῆτε τοὺς ἀρρώστους· νὰ νίπτετε τοὺς πόδας τῶν Ἁγίων· νὰ ἐπιμελῆσθε τὴν ξενοδοχίαν μὲ φιλαδελφίαν, νὰ εἰρηνεύετε μὲ τοὺς ὁμοπίστους, νὰ ἀποφεύγετε τοὺς ἑτεροδόξους, νὰ ἀναγινώσκετε τὰ κανονικὰ βιβλία, τὰ δὲ ἀπόκρυφα οὔτε μὲ τὰς χεῖράς σας ποσῶς νὰ τὰ ψαύετε· νὰ μὴ φιλονεικῆτε καὶ νὰ κηρύττετε παρρησίᾳ ἄκτιστον Τριάδα καὶ ὁμοούσιον, λέγοντες εἰς τοὺς ἐρωτῶντας, ὅτι πρέπει νὰ βαπτιζώμεθα καθὼς παρελάβομεν καὶ νὰ πιστεύωμεν καθὼς ἐβαπτίσθημεν, καὶ νὰ φρονοῦμεν καθὼς ἐπιστεύσαμεν».
«Νὰ συναναστρεφώμεθα μὲ ἔργα ἐνάρετα καὶ μὲ λόγους καλούς, νὰ μὴ
ὀμνύετε παντελῶς, νὰ μὴ δίδετε τὰ χρήματα μὲ διάφορον, οὐδὲ κανὲν ἀπὸ τὰ
φαγώσιμα ἢ πόσιμα, διὰ νὰ τὸ πάρετε μὲ προσθήκην· νὰ ἀπέχετε ἀπὸ
πολυποσίας καὶ μέθας καὶ φροντίδας κοσμικάς· νὰ μὴ ὁμιλῆτε μὲ δόλον
παντελῶς, μηδὲ νὰ λαλῆτε ἐνάντια κατά τινος· νὰ μὴ καταλαλῆτε κανένα,
μηδὲ νὰ ἀκούετέ τινα καταλαλοῦντα ἄλλον· νὰ μὴ κυριεύεσθε ἀπὸ ἐπιθυμίαν,
μηδὲ νὰ τυραννῆσθε ἀπὸ θυμὸν εἰς τόσον, ὥστε καὶ χωρὶς εὔλογον αἰτίαν
νὰ ὀργίζεσθε κατὰ τοῦ πλησίον· νὰ μὴ μνησικακῆτε οὐδένα, μηδὲ νὰ
ἀποδίδετε κακὸν ἀντὶ κακοῦ, ἀλλὰ νὰ κακολογῆσθε περισσότερον, παρὰ νὰ
κακολογῆτε, νὰ δέρεσθε, παρὰ νὰ ἀποστερῆτε· νὰ ἀποφεύγητε μάλιστα τὰς
συνομιλίας τῶν γυναικῶν καὶ τὴν κατάχρησιν οἴνου· νὰ μὴ ἀποκάμνετε
ἐργαζόμενοι τὰς ἐντολάς, ἀλλὰ νὰ προσμένετε τὸν μισθὸν καὶ τὸν ἔπαινον
ἀπὸ αὐτὸν τὸν Κύριον, ποθοῦντες τὴν ἀπόλαυσιν τῆς αἰωνίου ζωῆς καὶ
ἔχοντες πάντοτε ἐμπρὸς εἰς τοὺς ὀφθαλμούς σας τὸ ρητὸν τοῦ Δαβίδ, καὶ νὰ
λέγετε· «Προωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διὰ παντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μού
ἐστιν, ἵνα μὴ σαλευθῶ».
Καὶ ὡς μὲν υἱοὶ νὰ τὸν ἀγαπᾶτε, ὡς δὲ δοῦλοι νὰ τὸν εὐλαβῆσθε, καὶ νὰ τὸν φοβῆσθε, καὶ νὰ πραγματεύησθε μὲ φόβον καὶ τρόμον τὴν σωτηρίαν σας. Νὰ θερμαίνητε τὴν καρδίαν μὲ τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· νὰ εἶσθε ἐνδεδυμένοι ὅλοι τὰ ὅπλα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νὰ τρέχετε ὄχι ἄσκοπα, νὰ νικᾶτε τὸν ἐχθρὸν μὲ τὴν ἀσθένειαν τῆς σαρκὸς καὶ μὲ τὴν πανοπλίαν τοῦ πνεύματος».
«Ἀφοῦ δὲ κάμετε ὅλα τὰ διατεταγμένα, νὰ λέγετε ἑαυτοὺς ἀχρείους καὶ νὰ εὐχαριστῆτε τὸν Ἅγιον καὶ ἔνδοξον καὶ φοβερὸν Θεὸν διὰ νὰ ἀρέσετε εἰς ἐκεῖνον, μόνον νὰ μὴ καυχᾶσθε καὶ νὰ μὴ ἐπαινῆτε τὸν ἑαυτόν σας, μηδὲ νὰ ἀκούετε μὲ ὄρεξιν ἄλλον, ὅταν σᾶς ἐπαινῇ ἀλλὰ νὰ δουλεύετε τὸν Θεὸν εἰς τὸ κρυφόν, καὶ νὰ ζητῆτε ἐκείνου τὸν ἔπαινον, συλλογιζόμενοι τὴν ἔνδοξον παρουσίαν του, τὴν ἀπὸ ἐδῶ ἀναχώρησίν σας, τὰ πεφυλαγμένα διὰ τοὺς δικαίους ἀγαθά· ὁμοίως καὶ τὸ ἡτοιμασμένον διὰ τὸν διάβολον καὶ τοὺς ὑπηρέτας του αἰώνιον πῦρ. Ὕστερον δὲ ἀπὸ αὐτὰ νὰ μνημονεύετε καὶ τὸ ρητὸν τοῦ Ἀποστόλου, ὅτι τὰ παθήματα τοῦ παρόντος καιροῦ δὲν εἶναι ἄξια μὲ τὴν δόξαν ὅπου μέλλει νὰ ἀποκαλυφθῇ εἰς ἡμᾶς, καὶ νὰ λέγετε μὲ τὸν Δαβίδ· «Τοῖς φυλάττουσι τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ ἀνταπόδοσις πολλή». Μισθὸς πολύς, καὶ στέφανος δικαιοσύνης· ζωὴ ἀτελεύτητος· χαρὰ ἀνεκδιήγητος· κατοικία ἀκατάλυτος πλησίον εἰς τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸν καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, εἰς τὸν ἐν οὐρανοῖς ἀληθινὸν Θεὸν φανέρωσις πρόσωπον μὲ πρόσωπον· χοροὶ μὲ Ἀγγέλους, Πατριάρχας, Προφήτας, Ἀποστόλους, Μάρτυρας, Ὁμολογητάς, Ὁσίους καὶ μὲ ὅλους τοὺς Ἁγίους, μὲ τοὺς ὁποίους ἂς πασχίσωμεν νὰ εὑρεθῶμεν, διὰ τῆς χάριτος τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ· ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».
Ἀφοῦ εἶπε ταῦτα, λαβὼν συγχώρησιν ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς καὶ ἐμβὰς καὶ αὐτὸς εἰς τὸ κοιμητήριον, παρέδωκε τὴν ἁγίαν του ψυχὴν εἰς χεῖρας Θεοῦ τῇ 19ῃ τοῦ Αὐγούστου μηνός. Οἱ δὲ ἀδελφοί, κλαίοντες δι’ αὐτόν, ἐθρήνησαν διὰ τὴν ὀρφανίαν των· καὶ κάμνοντες εἰς αὐτὸν τὰ συνειθισμένα μνημόσυνα, ἐψήφισαν Ἡγούμενον ἕνα ἀπὸ τοὺς ἀδελφούς, τὸν πλέον ἐνάρετον· ὁ ὁποῖος, συγκεντρώνων εἰς ἑαυτὸν ὅλην τὴν ἀρετὴν τοῦ θείου Χριστοφόρου, ὡδήγει τὸ ποίμνιον εἰς βοσκὴν ζωηφόρον παρόμοια μὲ ἐκεῖνον, περιπατῶν εἰς τὰ ἴχνη τὰ ὁποῖα διέταξαν οἱ θεοφόροι ἐκεῖνοι Πατέρες καὶ διδάσκων τοὺς ὑποτακτικούς του.
Τοιουτοτρόπως λοιπὸν ἀνώρθωσε πάλιν ἡ Θεοτόκος τὸν ἰδικόν της βασιλικὸν οἶκον καὶ τὸν ἀποκατέστησεν εἰς τὸ πρῶτον κάλλος καὶ εὐπρέπειαν, καταστολίζουσα αὐτὸν καθὼς καὶ πρότερον μὲ ἐναρέτους ἄνδρας καὶ μὲ χάριν θαυμάτων. Ἀλλὰ τὸ μὲν πλῆθος τῶν παραδόξων θαυμάτων, τὰ ὁποῖα ἐνεργεῖ καθ’ ἡμέραν ἡ Κυρία Θεοτόκος εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι προστρέχουν μὲ πίστιν εἰς τὴν ἁγίαν της Εἰκόνα καὶ εἰς τὰ λείψανα τῶν δούλων της, ἰατρεύουσα δαιμονιζομένους, τυφλούς, χωλοὺς καὶ τέλος κάθε πάθος καὶ κάθε ἀσθένειαν, ἀφήνω νὰ τὰ διηγοῦνται πλατύτερον ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι καὶ τὰ βλέπουν καὶ τὰ δοκιμάζουν εἰς ἑαυτούς· ἐγὼ δὲ ἐπαναλαμβάνων μὲ συντομίαν τὰ τῶν Πατέρων, θὰ τελειώσω εἰς ὀλίγον τὴν διήγησίν μου.
Λοιπὸν οὗτοι οι τρισμακάριοι Πατέρες ὁ μὲν Βαρνάβας καὶ ὁ Σωφρόνιος, ὡς εἴπομεν, κατήγοντο ἀπὸ τὰς Ἀθήνας, διαμοιράσαντες δὲ εἰς τοὺς πτωχοὺς τὰ ὑπάρχοντά των, ἀπηρνήθησαν τὰ τοῦ κόσμου τούτου καὶ τοὺς συγγενεῖς, καὶ ἀνεχώρησαν ἀπὸ τὴν πατρίδα των, κατ’ ἀποκάλυψιν τῆς Θεοτόκου· γενόμενοι δὲ Μοναχοί, καὶ περιπατοῦντες, χωρὶς νὰ στραφοῦν εἰς τὰ ὀπίσω, ἔφθασαν, μὲ τὴν ὁδηγίαν τῆς Θεοτόκου, εἰς τὸ ὄρος τοῦ Μελᾶ, δοκιμάσαντες καθ’ ὁδὸν πολλὰ θλιβερά, καὶ κάμνοντες θαύματα συνήθροισαν πολλὰ καλά. Ἀφοῦ δὲ ἦλθαν εἰς τὸ ὄρος, τόσα πολλὰ καὶ μεγάλα νικητήρια κατώρθωσαν, πολεμοῦντες νύκτα καὶ ἡμέραν τὰ φθοροποιὰ πάθη καὶ τοὺς δαίμονας μὲ μακρὰς νηστείας, ἀγρυπνίας, προσευχάς, χαιμαικοιτίας παντοτεινὰς καὶ ἀδιάκοπα δάκρυα, ὥστε εἶναι δύσκολον νὰ τὰ διηγηθῇ τις, ὅμως εἶναι εὔκολον νὰ τὰ συμπεράνωμεν ἀπὸ τοῦτο, ὅτι ὁ Κύριος τῆς δόξης τοὺς ἐδόξασε λαμπρῶς καὶ ζῶντας. Τότε μὲν ὁμιλῶν μὲ αὐτοὺς πολλὰς φορὰς διὰ μέσου τῆς Θεοτόκου, καὶ εἰσακούων τὴν προσευχήν των, τώρα δὲ πλουτίζων τὰ λείψανά των μὲ τόσην εὐωδίαν καὶ χάριν, ὥστε ἀπὸ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι προστρέχουν μὲ πίστιν, ἄλλοι μὲν ἀπὸ τὴν ἁγίαν Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, ἄλλοι δὲ ἀπὸ τὰ ἐκείνων λείψανα, καὶ ἄλλοι καὶ ἀπὸ τὰ δύο μέρη λαμβάνουν τὰ σωτήριά των ζητήματα καὶ ψυχωφελῆ αἰτήματα.
Ὁ δὲ ὕστερος κατὰ τοὺς χρόνους, εἰς δὲ τὴν ἀρετὴν παρόμοιος μὲ ἐκείνους ἱερὸς Χριστοφόρος ἦτο χωρικός, ὢν δὲ ἀπονήρευτος εἰς τὴν γνώμην, ἀπὸ τὸν ἀγρόν, τὸν ὁποῖον ἠροτρία, διωρίσθη ἀπὸ τὴν Παναγίαν Θεοτόκον γεωργὸς τοῦ πνευματικοῦ ἀμπελῶνός της καὶ συνομιλῶν μὲ αὐτὴν πολλάκις ἐδιδάχθη καὶ τὰ γράμματα, τὰ ὁποῖα δὲν ἤξευρεν, ὥστε διὰ μέσου τῆς θείας Γραφῆς, τὴν ὁποίαν ἀδίδακτα ἀνέπνεεν, ἐπήγαζαν καὶ ἀπὸ τὴν ἰδικήν του κοιλίαν ποταμοὶ ὕδατος ζῶντος· δὲν πρέπει ὅμως νὰ παραξενεύεταί τις, ἐὰν ὁ Ὅσιος μὴ μαθὼν γράμματα ἱστορεῖται ὅτι ἤξευρε μετὰ τὴν χειροτονίαν, ἡ ὁποία ἔγινεν εἰς αὐτὸν μὲ ψῆφον Θεοῦ· διότι εἰς τοὺς ἀγραμμάτους καὶ χωρικοὺς ἐκείνους ὅπου εἶναι προσκαλεσμένοι ἀπὸ τὸν Θεόν, ἡ χειροτονία ἐπιφέρει καρδίαν νέαν καὶ νοῦν νέον, καὶ τοὺς σοφίζει, ὥστε ὄχι μόνον νὰ ἠξεύρουν τὰ γράμματα, τὰ ὁποῖα δὲν ἔμαθαν, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ νὰ προφητεύουν, καθὼς φαίνεται εἰς τὸ δέκατον κεφάλαιον τῆς πρώτης τῶν Βασιλειῶν.
Τούτους λοιπὸν καὶ ἡμεῖς, ἀδελφοί, τοὺς οὐρανίους ἀνθρώπους καὶ ἐπιγείους Ἀγγέλους, θέτοντες ἔμπροσθέν μας, ὡς ἐντελέστατον κανόνα καὶ στάθμην τῆς μοναχικῆς πολιτείας, ἂς πασχίζωμεν νὰ εὐθύνωμεν καὶ τὴν ἰδικήν μας ζωήν, ὅσον δυνάμεθα, μὲ τὴν ἰδικήν των, ἐπειδὴ ἔχομεν ἀπὸ τὸ ἓν μέρος τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον ὁδηγήτριαν, ἀπὸ δὲ τὸ ἄλλο μέρος τοὺς Ὁσίους Πατέρας πρεσβευτὰς καὶ συμβοηθούς διὰ νὰ ἀξιωθῶμεν μὲ τὰς πρεσβείας των καὶ τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν, μὲ τὴν χάριν Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου μας, ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας Ἀμήν.
+++
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου