Μνήμη: 28ῃ Ἰουλίου
ΒΙΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΕΙΡΗΝΗ ἡ Ὁσία Μήτηρ ἡμῶν, ἡ Ἡγουμένη τῆς Μονῆς τοῦ Χρυσοβαλάντου, ἤκμασε μετὰ τὸν θάνατον τοῦ μισοχρίστου καὶ φιλοχρύσου βασιλέως Θεοφίλου ἀποθανόντος ἐν ἔτει ωμβ’ (842), ὅτε ἡ εὐσεβεστάτη καὶ θεοφιλεστάτη Θεοδώρα ἡ σύζυγος τοῦ Θεοφίλου ἔμεινε διάδοχος τῆς βασιλείας, ἀλλ’ ὄχι καὶ τῆς ἀσεβείας αὐτοῦ. Τότε αὕτη ἐστερέωσε τὴν ὀρθοδοξίαν, ἀναστηλώσασα τὰς ἁγίας Εἰκόνας, καὶ οὕτως ἀπέλαβε πάλιν ἡ Ἐκκλησία μας τὴν εὐπρέπειαν τῶν ἁγίων Εἰκόνων ὡς πρότερον. Ἕως οὗ δὲ ἦτο ὁ υἱός της Μιχαὴλ ἀνήλικος, ἐκυβέρνα αὐτὴ ἡ ἀοίδιμος τὸ βασίλειον· ὅταν δὲ ἔφθασεν ὁ βασιλεὺς εἰς χρόνους ιβ’ (12) ἠθέλησε νὰ τὸν ὑπανδρεύσῃ, ὅθεν ἔστειλεν ἀνθρώπους εἰς διαφόρους τόπους, νὰ εὕρωσι κόρην τινὰ ὡραίαν, εὐγενικὴν καὶ ἐνάρετον, ἥτις νὰ εἶναι ἀξία διὰ σύζυγον βασιλέως.
Τὸν καιρὸν ἐκεῖνον εὑρίσκετο εἰς τὴν χώραν τῶν Καππαδοκῶν καὶ ἡ Εἰρήνη, ἥτις ἦτο κόρη ὡραία πολὺ καὶ ἐνάρετος, ἀπὸ γονεῖς εὐγενεῖς γεννηθεῖσα. Ταύτην ἐπῆραν οἱ βασιλικοὶ ἄνθρωποι χαίροντες καὶ ἐλπίζοντες, ὅτι αὐτὴ ἔμελλε νὰ γίνῃ βασίλισσα, διότι ἦτο κατὰ πολλὰ κοσμία καὶ εὔτακτος. Εἶχε δὲ καὶ μίαν ἀδελφήν, τὴν ὁποίαν παρέλαβε μετ’ αὐτῆς καὶ τὴν ὁποίαν ἔλαβε γυναῖκα ὁ ἀδελφὸς τῆς βασιλίσσης Θεοδώρας, Βάρδας ὀνόματι. Καθὼς δὲ ἐπορεύοντο πρὸς τὸ Βυζάντιον, ὅταν ἐπερνοῦσαν τὸν Ὄλυμπον, ἀκούσασα ἡ Εἰρήνη διὰ τὸν μέγαν Ἰωαννίκιον, ὅστις ἠσκήτευεν εἰς ἐκεῖνο τὸ ὄρος, ὅτι ἦτο ἅγιος ἄνθρωπος καὶ ὅσοι ἦσαν ἄξιοι τὸν ἔβλεπον, εἰς δὲ τοὺς ἄλλους ἦτο ἀόρατος, παρεκάλεσε θερμῶς τοὺς βασιλικοὺς ἀνθρώπους νὰ τὴν ὁδηγήσουν εἰς τὸν Ὅσιον, ἵνα λάβῃ τὴν εὐλογίαν του, αὐτοὶ δὲ μετὰ βίας ἐδέχθησαν. Ἀπελθόντες τότε εἰς τὸ ὄρος, τοὺς εἶδεν ἀπὸ μακρὰν ὁ Ὅσιος, καὶ ὡς προορατικὸς ὅπου ἦτο, ἐγνώρισε τὴν μέλλουσαν προκοπὴν τῆς κόρης, καὶ τῆς λέγει· «Καλῶς ἦλθες, δούλη τοῦ Θεοῦ Εἰρήνη. Ὕπαγε εἰς τὴν βασιλεύουσαν χαίρουσα, ὅτι ἡ Μονὴ τοῦ Χρυσοβαλάντου σὲ χρειάζεται, νὰ ποιμάνῃς τὰς παρθένους ὅπου εἰς ταύτην εὑρίσκονται». Ταῦτα ἀκούσασα ἡ κόρη ἐθαύμασε τὸ προορατικὸν τοῦ ἀνδρός, ὅτι ἐγνώρισε τὸ ὄνομά της καὶ τὴν μέλλουσαν αὐτῆς κατάστασιν. Ὅθεν πίπτουσα κατὰ γῆς εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ, ἐζήτει τὴν εὐλογίαν του· ἐγείρας δὲ αὐτὴν ὁ Ὅσιος, τὴν ἐστερέωσε μὲ λόγους πνευματικοὺς καὶ μὲ εὐχὰς καὶ εὐλογίας τὴν κατευώδωσε χαίρουσαν.
Ὅταν ἔφθασεν εἰς τὴν βασιλεύουσαν, ἐξῆλθον καὶ τὴν προϋπήντησαν οἱ συγγενεῖς της, ὅσοι ἐκατοικοῦσαν ἐκεῖ εἰς τὴν Πόλιν, καὶ οἵτινες εἶχον διάφορα ἀξιώματα εἰς τὰ βασίλεια, ἄλλος ἦτο Πατρίκιος, ἄλλος κατεῖχε θέσιν εἰς τὴν Σύγκλητον καὶ ἄλλος ἄλλο. Μὲ τούτους δὲ ἐξῆλθον καὶ ἄλλοι ἄρχοντες φίλοι των, τὴν ὑπεδέχθησαν δὲ μὲ τιμὴν πολλήν, ὡς ἔπρεπεν. Ὁ δὲ βασιλεὺς τῶν βασιλευόντων, ὅστις καλεῖ τὰ μὴ ὄντα ὡς ὄντα καὶ τὰ μὴ γενόμενα ὡς γενόμενα, ᾠκονόμησε καὶ ἐπῆρεν ἄλλην κόρην εἰς γυναῖκα ὁ ἐπίγειος βασιλεύς, ὀλίγας ἡμέρας πρότερον, πρὶν ἢ φθάσῃ ἡ Εἰρήνη εἰς τὰ βασίλεια, διὰ νὰ τὴν πάρῃ αὐτὸς ὁ αἰώνιος καὶ ἀθάνατος εἰς τὸν οὐράνιον θάλαμον. Ὅθεν καὶ ἡ θαυμασία κόρη δὲν ἐλυπήθη εἰς τοῦτο ποσῶς, ἀλλὰ μᾶλλον ηὐχαρίστει τὸν εὐεργέτην Θεόν, ὅτι ἐφώτισε τὸν βασιλέα καὶ ἐπῆρεν ἄλλην ὁμόζυγον. Πολλοὶ τότε ἄλλοι μεγιστᾶνες καὶ ἄρχοντες, οἱ πρῶτοι τῆς Συγκλήτου καὶ τῆς Πόλεως οἱ πλουσιώτεροι, τὴν ἐζήτησαν εἰς γυναῖκα, διὰ τὴν πολλὴν αὐτῆς ὡραιότητα καὶ διὰ τὴν τοῦ γένους της περιφάνειαν, ἀλλ’ αὐτὴ ποσῶς δὲν ἠθέλησε· μόνον τὸν οὐράνιον Νυμφίον πανσόφως ἐπόθησεν ἡ ἀοίδιμος, καταφρονοῦσα ὅλα τὰ πρόσκαιρα καὶ ἐπίγεια. Ὅθεν καθ’ ἑκάστην ἐσκόπευε καὶ ἀνεζήτει τόπον ἁρμόδιον νὰ περάσῃ τὴν ζωήν της ἀτάραχα καὶ θεάρεστα.
Ἀφοῦ λοιπὸν ἐνεθυμήθη τὴν πρόρρησιν τοῦ μεγάλου Ἰωαννικίου, στέλλει ἀνθρώπους νὰ ἴδωσι τὴν Μονὴν τοῦ Χρυσοβαλάντου, εἰς ποίαν κατάστασιν εὑρίσκετο. Οὗτοι ἰδόντες τὴν θέσιν τοῦ τόπου καὶ τὴν εὐκρασίαν τοῦ ἀέρος, τὴν θαυμασίαν πολιτείαν τῶν Παρθένων καὶ ἄλλα παρόμοια, ἐπέστρεψαν εἰς τὴν κυρίαν των διηγούμενοι τῆς Μονῆς τὰς ἐξαίρετα καὶ ἐξόχως ὅτι ἦτο κατὰ τὸν πόθον αὐτῆς, εἰς τόπον ἥσυχον καὶ εὐάρμοστον. Ἡ δέ, ὡς ἤκουσε ταῦτα, ἐχάρη καὶ διεμοίρασεν εἰς τοὺς πτωχοὺς ὅσα εἶχεν ὄχι μόνον ἀπὸ τοὺς γονεῖς της πλούσια ἱμάτια καὶ χρυσᾶ στολίδια, ἀλλὰ καὶ ὅσα τῆς ἐχάρισεν ἡ βασίλισσα φιλοτίμως ἀτίμητα πράγματα· ἐλευθερώσασα δὲ καὶ τοὺς δούλους καὶ αἰχμαλώτους της, προσῆλθε προθύμως εἰς τὸ ρηθὲν Μοναστήριον καὶ ἔκοψε τὴν κόμην της, ἥτις ἦτο ξανθὴ ὡς τὸ χρῶμα χρυσοῦ. Μετὰ τῆς κόμης ἀπέρριψε πᾶσαν κοσμικὴν ματαιότητα καὶ πᾶν ἐπίγειον φρόνημα ἐνδύεται ράσα τρίχινα ἡ τρυφερὰ καὶ εὐγενεστάτη καὶ πάγκαλος Εἰρήνη, σηκώσασα προθύμως τὸν ἐλαφρὸν ζυγὸν τοῦ Χριστοῦ, τὸν χρηστὸν καὶ γλυκύτατον.
Ὑπετάσσετο δὲ εἰς ὅλας τὰς ἀδελφὰς μὲ θαυμασίαν ταπείνωσιν, ὑπηρετοῦσα εἰς ὅλας τὰς ἀνάγκας τῆς Μονῆς ἐπιμελῶς καὶ ἀόκνως χωρίς τινος ἀντιλογίας ἡ πάνσοφος, χωρὶς νὰ συλλογίζεται οὐδόλως τὴν εὐγένειαν τοῦ γένους της, ἀλλὰ ἔκαμνε τὰς εὐτελεστέρας ὑπηρεσίας ἀγογγύστως. Εἶχε δὲ εἰς τὴν ὄψιν πολλὴν φαιδρότητα καὶ εἰς τὴν ψυχὴν κατάνυξιν καὶ εὐφροσύνην χαρμόσυνον.
Ἡ δὲ Καθηγουμένη, ὡς ἐνάρετος ὅπου ἦτο καὶ αὐτὴ καὶ δόκιμος εἰς τὰ πνευματικὰ ἀγωνίσματα, τὴν συνεβούλευε καὶ παρεκίνει εἰς τὸ καλὸν πάντοτε. Πρὸ πάντων δὲ εἶχε τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ, ἥτις τὴν ἔσκεπε μυστικῶς καὶ τὴν ἐδίδασκε τὰ συμφέροντα, χωρὶς τῆς ὁποίας δὲν δύναται νὰ τελέσῃ κανὲν καλὸν ὁ ἄνθρωπος, καθὼς εἶπεν αὐτὸς ὁ Κύριος· «Χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν· καὶ ὁ μένων ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν αὐτῷ, οὗτος φέρει καρπὸν πολύν», καὶ τὰ λοιπά. Αὐτὴ λοιπὸν ἡ ἀείμνηστος, ὡς γῆ καλὴ καὶ εὔχρηστος, εἰς Χριστὸν ἐναρποφόρησε καὶ τοσοῦτον εὐηρέστησεν εἰς τὸν Θεὸν καὶ πᾶσαν τὴν ἀδελφότητα, ὥστε ὅλαι τὴν ἐθαύμαζον. Ὅτι ὡς νὰ τὴν εἶχον αἰχμάλωτον ἀγοραστὴν μὲ ἀργύρια, οὕτως ὑπετάσσετο εἰς ὅλας μὲ ἀνήκουστον ταπείνωσιν καὶ καμμίαν δὲν ἐσκανδάλισεν οὔτε ἐλύπησε πώποτε· ὅλαι τὴν ἠγάπων καὶ τὴν εἶχον κατὰ τὸ πρέπον εἰς πολλὴν εὐλάβειαν. Αὕτη δὲ ἡ μακαρία ὄχι μόνον εἰς τὰς σωματικὰς ὑπηρεσίας ἦτο ἄοκνος, ἀλλὰ καὶ εἰς τὰς τοῦ πνεύματος περισσότερον, καὶ δὲν ἔλειπεν ἀπὸ τὴν κοινὴν ἀκολουθίαν οὐδέποτε· πάλιν δὲ εἰς τὸ κελλίον ἀνεγίνωσκε βίους ἐναρέτων Ὁσίων, διὰ νὰ μιμῆται τὴν πολιτείαν των, καὶ νὰ διδάσκῃ τὰς ἀδελφάς, παρακινοῦσα αὐτὰς εἰς ὅμοια κατορθώματα.
Καθὼς λοιπὸν ἀνεγίνωσκε μίαν ἡμέραν τὸν βίον τοῦ μεγάλου Ἀρσενίου καὶ εἶδεν ὅτι ἔμενε πολλάκις ἀφ’ ἑσπέρας ἕως τὸ πρωῒ προσευχόμενος, ἐζήλωσε ταύτην τὴν πρᾶξιν καὶ θαυμασίαν ἀρετὴν ὡς ἀγγελομίμητον, καὶ ἐζήτησεν ἀπὸ τὴν ἡγουμένην συγχώρησιν νὰ ἐπιχειρήσῃ τοιοῦτον ἀγῶνα ἐπίπονον. Ἡ δὲ Ἡγουμένη κατὰ πρῶτον ἐδυσκολεύετο νὰ τῆς δώσῃ συγχώρησιν, διότι ἐφοβεῖτο μήπως καὶ τῆς ἔλθῃ ἀσθένεια διὰ τὸν πολὺν κόπον τοῦ ἀγωνίσματος, ἀλλὰ πάλιν ὕστερον, ὅταν τὴν εἶδεν ὅτι εἶχεν εἰς αὐτὸ προθυμίαν μεγάλην, τῆς ἔδωκε θέλημα, γνωρίσασα τὴν πολλὴν αὐτῆς ταπεινοφροσύνην καὶ μετριότητα. Ἤρχισε λοιπὸν αὐτὸν τὸν ἀγῶνα τὸν ὑπεράνθρωπον καὶ ἐπίπονον, ὅταν δὲν εἶχεν ἀκόμη ἕνα χρόνον σωστὸν εἰς τὸ Μοναστήριον.
Ἀλλὰ ἡ θεία χάρις τὴν ἐδυνάμωνε καὶ τόσον ἐπρόκοψεν εἰς αὐτὸ τὸ ἀγώνισμα, ὥστε ἐστέκετο πολλὰς φορὰς ἀπὸ τὸ ἑσπέρας ἕως τὸ πρωῒ ἔχουσα τὰς χεῖρας ὡς ὁ Μωϋσῆς πρὸς τὰ ἄνω ὑψωμένας, ὅλην δὲ τὴν νύκτα προσηύχετο. Πολλάκις δὲ πάλιν ἀπὸ τὸ πρωΐ, ἕως νὰ βασιλεύσῃ ὁ ἥλιος. Ἄλλοτε πάλιν ἐστέκετο ὅλον τὸ νυχθήμερον, καὶ ποσῶς δὲν ἐσάλευεν. Ἡ δὲ Ἡγουμένη περισσῶς ἐθαύμαζεν.
Ὅταν παρῆλθον χρόνοι τρεῖς ἀπὸ τὴν ἡμέραν ὅπου ἤρχισε τοιοῦτον ἀγώνισμα, βλέπων αὐτὴν ὁ μισόκαλος διάβολος ἐδυσφόρει καὶ κατὰ πολλὰ ἐπικραίνετο, ἔπασχε δὲ νὰ τὴν παγιδεύσῃ εἰς κανένα πταῖσμα ψυχῆς. Ἀλλὰ δὲν ἠδύνατο ὡς ἀδύνατος, ὅτι ὅλα τὰ πάθη ἐνίκησεν ἡ ἀοίδιμος καὶ τόσον ὑπέταξε τὴν σάρκα τῷ πνεύματι, ὥστε ἐκαταφρόνησεν ὅλα τὰ σωματικὰ καὶ τὰ ἐμίσησε τελείως, ἤτοι τὴν τρυφήν, τὴν δόξαν, τὰ χρήματα καὶ τὰ ἐνδύματα, καὶ δὲν εἶχεν ἱμάτιον δεύτερον εἰμὴ μόνον ἕνα, τὸ ὁποῖον ἐφόρει τὴν Ἁγίαν Λαμπρὰν καινουργές, καὶ τὸ ἐφόρει ἕνα χρόνον χωρὶς νὰ τὸ ἀποβάλῃ τελείως, οὔτε τὸ ἔπλυνε, μόνον πάλιν τὸ Ἅγιον Πάσχα περιεβάλλετο ἄλλο καινουργὲς καὶ τὸ παλαιὸν ἐχάριζε τινὸς πένητος. Ἡ δὲ τροφή της ἦτο μόνον ἄρτος καὶ ὕδωρ, μίαν φορὰν τὴν ἡμέραν καὶ ὀλίγα λάχανα. Τὴν δὲ δόξαν τοσοῦτον ἐκαταφρόνησεν, ὥστε κατεδέχετο καὶ ἐκαθάριζε τὰ ρυπάσματα καὶ ποσῶς δὲν ἐσυλλογίζετο τὴν εὐγένειαν τοῦ γένους της. Μὴ δυνάμενος λοιπὸν νὰ τὴν νικήσῃ ὁ δαίμων μὲ τὸ ἔργον, νὰ τελέσῃ κανένα ἁμάρτημα, ἔσπερνεν εἰς τὴν διάνοιάν της ζιζάνια, ἐνθυμίζων τὴν προτέραν ἀπόλαυσιν· τὴν παρεκίνει εἰς τὰς σαρκικὰς ἡδονὰς ὁ μισάνθρωπος· ἀλλὰ εἰς μάτην ἐβασανίζετο ὁ ἀδύνατος, ὅτι αὕτη ἐγνώριζεν ὡς γνωστικὴ τὴν ἐπιβουλὴν καὶ ἐξωμολογεῖτο τὴν προσβολὴν εἰς τὴν Καθηγουμένην καὶ οὕτως ἐλυτρώνετο ἀπὸ τὸν πειρασμὸν τοῦ δαίμονος καὶ ἠγωνίζετο ὡς τὸ πρότερον.
Μίαν δὲ νύκτα, καθὼς ηὔχετο πρὸς τὸν Θεὸν κατὰ τὴν συνήθειαν, μετεσχηματίσθη ὁ δαίμων καὶ ἔγινεν ὡς ἀράπης μαῦρος καὶ ἄσχημος καὶ τὴν ὕβριζεν ἀπὸ μακράν, φοβερίζων νὰ τὴν κακοποιήσῃ ὁ ἀσθενὴς καὶ ἀδύνατος, λέγων εἰς αὐτὴν ταῦτα καυχώμενος· «Κατ᾽ ἐμοῦ πολεμεῖς ἀτυχογυναῖκα καὶ μάντισσα; καρτέρησον ὀλίγον νὰ γνωρίσῃς τίς εἶμαι καὶ τὴν μεγάλην μου δύναμιν». Αὐτὰς καὶ ἄλλας ὕβρεις ὁ πολυμήχανος ἔλεγεν, ἡ Ἁγία ὅμως ἔκαμε τὸν σταυρόν της καὶ παρευθὺς ὁ φανεὶς ἀφανὴς ἐγένετο.
Τὴν ἄλλην ἡμέραν τῆς ἦλθον πάλιν οἱ λογισμοὶ δυνατώτεροι καὶ δεινῶς τὴν ἐτάραξαν· τόσον δὲ τὴν ἐπολέμησεν ὁ πολέμιος, ὥστε τὴν ἔφερεν εἰς ἀμηχανίαν ἀνείκαστον. Ὅθεν πίπτουσα κατὰ γῆς προσηύχετο μετὰ δακρύων πρὸς τὸν Κύριον, ἐπικαλουμένη τὴν παντοδύναμον Θεοτόκον εἰς βοήθειαν, ὡς καὶ τοὺς Ἀρχαγγέλους Μιχαὴλ καὶ Γαβριήλ, εἰς τὸ ὄνομα τῶν ὁποῖον ἐτιμᾶτο ὁ Ναὸς τῆς Μονῆς. Ὄχι δὲ μόνον τούτους, ἀλλὰ καὶ πάντας τοὺς Ἁγίους ἐπεκαλεῖτο, ἵνα τὴν λυτρώσουν ἀπὸ τὰς δαιμονικὰς ἐπιβουλὰς καὶ τὰς ἀκαθάρτους προσβολάς, ηὔχετο δὲ πρὸς Θεὸν ταῦτα λέγουσα· «Παναγία Τριὰς Παντοδύναμε, τῇ μεσιτείᾳ τῆς Θεοτόκου καὶ τῇ πρεσβείᾳ τῶν Ἀρχιστρατήγων Μιχαὴλ καὶ Γαβριήλ, καὶ πασῶν τῶν οὐρανίων δυνάμεων καὶ πάντων τῶν Ἁγίων, βοήθησον τὴν δούλην σου, λύτρωσαί με ἀπὸ τὴν ἐπιβουλὴν τοῦ δαίμονος».
Οὕτως ἡ μακαρία Εἰρήνη ηὔχετο πολλὰ νυχθήμερα μὲ θερμότατα δάκρυα, ἕως οὗ ἦλθεν ἄνωθεν θεία ἔλλαμψις, ἥτις ἐπισκιάσασα τὴν ψυχὴν αὐτῆς ἐδίωξε τοὺς πονηροὺς λογισμούς, μείνασα δὲ τοῦ λοιποῦ ἀνενόχλητος ἠγωνίζετο περισσότερον καὶ ἐδούλευεν εἰς τὸν Θεὸν προθυμότατα. Βλέπων δὲ ὁ Κύριος τὸν πολὺν πόθον της, τὴν ἀντήμειψε μὲ χαρίσματα πλούσια καὶ ἔγινε καθολικὰ σκεῦος ἐκλογῆς, ὡς ὁ μέγας Παῦλος, καὶ ἀγγεῖον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔχουσα εἰς τὴν ψυχὴν αὐτῆς τὸν Χριστὸν ζῶντα καὶ μένοντα δὲν ἔζη δὲ πλέον κατὰ σάρκα, ἀλλὰ εἰς τὸν Χριστὸν ἐν πνεύματι, καὶ ὁ Χριστὸς εἰς αὐτὴν κατὰ τὸν Ἀπόστολον· ἔγινε δὲ ὅλη πεφωτισμένη, ἢ μᾶλλον εἰπεῖν φωτιστική, καὶ ὡδήγησε πολλὰς ψυχὰς πρὸς τὸ φῶς τῆς ἀληθείας, προσάγουσα ὡς στάμνος Θεοῦ τοὺς ἀναξίους πρὸς Κύριον. Εἰς ὅλους δὲ τοὺς ἄρχοντας τῆς συγκλήτου καὶ ἐξόχως εἰς τὰς γυναῖκας καὶ παρθένους ἔγινε περιβόητος· ἔτρεχαν δὲ εἰς αὐτὴν καθ’ ἑκάστην ἀμέτρητοι, τὰς ὁποίας ἐδίδασκε μὲ τόσην σύνεσιν καὶ γλυκύτητα, ὥστε ἠρνήθησαν πολλαὶ τὸν κόσμον καὶ ἐκουρεύθησαν εἰς ἐκεῖνο τὸ ἅγιον Μοναστήριον. Ἀλλὰ καὶ οἱ δαίμονες δὲν ἐτόλμησαν πλέον νὰ πλησιάσωσιν, ἀλλ’ ἔφευγον ἀπὸ ταύτης ὡς ὑπὸ πυρὸς διωκόμενοι.
Τὸν καιρὸν ἐκεῖνον ἡ Καθηγουμένη ἠσθένησε, συνήχθησαν δὲ ὅλαι εἰς τὸ κελλίον της κλαίουσαι, διότι ἐγνώρισαν ὅτι ἦλθε τὸ τέλος της· ἐπειδὴ δὲ ἦτο ἐνάρετος, ἐλυποῦντο τὴν ταύτης ὑστέρησιν. Ἀλλὰ πλέον ἀπὸ τὰς ἄλλας ἔκλαιεν ἡ ταπεινόφρων Εἰρήνη καὶ ἐπωδύρετο· ἁπλῶς δὲ εἰπεῖν ὅλαι ἐθρήνουν ἀπαρηγόρητα.
Ἡ δὲ ἄρρωστος εἶπε πρὸς αὐτὰς μὲ πρᾳότητα· «Μὴ λυπῆσθε διὰ τὴν ἀναχώρησίν μου, διότι ἔχετε καλὴν ἡγουμένην, ἱκανωτέραν ἐμοῦ καὶ συνετωτέραν, εἰς ταύτην δὲ ὁλοψύχως ὑποτάσσεσθε, τὴν ἀδελφήν μας, λέγω, Εἰρήνην, τὴν θυγατέρα τοῦ φωτός, τοῦ Ἰησοῦ τὴν ἀμνάδα, τὸ σκεῦος τοῦ Παναγίου Πνεύματος· μὴ τολμήσετε δὲ καὶ κάμετε ἄλλην προεστῶσαν ἐξ ἀποφάσεως». Ταῦτα προστάξασα τὴν τελευταίαν της ὥραν, εἶπε πρὸς τὸ Δεσπότην· «Δόξα τῷ ἐλέει σου, Κύριε», καὶ οὕτω παρέδωκε τὴν ψυχὴν εἰς τὰς τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων χεῖρας, οἵτινες τῆς παρεστέκοντο.
Ἡ δὲ Ὁσία Εἰρήνη δὲν ἦτο ἐκεῖ, ὅταν εἶπεν ἡ Ἡγουμένη τὰ ἄνωθεν λόγια διὰ τον ἑαυτόν της. Ὁμοίως καὶ αἱ μοναχαὶ οὐδὲν τῆς ἀνέφερον διὰ νὰ μὴ φύγῃ ὡς ταπεινόφρων καὶ ἀκενόδοξος, διότι ὅλαι ἐγνώριζον τὴν καλήν της γνώμην καὶ τὴν πολλὴν μετριότητα. Μόνον ἀφοῦ ἐνεταφίασαν τὴν νεκρὰν ὡς ἔπρεπεν, συνήχθησαν ὅλαι εἰς τὸν Ναὸν καὶ προσηύχοντο, ἵνα τὰς φωτίσῃ ὁ Κύριος. Ἦτο δὲ τότε Ἀρχιεπίσκοπος ὁ Ὁμολογητὴς Μεθόδιος, ὅστις εἶχε λάβει ἀπὸ τοὺς Εἰκονομάχους πολλὰ κολαστήρια διὰ τὴν Ὀρθοδοξίαν καὶ ἐβάστασεν εἰς τὸ ἱερὸν αὐτοῦ σῶμα τὰ στίγματα τοῦ Κυρίου καὶ θαύματα ἔκαμε, καθολικὰ δὲ εἶχε Πνεῦμα Ἅγιον καὶ ἐγνώριζε τὰ μέλλοντα. Ὅταν δὲ ἐκίνησαν αἱ ἄλλαι ἀδελφαὶ νὰ ὑπάγουν, δὲν ἤθελεν ἡ Εἰρήνη νὰ ἀκολουθήσῃ, προφασιζομένη διαφόρους αἰτίας καὶ ἐμπόδια, μετὰ βίας δὲ τὴν ἐπῆραν. Ὅταν δὲ ἔφθασαν εἰς τὸν Πατριάρχην καὶ τὸν ἐπροσκύνησαν, τὰς ἠρώτησε ποίαν ἀπὸ ὅλας ἐπρόκριναν διὰ προεστῶσαν. Αἱ δὲ ἀπεκρίθησαν· «Οὐδεμίαν, Δέσποτα Ἅγιε, μόνον εἰς τὸν Θεὸν πρῶτον ἐλπίζομεν, καὶ δεύτερον εἰς τὴν ἁγιωσύνην σου, ὅστις ἔχεις Πνεῦμα Ἅγιον, νὰ ψηφίσῃς ἐκείνην τὴν ὁποίαν σὲ φωτίσῃ ἡ χάρις του». Ὁ δὲ θεοφόρος ἀπεκρίνατο λέγων· «Ἐγὼ ἠξεύρω ὅτι ὅλαι θέλετε τὴν τιμίαν καὶ σεμνοτάτην Εἰρήνην· καλὴν δὲ γνώμην καὶ θεάρεστον ἔχετε, καὶ δόξαν νὰ ἔχῃ ὁ Κύριος, ὅστις μοῦ ἐφανέρωσε τὰς ἐναρέτους πράξεις ταύτης τῆς δούλης του».
Ταῦτα ἐκεῖναι ὡς ἤκουσαν, ἐθαύμασαν καὶ ἐπροσκύνησαν λέγουσαι· «Ὄντως ὁ Θεὸς κατοικεῖ εἰς τὴν μακαρίαν ψυχήν σου καὶ σὲ φωτίζει, καὶ φανερώνει σου τὰ ἀπόκρυφα». Εὐθὺς τότε ἐγερθεὶς ἀπὸ τὸν θρόνον ὁ Ἅγιος ἔλαβε θυμιατήριον, εὐλογήσας δὲ τὸν Θεὸν μὲ τὴν πρέπουσαν ὑμνῳδίαν ἐχειροτόνησε τὴν Εἰρήνην διάκονον τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἠξεύρων ἀπὸ Πνεῦμα Ἅγιον, ὅτι ἦτο καθαρὰ καὶ ἄμωμος· ἔπειτα δὲ τὴν ἐχειροτόνησε καὶ Ἡγουμένην.
Διδάσκων δὲ πῶς νὰ πορεύεται, νὰ καθοδηγῇ καὶ νὰ ὁδηγῇ τὰς ἀδελφὰς εἰς νομὴν σωτήριον, ἀπέλυσεν ἐν εἰρήνῃ τὴν Εἰρήνην καὶ τὴν λοιπὴν ἀδελφότητα. Καὶ αὐταὶ μὲν ἐπορεύοντο χαίρουσαι, ἡ δὲ Εἰρήνη ἔκλαιε, νομίζουσα διὰ τὴν πολλὴν αὐτῆς μετριότητα ὅτι ἔλαβε τὴν ἀξίαν ἀνάξια. Αἱ δὲ λοιπαὶ ἐθαύμαζον καὶ τὴν ἐπαρηγόρουν λέγουσαι· «Μὴ λυπῆσαι διὰ τὴν προστασίαν, Δέσποινα, ὅτι ἡμεῖς δὲν ἐξερχόμεθα ἀπὸ τὴν ὑπακοήν σου πώποτε, καὶ θέλομεν σὲ βοηθεῖ κατὰ Θεὸν ὡς δυνάμεθα».
Ἀφοῦ ἔφθασαν εἰς τὸ Μοναστήριον, ηὐχαρίστησαν τὸν Κύριον καὶ ἐφιλεύθησαν. Ἔπειτα δὲ τὴν συνώδευσαν εἰς τὸ ἡγουμενεῖον χαίρουσαι· ἡ δὲ κλαίουσα ἔκλεισε τὴν θύραν καὶ πίπτουσα κατὰ γῆς προσηύχετο δακρύουσα καὶ ἔλεγε· «Δέσποτα Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ ποιμὴν ὁ καλός, ἡ θύρα τῶν προβάτων, ὁ ὁδηγός μας καὶ διδάσκαλος, βοήθησόν με τὴν δούλην σου, καὶ τοῦτο τὸ μικρὸν ποίμνιόν σου, καὶ λύτρωσαι ἡμᾶς ἀπὸ τὴν ἁρπαγὴν τοῦ νοητοῦ λύκου. Ὅτι ἠξεύρεις τὴν ἀσθένειάν μας, ὅτι δὲν ἔχομεν δύναμιν ἀφ’ ἑαυτοῦ μας νὰ τελέσωμεν τὸ ἀγαθόν, χωρὶς τῆς σῆς βοηθείας ναὶ χάριτος». Οὕτως ηὔχετο πολλὴν ὥραν πρὸς Κύριον. Ἔπειτα στρέφει τὸν λόγον καὶ πρὸς τὸν ἑαυτόν της λέγουσα· «Ἆρά γε, ταπεινὴ Εἰρήνη, γνωρίζεις τὸ φορτίον, ὅπου ἔθεσεν ὁ Χριστὸς ἐπὶ τῶν ὤμων σου; ψυχὰς ἐπιστώθης, διὰ τὰς ὁποίας ὁ Θεὸς ἐσαρκώθη καὶ ἔγινεν ἄνθρωπος, καὶ ἔχυσε τὸ πανάχραντον καὶ πολυτίμητον αὐτοῦ αἷμα. Ἐὰν μέλλῃ νὰ δώσῃ ἕκαστος, διὰ ψυχοβλαβῆ καὶ ἀργὸν λόγον πρὸς τὸν Θεὸν λόγον ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως, ὁποίαν κόλασιν μέλλεις νὰ λάβῃς σύ, ὅπου ἔλαβες τοσούτων ψυχῶν φροντίδα καὶ μέριμναν, ἐὰν ἀμελήσῃς εἰς αὐτό, καὶ κολασθῇ μία ψυχὴ ἐξ ἀπροσεξίας σου; Τῆς ὁποίας ψυχῆς δὲν εἶναι ὅλος ὁ κόσμος ἀντάξιος, καθὼς εἶπεν αὐτὸς ὁ Κύριος· ἀγρύπνει λοιπὸν καὶ νήστευε, προσεύχου καὶ πρόσεχε ἀπὸ τὴν σήμερον περισσότερον, νὰ μὴ γίνῃ τὸ ἐλάττωμά σου ἀφορμὴ ἀπωλείας εἴς τινα ἀδελφήν, καὶ πληρωθῇ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν ἑαυτόν σου, ὅστις λέγει, ὅτι ὅταν ὁδηγῇ τυφλὸς τυφλόν, πίπτωσιν εἰς τὸν λάκκον ἀμφότεροι.
Οὕτως ἠγωνίζετο ἡ Ἁγία περισσότερον ἡμέρας πολλὰς εὐχομένη ναὶ νηστεύουσα, τόσας δὰ γονυκλισίας καὶ μετανοίας ἔκαμνεν, ὥστε διήρχετο ὅλην τὴν νύκτα πολλάκις καὶ δὲν ἔδιδε τῆς σαρκὸς ὀλίγην ἀνάπαυσιν, διὰ νὰ σπλαγχνισθῇ τοὺς πολλούς της κόπους ὁ Κύριος, νὰ τῆς δώσῃ σύνεσιν, νὰ κυβερνᾷ τὴν ποίμνην θεάρεστα.
Οὕτω δὲ πράγματι κατὰ τὸν πόθον της τὴν ἐσόφιζεν ὁ Κύριος καὶ ἐκυβέρνα τὰς ἀδελφὰς θαυμασιώτατα, τὰς ἐδίδασκε δὲ μὲ τόσην σοφίαν, ὥστε ἐπερίσσευεν εἰς τὸ λέγειν τοὺς διδασκάλους καὶ ρήτορας καὶ πρὸς πίστωσιν τούτου, ἀκούσατε ὀλίγα τινὰ ἀπὸ τὰ πολλὰ παραγγέλματα καὶ τὰς νουθεσίας, τὰς ὁποίας ἔλεγεν ἡ ἀξιομακάριστος.
«Ἠξεύρω καλά, ἐν Χριστῷ ἀδελφαὶ καὶ τίμια ἀναθήματα εἰς τὸν Θεόν, ὅτι δὲν ἦτο πρέπον καὶ εὔλογον νὰ σᾶς διδάσκω ἐγὼ ἡ ἀναξία καὶ ἀγράμματος· ἀλλ’ ἐπειδὴ τὰ κρίματα τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀνεξερεύνητα καὶ ἀκατανόητα, καὶ ᾠκονόμησεν ἡ χάρις του νὰ γίνω προεστῶσα ἐγὼ ἡ εὐτελὴς δούλη σας, παρακαλῶ σας νὰ μὲ ὑπακούετε καὶ νὰ ἀκούετε τοὺς λόγους τῆς ἐμῆς ταπεινώσεως. Ὅτι ἐὰν δὲν φυλάξωμεν τοὺς νόμους καὶ τὰς τάξεις τούτου τοῦ σχήματος, ὅπερ φοροῦμεν, καὶ δὲν κάμωμεν ὅσα ἐνώπιον Θεοῦ καὶ Ἀγγέλων ὑπεσχέθημεν, οὐδὲν ὠφελούμεθα. Καθὼς καὶ ἡ πίστις χωρὶς ἔργων εἶναι νεκρά, ὡς ἠκούσαμεν. Ὁ Κύριος ἔταξε νὰ μᾶς δώσῃ διὰ τὸν ὀλίγον κόπον, τὸν ὁποῖον ὑπεμείναμεν ἐδῶ προσκαίρως, οὐρανῶν Βασιλείαν καὶ ζωὴν ἀτελεύτητον, τρυφὴν ἀκήρατον καὶ ἀπόλαυσιν αἰώνιον. Τὰς ὑποσχέσεις ταύτας τοῦ Κυρίου ἐπιστεύσαμεν, ὡς ἔπρεπεν· ὅθεν ἀφήσαμεν τὰ τοῦ κόσμου τερπνὰ ὡς ψευδῆ καὶ πρόσκαιρα διὰ νὰ κληρονομήσωμεν τὰ ἀληθῆ καὶ αἰώνια. Λοιπὸν ἐὰν δὲν φυλάξωμεν τὰς ἐντολὰς τοῦ Κυρίου, ἄθλιαι ἡμεῖς καὶ ταλαίπωροι· ὅτι καὶ τὰ πρόσκαιρα ἐχάσαμεν, καὶ τῶν αἰωνίων ὑστερούμεθα μετὰ τῶν μωρῶν παρθένων, ὡς μωραὶ καὶ ἀνάξιαι. Ἐπειδὴ λοιπὸν ἡ ψυχὴ δὲν δύναται νὰ μερισθῇ εἰς δύο τμήματα, δηλαδὴ νὰ ἔχωμεν τρυφὴν καὶ ἐγκράτειαν, ὑψηλοφροσύνην καὶ ταπείνωσιν, οὔτε τὰς ἄλλας ἀρετὰς νὰ ἀποκτήσωμεν, ἐὰν δὲν ἀφήσωμεν καὶ μισήσωμεν ὅλως τὰ ἐναντία ἐλαττώματα, ἂς κοπιάσωμεν νὰ διώξωμεν ἀπὸ τὴν ψυχήν μας πᾶσαν κοσμικὴν ἐπιθυμίαν, διὰ νὰ εἶναι καὶ τὰ ἔσωθεν ἡμῶν ὡς τὰ ἔξωθεν· ὅτι αἱ ἀρεταὶ τῆς ψυχῆς εἶναι ἀπὸ τὰς σωματικὰς προτιμότεραι· καὶ δὲν μᾶς ὠφελεῖ ποσῶς ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία, καὶ αἱ ἄλλαι σκληραγωγίαι τοῦ σώματος, ὅταν λείψουν αἱ ἀρεταὶ τοῦ πνεύματος, ἤτοι ταπεινοφροσύνη, σωφροσύνη, ἀγάπη, συμπάθεια, ἐλεημοσύνη πρὸς τοὺς πένητας καὶ ἄλλα ὅμοια ἔργα χρηστὰ καὶ θεάρεστα. Μετὰ δὲ ταῦτα ἂς ἐπιμελώμεθα καὶ τὰς σαρκικὰς ἀρετάς, νὰ νηστεύωμεν τὸ κατὰ δύναμιν».
Αὐτὰ καὶ ἄλλα παρόμοια ἔλεγεν ἡ πάνσοφος, διδάσκουσα πολλάκις μὲ σπλάγχνα μητρικὰ τὰ πνευματικὰ τέκνα της, τὰ ὁποῖα προθύμως τὸν λόγον ἐδέχοντο καὶ ἐκαρποφοροῦσαν θαυμασιώτατα. Ἡ δὲ Ὁσία βλέπουσα, ὅτι ἔκαμνε καρπὸν πολὺν εἰς τὰς ψυχὰς αὐτῶν μὲ τὰς νουθεσίας της, ἔχαιρε καὶ ηὐχαρίστει τὸν Κύριον, τὸν ὁποῖον ἠγάπα ἐξ ὅλης ψυχῆς καὶ δυνάμεως. Ὅθεν ἔχουσα εἰς αὐτὸν πίστιν ἄδολον, καὶ πρὸς τὰς ἀδελφὰς ἀγάπην ὑπέρμετρον, ἐτόλμησε καὶ τοῦ ἐζήτησεν ἕνα μεγάλον καὶ ὑπερφυέστατον χάρισμα· ἤτοι νὰ τὴν ἀξιώσῃ προορατικοῦ χαρίσματος, νὰ γνωρίζῃ τὰ ἀπόκρυφα πταίσματα πασῶν τῶν ἀδελφῶν ἀσφαλέστατα· καὶ τοῦτο ὄχι διὰ ἀνθρώπινον ἔπαινον, ἀλλὰ διὰ νὰ τὰς διορθώνῃ, ἵνα μὴ κολάζωνται. Ὅθεν καὶ ὁ Κύριος, βλέπων τὸν σκοπόν της ὅτι ἦτο καλός, ἐπήκουσεν αὐτῆς τάχιστα καὶ τῆς ἔστειλεν ἀπὸ τοὺς οὐρανοὺς φωτοφόρον Ἄγγελον, ὅστις ἦλθεν εἰς αὐτὴν μὲ στολὴν λευκὴν ἐξαστράπτων. Ἡ δὲ Ἁγία, ὅταν τὸν εἶδε, δὲν ἐταράχθη, οὔτε ποσῶς ἐφοβήθη τὸ παράδοξον τοῦ σχήματος, ἀλλὰ μᾶλλον ἐχάρη. Ὁ δὲ Ἄγγελος τὴν ἐχαιρέτησε λέγων· «Χαῖρε δούλη τοῦ Θεοῦ πιστοτάτη καὶ εὔχρηστος· ὁ Κύριος μὲ ἀπέστειλεν εἰς διακονίαν σου, κατὰ τὴν αἴτησιν, τὴν ὁποίαν τοῦ ἐζήτησας, διὰ ἐκείνους ὅπου μέλλει νὰ σωθοῦν διὰ σοῦ καὶ μὲ ἐπρόσταξε νὰ στέκωμαι πλησίον σου πάντοτε, νὰ σοῦ φανερώνω καθ’ ἡμέραν σαφῶς τὰ ἀπόκρυφα».
Ταῦτα εἰπὼν ὁ Ἄγγελος, αὐτὸς μὲν ἔγινε διὰ τὴν ὥραν ἄφαντος. Ἡ δὲ Ὁσία ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν μετ’ εὐφροσύνης, εὐχαριστοῦσα τὸν Κύριον· ἔκτοτε δὲν ἔλειψεν ἀπ’ αὐτῆς ὁ Ἄγγελος, ἀλλὰ τῆς ἐφαίνετο καθ’ ἑκάστην (ὦ παρρησίας θαυμασίας τῆς Ὁσίας πρὸς Κύριον!) ὡς φίλος πρὸς φίλον διαλεγόμενος, καὶ τῆς ἐφανέρωνε τὰ ἀπόκρυφα ἔργα τοῦ καθ’ ἑνός, ὄχι μόνον τῶν μοναζουσῶν ἐκείνων, ἀλλὰ καὶ τῶν λοιπῶν ἀνθρώπων, ὅσοι ἤρχοντο νὰ τὴν βλέπουν, διὰ ν’ ἀκούουν τὰ χρυσᾶ λόγια της. Ὅταν δὲ ἔβλεπε τινά, ἔχοντα πεπραγμένον κανὲν ἀνόμημα, τὸν ἐδίδασκε πρεπόντως ἡ Ἁγία διὰ τὴν αἰώνιον κόλασιν εἰς τὴν ὁποίαν κατακρίνονται ὅσοι ἀποθάνουν ἀμετανόητοι· ἀνέφερε δὲ τότε ὡς παράδειγμα τὸ ἁμάρτημα λέγουσα παραβολικῶς, ἐξόχως δὲ ὅσοι πέσουν εἰς τὸ δεῖνα ἀνόμημα. Φανερὰ ὅμως δὲν ἤλεγχε τὸν ἄνθρωπον, διὰ νὰ μὴ τὸν καταισχύνῃ εἰς τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ μὲ τρόπον κατάλληλον τὸν ἔφερεν εἰς μετάνοιαν.
Προσηύχετο δὲ ἀφ’ ἑσπέρας ἕως τὴν ὥραν τοῦ Ὄρθρου, μετὰ δὲ τὴν Ἀκολουθίαν ἐκοιμᾶτο μικρὸν ἕως νὰ ἐξημερώσῃ· ἔπειτα μετέβαινεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, καὶ προσεκάλει μίαν προς μίαν τὰς ἀδελφὰς εἰς ἐξομολόγησιν, ὅταν δὲ ἐτύχαινε καμμία, ἥτις δὲν ἔλεγε τὴν ἁμαρτίαν της, τῆς τὸ ἔλεγεν ἡ Ὁσία, καθὼς τὴν ἐνουθέτει ὁ Ἄγγελος πρότερον. Ὅθεν ὅλαι τὴν εὐλαβοῦντο ὡς Ἁγίαν καὶ ὑπεράνθρωπον. Λοιπὸν ἀπὸ ἕνα στόμα εἰς ἄλλο, ἔφθασεν εἰς τὴν Πόλιν ἡ φήμη της, καὶ ἕκαστος ἔσπευδε νὰ ἴδῃ τὸ τίμιον αὐτῆς καὶ σεβάσμιον πρόσωπον κᾳὶ συνήγοντο ἐκεῖ καθ᾽ ἑκάστην Συγκλητικοί, ἄρχοντες, γυναῖκες, παρθένοι, νέοι καὶ γέροντες, τοὺς ὁποίους ἐδίδασκεν ἡ πάνσοφος μὲ τοσαύτην σύνεσιν καὶ κατάνυξιν, ὥστε ἐμετανοοῦσαν διὰ τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν καὶ ἐσῴζοντο. Πανταχοῦ δὲ τὸ ὄνομα τῆς θαυμασίας Εἰρήνης ἠκούετο.
Αὐτὴ δὲ ἡ μακαρία οὐδέποτε ἔλειπεν ἀπὸ τὴν προσευχὴν καὶ εὐχαριστίαν πρὸς Κύριον. Οἱ δὲ δαίμονες τὴν ἐβαρύνθησαν καὶ συνήχθησαν μίαν νύκτα εἰς τὸ κελλίον της, ὅπου προσηύχετο ἱσταμένη ὀρθία μὲ τὰς χεῖρας πρὸς τὸν οὐρανὸν ὑψωμένας, καθὼς καὶ πρότερον εἴπομεν, οἵτινες ἐφώναζαν μὲ τεταραγμένην φωνὴν καὶ ἄσχημον, δοκιμάζοντες οἱ παμπόνηροι νὰ τὴν ἐμποδίσουν ἀπὸ τὴν προσευχήν, ἀλλὰ δὲν ἠδυνήθησαν. Ἕνας δὲ ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ὁ αὐθαδέστερος, ἐπῆγε πλησίον καὶ τὴν ἐπεριγέλα ὡς μῖμος, λέγων· «Εἰρήνη ξυλίνη, ὅπου σὲ βαστάζουν ποδάρια ξύλινα, ἕως πότε θὰ θλίβῃς τὸ γένος μας, νὰ μᾶς φλογίζῃς μὲ τὰς προσευχάς σου καὶ νὰ μᾶς δίδῃς τόσην λύπην καὶ κάκωσιν;». Ὁμοίως καὶ οἱ λοιποὶ ἐδείκνυον ὅτι ὠδύροντο τὴν συμφορὰν αὐτῶν καὶ ἐτύπτοντο. Ἡ δὲ Ὁσία ἵστατο ἀφόβως εἰς τὸν τόπον της καὶ δὲν ἐσάλευε τελείως. Τότε ὁ ἀναίσχυντος δαίμων ἐκεῖνος ἤναψε κερὶ ἀπὸ τὴν κανδήλαν καὶ ἔκαυσε τὴν σκέπην τῆς Ἁγίας καὶ τὸ κουκούλιον. Ἔπειτα ἔφθασεν ἡ φλὸξ ἕως κάτω, καὶ κατέκαυσεν ὄχι μόνον τὸ ἔνδυμα, ἀλλὰ καὶ εἰς πολλὰ σημεῖα τὰς σάρκας της, ἤτοι τοὺς ὤμους, τὸ στῆθος, τὰ νεφρὰ καὶ τὴν ράχιν της· καὶ παρ’ ὀλίγον θὰ ἔκαιεν ὅλον τὸ σῶμά της, ἐὰν δὲν ἐπρόφθανε μία ἀδελφή, ἥτις ἔτυχε καὶ προσηύχετο καὶ αὐτὴ ὁμοίως εἰς τὸ κελλίον της.
Αὕτη ὡς ἠννόησε τὴν ὀσμὴν τῆς σαρκὸς καὶ τῶν ἱματίων, τὰ ὁποῖα ἐκαίοντο, ἔδραμεν εἰς τὸ κελλίον τῆς Ἁγίας, καὶ τὴν βλέπει (θέαμα ξένον καὶ φρικτὸν θαυμάσιον!) ὅλην κατακεκαυμένην, καὶ ὅμως ἀπὸ τὸν τόπον της δὲν ἐσάλευεν, ἀλλὰ ἵστατο ὡς στήλη ἀκίνητος.
Τότε ἐκείνη ἔσβυσε μὲν εὐθὺς τὴν φλόγα, ἐσάλευσε δὲ τὴν Ἁγίαν ὀλίγον, ἥτις κατεβίβασε τὰς χεῖρας λέγουσα· «Διατί μοῦ ἐπροξένησες τόσον κακόν, τέκνον μου, καὶ τοιούτων ἀγαθῶν μὲ ὑστέρησας; Δὲν πρέπει νὰ φρονῶμεν τὰ τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ τὰ τοῦ Θεοῦ. Ἕως τὴν ὥραν ταύτην ἐπαραστέκετο ἔμπροσθέν μου Ἅγιος Ἄγγελος, ὅστις μοῦ ἔπλεκεν ἕνα στέφανον ἀπὸ διάφορα ἄνθη, τοσοῦτον εὐωδέστατα καὶ θαυμάσια, ὅπου τοιαῦτα ποτὲ δὲν ἐφάνησαν· ὅταν δὲ ἥπλωνε τὸ χέρι του νὰ βάλῃ εἰς τὴν κεφαλήν μου τὸν πολύτιμον ἐκεῖνον καὶ ὡραιότατον στέφανον, ἦλθες σὺ καὶ μοῦ ἐπεμελήθης ἐξ εὐγνωμοσύνης τῆς ἀγνωμοσύνης χείρονος· ὅθεν βλέπων σε ὁ Ἄγγελος ἔφυγε, καὶ μοῦ ἔδωκες λύπην καὶ ζημίαν ἀνείκαστον». Ἡ δὲ ταῦτα ἀκούσασα ἔκλαυσεν. Ἔπειτα, καθὼς ἀνέσπα τὰ τεμάχια τῶν ράσων, ἅτινα ἦσαν μισοκαυμένα καὶ κολλημένα εἰς τὴν σάρκα της, ἐξήρχετο τόση εὐωδία, ὥστε ὑπερέβαλλεν ὅλα τὰ μύρα καὶ πολύτιμα ἀρώματα, ἡ ὁποία εὐωδία ἐπλήρωσεν ὅλον τὸ Μοναστήριον καὶ τὴν ἠσθάνοντο ὅλαι ἡμέρας πολλὰς εἰς τὴν ὄσφρησιν αὐτῶν θαυμάζουσαι. Ἐπειδὴ δὲ δὲν εἶχεν ἡ Ὁσία ἱμάτιον δεύτερον, τῆς ἔφερεν ἄλλο ἡ μαθήτρια καὶ τὴν ἐνέδυσε, μετ’ ὀλίγας δὲ ἡμέρας ὁ τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἰατρὸς ἰάτρευσε τὰ κεκαυμένα μέλη της, αὐξάνων καὶ τὸ χάρισμα τῆς προφητείας.
Ἐρχόμενος δὲ ποτὲ πρὸς αὐτὴν εἷς εὐνοῦχος τῆς ἀδελφῆς της, ἥτις ἦτο γυνὴ τοῦ Καίσαρος Βάρδα, τὸν προσεκάλεσε κρυφίως ἡ Ἁγία καὶ τοῦ λέγει· «Εἰπὲ τῆς ἀδελφῆς μου, Κύριλλε (οὕτως ἐκαλεῖτο ὁ εὐνοῦχος), νὰ ἑτοιμάσῃ τὰ πράγματά της, ὅτι εἰς ὀλίγας ἡμέρας ἀποθνήσκει ὁ ἄνδρας της ἀπὸ ἐπιβουλὴν τοῦ βασιλέως Μιχαήλ. Μετ’ ὀλίγον δὲ καὶ αὐτὸς ὁ βασιλεὺς δικαίως θέλει ἐπιβουλευθῆ ἀπὸ ἄλλους διὰ τὰς ἀνοσίας πράξεις του καὶ θὰ χάσῃ τὴν ζωήν του καὶ τὸ βασίλειον. Φυλάττεσθε δὲ νὰ μὴ ὁμολογήσετε τινὸς ταῦτα· μήτε τις ἀπὸ τοὺς συγγενεῖς μας νὰ τολμήσῃ νὰ ἐναντιωθῇ τοῦ βασιλέως, ὅστις μέλλει νὰ ἀνέλθῃ εἰς τὸν θρόνον οὔτε ποσῶς νὰ τὸν ἐμποδίσῃ, ἔστω καὶ ἐὰν εἶναι καὶ φόνων αἴτιος, ἀλλ’ ὁ Θεὸς ὡς θεοσεβῆ τὸν ἐπροτίμησε καὶ ηὐδόκησεν εἰς αὐτόν. Ὅθεν δὲν θέλει ὠφελήσει ἐχθρὸς εἰς τὸν ἑαυτόν του». Ταῦτα ἡ ἀδελφὴ τῆς Ὁσίας ἀκούσασα, ἐνικήθη ἀπὸ τὴν ἀγάπην τοῦ ἀνδρὸς καὶ τοῦ τὰ ἐφανέρωσεν.
Ὁ δὲ ὡς ὑπερήφανος καὶ ἀσύνετος οὐ συνῆκεν, οὔτε ἔδραμε πρὸς τὸν Θεὸν μὲ δάκρυα νὰ τοῦ ζητήσῃ ἔλεος, ἀλλὰ ἔμεινεν ἀμέριμνος, μόνον ἐζήτει νὰ μάθῃ ἐκείνου, ὅπου ἔμελλε νὰ βασιλεύσῃ, τὸ ὄνομα· ἔστειλε δὲ πολλὰς φορὰς εἰς τὴν Ὁσίαν μήνυμα νὰ τοῦ τὸ φανερώσῃ, ἀλλ’ ἐκείνη δὲν ἠθέλησεν, ἕως οὗ εἰς ὀλίγας ἡμέρας ἐφόνευσεν αὐτὸν ὁ στρατός. Ὁμοίως καὶ ὁ Μιχαὴλ κατακοπεὶς, ἀπέρριψε τὴν ζωὴν καὶ ἐβασίλευσεν ὁ Μακεδὼν Βασίλειος. Φθάνουσι ταῦτα ἵνα φανερώσουν τὸ προφητικὸν τῆς Ὁσίας χάρισμα· ἂς ἔλθωμὲν δὲ εἰς τὰ λοιπὰ αὐτῆς θαυματουργήματα.
Μία γυνὴ εὐγενὴς καὶ πάγκαλος ἀπὸ τὴν πόλιν τῆς Ὁσίας, ἤτοι τὴν Καππαδοκίαν, ἦτο ἀρραβωνιασμένη μετά τινος. Ἔπειτα μετενόησεν ἡ γυνὴ καὶ δὲν τὸν ἤθελε· διὰ νὰ μὴ τὴν ἐνοχλῇ δέ, ἔφυγεν ἀπ᾽ ἐκεῖ καὶ ἐκαλογερεύθη εἰς τὸ Μοναστήριον τῆς Ἁγίας. Ὁ δὲ διάβολος φθονήσας ἀνέφλεγε τὸν μνηστῆρα εἰς πολλὴν ἀγάπην πρὸς αὐτὴν καὶ ἀνείκαστον ἔρωτα. Ὅθεν μὴ δυνάμενος ἐκεῖνος νὰ τὴν ἐξαγάγῃ ἀπὸ τὸ Μοναστήριον, ἐμέθυσε τόσον ἀπὸ τὸν ἔρωτα, ὥστε εὗρεν ἕνα μάγον, ὑπηρέτην τοῦ δαίμονος δοκιμώτατον, καὶ τοῦ ἔταξε πολλὰ χρήματα, ἐὰν φέρῃ τὴν γυναῖκα μὲ τὰς μαντείας του εἰς τὸ θέλημά του. νὰ τὸν πάρῃ ἄνδρα της. Ἔκαμε λοιπὸν ὁ μάντις ἐκεῖ εἰς τὴν Καππαδοκίαν τὴν τέχνην του. Ἡ δὲ γυνὴ ἐξῆλθεν ἀπὸ τὸν νοῦν της, καὶ ἐγύριζεν ὅλον τὸ Μοναστήριον φωνάζουσα καὶ κράζουσα τὸν ἄνδρα της ἐξ ὀνόματος, ὤμνυεν ὅρκους φοβερούς, ὅτι ἐὰν δὲν τῆς ἀνοίξουν τὴν θύραν, ἵνα ὑπάγῃ νὰ τὸν εὕρῃ, θὰ ἐπνίγετο. Ταῦτα ἡ Ὁσία ἀκούσασα ἔκλαιε καὶ τύπτουσα τὸ πρόσωπον ἔλεγεν· «Οἴμοι τῇ ἀθλίᾳ ὅτι διὰ τὴν ἀμέλειαν τῶν βοσκῶν ἁρπάζουσιν οἱ λύκοι τὰ πρόβατα. Ἀλλὰ ματαίως κοπιᾷς, πονηρὲ διάβολε, ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν σὲ ἀφήνει νὰ καταπίῃς τὴν ἀμνάδα μου». Τότε συνάγει πᾶσαν τὴν ἀδελφότητα, ἀφοῦ δὲ τὰς ἐδίδαξε καὶ ἐνουθέτησε νὰ φυλάσσωνται ἀπὸ τὰς πανουργίας τοῦ δαίμονος, ἐπρόσταξε νὰ νηστεύσουν ὅλαι ὅλην τὴν ἑβδομάδα, πρὸς Θεὸν εὐχόμεναι, καὶ νὰ κάμνουν διὰ τὴν ἀδελφὴν καθ’ ἡμέραν μετανοίας χιλίας μὲ δάκρυα. Οὕτως ἑκάστη εἰς τὸ κελλίον της ηὔχετο.
Κατὰ δὲ τὴν τρίτην νύκτα βλέπει ἡ Ἁγία, ἐκεῖ ὅπου ηὔχετο τὸ μεσονύκτιον, ἔμπροσθεν αὐτῆς τὸν μέγαν Βασίλειον, καὶ τῆς λέγει· «Διατί μᾶς ὀνειδίζεις, Εἰρήνη, ὅτι ἀφήνομεν καὶ γίνονται εἰς τὴν πατρίδα μας τὰ μιαρὰ καὶ ἀνόσια; Ὅταν ἐξημερώσῃ παράλαβε τὴν ἀσθενῆ σου μαθήτριαν νὰ τὴν ὁδηγήσῃς εἰς τὰς Βλαχέρνας, ἐκεῖ δὲ θέλει ἔλθει νὰ τὴν ἰατρεύσῃ ἡ μήτηρ τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ, ἥτις ἔχει τὴν δύναμιν».
Ταῦτα εἰπὼν ὁ Ἅγιος ἔγινεν ἄφαντος. Ἡ δὲ Ἁγία ἐπῆρε τὴν πάσχουσαν καὶ δύο ἀδελφὰς προκρίτους, ἀπελθοῦσα δὲ εἰς τὸν ρηθέντα Ναὸν τῶν Βλαχερνῶν προσηύχοντο ὅλην τὴν ἡμέραν μὲ δάκρυα· περὶ δὲ τὸ μέσον τῆς νυκτὸς ἐκ τοῦ κόπου ἀπεκοιμήθησαν. Βλέπει τότε εἰς τὸν ὕπνον της ἡ Ἁγία λαὸν πολύν, οἵτινες ἡτοίμαζον τοὺς δρόμους χρυσοφορεμένοι καὶ πάμφωτοι, ραντίζοντες μὲ εὐωδέστατα ἄνθη καὶ θυμιάζοντες. Τότε ἡ Ἁγία ἠρώτησεν αὐτούς, διατὶ ἔκαμναν τόσην ἑτοιμασίαν καὶ πρόοδον. Οἱ δὲ ἀπεκρίθησαν ὅτι ἡ Μήτηρ τοῦ Θεοῦ ἔρχεται, ἑτοιμάσου δὲ καὶ σὺ νὰ ἀξιωθῇς νὰ τὴν προσκυνήσῃς. Τότε ἦλθε καὶ ἡ Παντάνασσα ἀκολουθούντων αὐτὴν ἀστραπηφόρων πλήθους ἀμετρήτου. Τὸ δὲ θεῖον αὐτῆς καὶ σεβάσμιον πρόσωπον ἐξέχεε τόσην λάμψιν, ὥστε δὲν ἠδύνατο νὰ τὸ βλέπῃ ἄνθρωπος. Ἀφοῦ δὲ εἶδεν ὅλους τοὺς ἀρρώστους ἡ Δέσποινα, ἦλθε καὶ εἰς τὴν μαθήτριαν τῆς Εἰρήνης. Τότε πίπτει εἰς τοὺς ἀχράντους πόδας τῆς Παναγίας ἡ Ἁγία ἔμφοβος ὅλη καὶ ἔντρομος· ἤκουσε δὲ ὅτι ἐφώνησεν ἡ Θεοτόκος τὸν μέγαν Βασίλειον, καὶ τὸν ἠρώτησε διὰ τὴν Εἰρήνην, τί ἐχρειάζετο. Ὅστις εἶπεν ὅλην τὴν ὑπόθεσιν ὡς ἄνωθεν. Τότε λέγει πάλιν ἡ Δέσποινα· «Καλέσατε τὴν Ἀναστασίαν»· καὶ ὅταν ἦλθεν, εἶπε πρὸς αὐτήν· «Ὑπάγετε μὲ τὸν Βασίλειον εἰς τὴν Καισάρειαν, ἐξετάσατε μὲ ἐπιμέλειαν, καὶ νὰ θεραπεύσητε ταύτην τὴν κόρην, ὅτι εἰς σᾶς ὁ Υἱὸς καὶ Θεός μου ταύτην τὴν χάριν ἐχάρισε».
Τότε προσκυνήσαντες τὴν Θεοτόκον, ἡ Ἀναστασία καὶ ὁ Βασίλειος ἀνεχώρησαν μετὰ σπουδῆς, νὰ τελέσουν τὸ προστασσόμενον· φωνὴ δὲ ἐγένετο πρὸς τὴν Ὁσίαν λέγουσα· «Ὕπαγε εἰς τὸ Μοναστήριόν σου, καὶ ἐκεῖ θέλει θεραπευθῆ. Ὅταν λοιπὸν ἐξύπνησεν ἐφανέρωσε πρὸς τὰς ἄλλας τὴν ὅρασιν· ὅθεν ἀνεχώρησαν χαίρουσαι. Ἦτο δὲ ἡμέρα Παρασκευὴ καὶ τὴν ὥραν τοῦ Ἑσπερινοῦ συνήχθησαν ὅλαι εἰς τὸν Ναόν· λέγουσα δὲ τὴν ὀπτασίαν ἡ Ὁσία, ἐπρόσταξε νὰ σηκώσουν ὅλαι πρὸς τὸν οὐρανὸν τὰς χεῖρας καὶ τὰ ὄμματα, νὰ φωνάζουν τό, Κύριε ἐλέησον! ἐξ ὅλης καρδίας μὲ δάκρυα. Μετὰ πολλὴν ὥραν, ὅταν ἐβράχη ὅλον τὸ δάπεδον τοῦ Ναοῦ ἀπὸ τὰ δάκρυα, ἐφάνησαν εἰς τὸν ἀέρα πετόμενοι (ὦ τῶν θαυμασίων σου, Χριστὲ Βασιλεῦ παντοδύναμε!) ἡ καλλιμάρτυς Ἀναστασία καὶ ὁ μέγας Βασίλειος· φωνὴ δὲ ἀπὸ τούτους ἐξῆλθε λέγουσα· «Ἅπλωσον, Εἰρήνη, τὰς χεῖράς σου, δέξου ταῦτα καὶ μὴ μᾶς ὀνειδίζῃς πλέον ἄδικα». Ταῦτα τῆς εἶπεν ὁ μέγας Βασίλειος, διότι ἐνώπιον τῆς εἰκόνος του ηὔχετο ἡ Ἁγία, καὶ τοῦ ἔλεγε νὰ διώξῃ τοὺς μάγους ἀπὸ τὴν Καισάρειαν.
Ἁπλώσασα τότε ἡ Ἁγία τὰς ἁγίας χεῖράς της ὑπεδέχθη ἀπὸ τοῦ ἀέρος ἐρχόμενον ἓν δέμα, ὅπερ ἐζύγιζε τρεῖς λίτρας· ὅταν δὲ τὸ ἔλυσαν, εὗρον ἐντὸς αὐτοῦ διαφόρους μαντείας καὶ κακουργήματα, σπάγγους, τρίχας, μολύβια, καταδέσματα, καὶ γραμμένα ὀνόματα δαιμόνων. Ἐξόχως δὲ εἶχον δύο μικρὰ εἴδωλα ἀπὸ μόλυβδον, εἰς τὸ ἕνα τοῦ ἀνδρὸς τὸ ὁμοίωμα, καὶ τὸ ἄλλο τῆς Μοναχῆς, ἦσαν δὲ τὸ ἓν μετὰ τοῦ ἄλλου κολλημένα ὡς ἁμαρτάνοντες. Αἱ δὲ Μοναχαὶ ἐθαύμασαν, καὶ ἔμειναν ὅλην τὴν νύκτα εὐχαριστοῦσαι τὴν Παντοδύναμον Ἄνασσαν.
Τὸ πρωῒ ἔστειλεν ἡ Ἁγία εἰς τὰς Βλαχέρνας δύο Μοναχὰς καὶ τὴν πάσχουσαν· ἔδωσε δὲ εἰς αὐτὰς καὶ τὰ προαναφερθέντα μαγικὰ κακουργήματα, ὡς καὶ ἔλαιον μὲ προσφοράν, ἵνα λειτουργήσῃ ὁ Προσμονάριος. Οὗτος μετὰ τὴν ἱερουργίαν ἔχρισε τὴν ἀσθενῆ ἀπὸ τὸ ἔλαιον τῆς κανδήλας· ἔπειτα ἔβαλε τὰ μαγικὰ εἰς τοὺς ἄνθρακας· καθὼς δὲ ἐκεῖνα ἐκαίοντο, ἐλύοντο καὶ τὰ ἀόρατα δεσμὰ τῆς Μοναχῆς, καὶ ἦλθεν εἰς τὸν νοῦν της δοξάζουσα τὸν Θεόν, ὅστις τὴν ἐλύτρωσεν. Ὅταν δὲ διελύθησαν τελείως τὰ εἴδωλα, ἐξήρχοντο φωναὶ μεγάλαι ἀπὸ τοὺς ἄνθρακας, καθὼς φωνάζουν οἱ χοῖροι ὅταν τοὺς σφάζουσιν. Οἱ δὲ παρόντες, ὁρῶντες καὶ ἀκούοντες ταῦτα, ἔφυγον ἔντρομοι δοξάζοντες τὸν Θεόν, ὅστις κάμνει τοιαῦτα παράδοξα. Εἶτα ἔστρεψαν αἱ Μοναχαὶ εἰς τὸ Μοναστήριον, διηγούμεναι πρὸς τὰς ἄλλας καὶ ταῦτα τὰ ὕστερα θαυμασιουργήματα. Ἡ δὲ ταπεινόφρων Εἰρήνη, ὅσον ἔβλεπε ὅτι τὴν ηὐλαβοῦντο διὰ τὰς ἁγίας πράξεις της, τόσον αὐτὴ κατέκρινε τὸν ἑαυτόν της, καὶ δὲν ἔλειψαν ποτὲ ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμούς της τὰ δάκρυα. Μάλιστα δὲ εἰς τὴν λειτουργίαν, ὅταν ἐθυσίαζεν ὁ ἱερεὺς τὸν Θεὸν εἰς τὴν θείαν τράπεζαν. Ὅτι συλλογιζομένη πῶς ὁ ἀόρατος καὶ ἀθάνατος Θεὸς κατεδέχθη νὰ γίνῃ ἄνθρωπος, καὶ νὰ σταυρωθῇ διὰ τὴν ἀγάπην μας, ἑτοιμάσας αὐτὰ τὰ θεῖα Μυστήρια, διὰ νὰ τὸν μεταλαμβάνωμεν, κατενύγετο τόσον, ὥστε δὲν ἠδύνατο νὰ κρατῇ τὸ πένθος καὶ ἐσκέπαζε τὸ πρόσωπόν της διὰ νὰ μὴ τὴν βλέπωσιν, ἔκλαιε δὲ ὥσπερ νὰ ἦτο ληστὴς καὶ κακοῦργος, ὅστις ἔπραξεν ἔργα παράνομα.
Ἀλλὰ ἂς εἴπωμεν, καὶ ἄλλο θαυματούργημα. Νέος τις, Νικόλαος ὀνόματι, ἐκαλλιέργει τον ἀμπελῶνα τοῦ Μοναστηρίου ἐκείνου τῆς Ἁγίας. Οὗτος ἠγάπησε μίαν ἀπὸ ἐκείνας τὰς Μοναχάς, δὲν εἶχε δὲ ἡμέραν καὶ νύκτα ποσῶς ἀνάπαυσιν, ἀλλὰ ἐζήτει τρόπον νὰ τελέσῃ τὴν ἐπιθυμίαν του.
Εἰς τοῦτο δὲ τὸν παρεκίνει ὁ δαίμων, διὰ νὰ λυπήσῃ τὴν Ἁγίαν ὁ ἐναγέστατος· τόσον δὲ τὸν ἐσκότισε μίαν νύκτα, ὥστε ἔδραμε πρὸς τὸ Μοναστήριον, νομίζων δὲ ὅτι εὗρε τὴν θύραν ἀνοικτήν, ἐπῆγεν εἰς τὸ κελλίον τῆς Μοναχῆς, τὴν ὁποίαν ἠγάπα· τοῦ ἐφάνη δὲ κατὰ φαντασίαν δαίμονος πὼς ἔπεσε μετ’ αὐτῆς εἰς τὸ στρῶμα καὶ ἔκαμνε τὴν ἐπιθυμίαν του, αὐτὸς ὅμως ὁ ταλαίπωρος ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν καὶ συνετρίβη. Ὄχι δὲ μόνον τὸ σῶμά του ἐπληγώθη, ἀλλὰ καὶ ὁ δαίμων, εὑρίσκων αὐτὸν εἰς τὴν κακὴν γνώμην, εἰσῆλθεν εἰς τὰ ἐντόσθιά του καὶ τὸν ἐτάρασσε.
Τὸ πρωῒ λοιπόν, ὅταν ἤνοιξεν ἡ θυρωρὸς καὶ τὸν εἶδε ὅτι ἔκειτο ἀπ’ ἔξω δαιμονιζόμενος, ἀφρίζων τὸ στόμα καὶ συντριβόμενος, τὸ ἀνήγγειλε πρὸς τὴν Ἁγίαν, ἥτις ἐγνώρισε τὴν αἰτίαν, πίπτουσα δὲ εἰς προσευχὴν ἔλεγε· «Εὐλογητὸς ὁ Θεός, ὅστις δὲν μᾶς ἀφῆκε νὰ γίνωμεν θήρα καὶ θύματα τοῦ δαίμονος». Τὸν ἔστειλε τότε εἰς τὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας νὰ ἰατρευθῇ τάχα ἐκεῖ διὰ νὰ φύγῃ τὸν ἀνθρώπινον ἔπαινον· εἰς ὀλίγας δὲ ἡμέρας φαίνεται εἰς τὸ ὅραμα τῆς Εἰρήνης ἡ Ἀναστασία καὶ τῆς λέγει· «Διὰ νὰ μὲ πειράξῃς μοῦ ἔστειλες αὐτὸν τὸν δαιμονιζόμενον; Ἤξευρε, ἀδελφή μου ἠγαπημένη, ὅτι μόνον σὺ δύνασαι νὰ τοῦ δώσῃς τὴν ἴασιν». Ἔστειλε τότε ἡ Ἁγία καὶ τὸν ἔφεραν οὕτω δεδεμένον καθὼς εὑρίσκετο. Ἀλλὰ δὲν τὸν ἐθεράπευσε σύντομα, διὰ νὰ μὴ γνωρισθῇ τὸ θαυμάσιον, ἀλλὰ τὸν ἔδεσαν εἰς μίαν κολῶναν τῆς Ἐκκλησίας, ἔκαμνε δὲ ὁμοῦ μὲ τὰς ἄλλας καθ᾽ἡμέραν προσευχὴν δι’ ἐκεῖνον. Ὅταν δὲ ἐλειτούργησεν ὁ ἱερεὺς καὶ ἀπέθεσε τὰ Ἅγια μετὰ τὴν μεγάλην εἴσοδον ἠγριώθη πολλὰ ὁ δαιμονιζόμενος· κόψας δὲ τὴν ἅλυσον, ἔδραμεν εἰς τὸ Ἅγιον Βῆμα καὶ ἁρπάσας τὸν ἱερέα τὸν ἐδάγκανεν εἰς τὸν ὦμον ὡς νὰ φάγῃ τὰς σάρκας του.
Προφθάσασα τότε ἡ Ἁγία τὸν ἐπρόσταξε νὰ μείνῃ ἀκίνητος, αὐτὸς δέ, ὅταν τὴν εἶδεν, ἐτρόμαξε, θέλων δὲ νὰ φύγῃ, δὲν ἠδύνατο ποσῶς νὰ σαλεύσῃ ἀπὸ τὸν τόπον του, ἐπειδὴ ἐκρατεῖτο ἀοράτως μὲ τὸ πρόσταγμα τῆς Ἁγίας ἀπὸ δυνατωτέραν ἅλυσον. Ὅταν δὲ ἡ λειτουργία ἐτελείωσεν, ἔμεινεν ἡ Ἁγία μοναχὴ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μὲ τὸν δαιμονιζόμενον καὶ πίπτουσα εἰς τὴν γῆν ἔκαμε πρὸς Κύριον δέησιν. Ἔπειτα ἠγέρθη καὶ ἐξήταζε τὸν δαίμονα, καὶ ἐπρόσταξε νὰ εἴπῃ τὴν αἰτίαν καὶ τὸν τρόπον, πῶς εἰσῆλθεν εἰς ἐκεῖνον τὸν ἄνθρωπον. Τότε αὐτὸς καὶ μὴ θέλων ἔδωκεν ἀληθινὴν ἀπόκρισιν εἰς πᾶσαν ἐρώτησιν, ὑπὸ τῆς θείας δυνάμεως βιαζόμενος.
Κατόπιν ἐπρόσταξεν αὐτὸν ἡ Ἁγία νὰ ἐξέλθῃ ἀπὸ τὸν ἄνθρωπον ὁ μισάνθρωπος. Ὅθεν σπαράξας αὐτὸν τὸν ἔρριψεν εἰς τὴν γῆν καὶ ἔφυγεν. Ἡ δὲ Ἁγία ἤγειρεν αὐτόν, καὶ τὸν ἐδίδαξε νὰ φυλάσσεται ἀπὸ πολυφαγίαν καὶ πολυποσίαν πάντοτε, νὰ μὴ λείπῃ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν τὰς ἑορτάς, καὶ νὰ προσεύχεται ἀκατάπαυστα, διὰ νὰ μὴ εὕρῃ πάλιν ὁ δαίμων εὐκαιρίαν νὰ τοῦ δώσῃ ἐνόχλησιν. Ἐὰν δὲ τὸν ἐρωτήσουν τίς τὸν ἰάτρευσε, νὰ λέγῃ: «ὁ παντοδύναμος Κύριος διὰ πρεσβειῶν τῶν Ἀγγέλων του». Οὕτως αὐτὸς μὲν ἀπῆλθεν εὐχαριστῶν καὶ δοξάζων τὸν Κύριον, ἡ δὲ θαυματουργὸς ἔμεινεν ἀγωνιζομένη ὡς καὶ τὸ πρότερον. Προσηύχετο δὲ τακτικὰ ἡ Ἁγία ἔχουσα ὑψωμένας πρὸς τὸν οὐρανὸν τὰς χεῖρας, ἄλλοτε ἕνα ἡμερονύκτιον, ἄλλοτε, δύο ἢ τρία ἢ καὶ μίαν ἑβδομάδα ὁλόκληρον. Ὅταν δὲ ἤθελε νὰ καταβιβάσῃ τὰς χεῖρας της δὲν ἠδύνατο, ὅτι ἀπὸ τὴν πολυκαιρίαν τῆς ἐκστάσεως ἐκρατοῦντο εἰς τοὺς ὤμους καὶ εἰς τοὺς ἀγκῶνας καὶ τὰς ἀρθρώσεις· ὅθεν προσεκάλει καμμίαν ἀδελφὴν καὶ τὴν ἐβοήθει, ὅταν δὲ τὰς κατεβίβαζεν ἐκτυποῦσαν οἱ ἁρμοὶ δυνατά, ὥστε ἠκούετο ἀπὸ μακρὰν ὁ κρότος. Τὴν δὲ Ἁγίαν Τεσσαρακοστὴν δὲν ἔτρωγεν ἕως τὸ Πάσχα, οὔτε ἄλλο βρώσιμον εἰμὴ μόνον ὀλίγα ὀπωρικὰ καὶ λάχανα μίαν φορὰν τὴν ἑβδομάδα καὶ νερὸν ὀλιγώτατον. Ὅθεν ἀπὸ τὴν πολλὴν ἐγκράτειαν δὲν ἔμεινεν εἰμὴ μόνον τὸ δέρμα καὶ τὰ ὀστᾶ. Τὰς δὲ δεσποτικὰς ἑορτὰς ἠγρύπνει ὅλην τὴν νύκτα, καὶ δὲν ἐκοιμᾶτο τελείως, ἀλλὰ προσηύχετο κατὰ μόνας καὶ ἔψαλλε· πολλάκις δὲ ἐξήρχετο εἰς τὴν αὐλὴν τὸ μεσονύκτιον, καὶ ἔκαμε προσευχὴν μὲ πολλὴν κατάνυξιν. Ὅτι βλέπουσα τὰ ἄστρα, τὸ κάλλος τοῦ οὐρανοῦ καὶ τὸ μέγεθος, ἐχαίρετο δοξάζουσα τὸν Κτίστην, ὅστις μὲ τόσην σοφίαν τὰ ἔκαμε.
Κατὰ θείαν δὲ οἰκονομίαν, διὰ νὰ μὴ μείνῃ ἀμάρτυρος μία μεγάλη θαυματουργία, ὅπου ἔγινε πολλάκις εἰς το προαύλιον, ἔτυχε καὶ ἐξῆλθε μίαν νύκτα ἀδελφή τις ἀπὸ τὸ κελλίον της ἥσυχα καὶ βλέπει τὴν Ἁγίαν ὅπου προσηύχετο, χωρὶς νὰ ἐγγίζουν εἰς τὴν γῆν οἱ πόδες της, ἀλλὰ ἐστέκετο εἰς τὸν ἀέρα δύο πήχεις ἐπάνω· καὶ πλησίον της ἦσαν δύο κυπαρίσσια ὑψηλότατα, τὰ ὁποῖα ἔκλιναν τὰς κορυφάς των ἕως τὴν γῆν, καὶ περιέμενον οὕτω (ὦ ἐξαισίου τερατουργή ματος!) ὅσην ὥραν ἡ Ἁγία ηὔχετο· ὅταν δὲ αὐτὴ ἠγέρθη, ἐπῆγε καὶ εἰς τὰ δύο καὶ ἐγγίζουσα τὰς κορυφὰς αὐτῶν τὰ ηὐλόγησε σταυροειδῶς, τότε δὲ ὑψώθησαν καὶ αὐτὰ καὶ ἔστρεψαν εἰς τὴν στάσιν των.
Βλέπουσα ἡ Μοναχὴ τοιοῦτον φρικτὸν καὶ θαυμάσιον θέαμα ἐφοβήθη καὶ ἔτρεμε, νομίζουσα φάντασμα τὰ βλεπόμενα, ἐπειδὴ τρεῖς ὧραι παρῆλθον ὅπου τὸ ἔβλεπεν. Ὅθεν, διὰ νὰ πιστωθῇ τὴν ἀλήθειαν, ἔδραμεν εἰς τὸ κελλίον τῆς Ἁγίας· καὶ ὅταν εἶδε πὼς δὲν ἦτο ψεῦμα, ἐβεβαιώθη ὅτι δὲν ἔβλεπε φάντασμα, ἀλλὰ ἀληθινὸν θαυματούργημα. Πλὴν τότε μὲν ἐφοβήθη καὶ δὲν τὸ ἐφανέρωσε τινός. Μετὰ δὲ ἡμέρας τινὰς εἶδον αἱ Μοναχαὶ εἰς τὰς κορυφὰς ἐκείνων τῶν κυπαρίσσων κρεμασμένα δύο μανδήλια, τὰ ὁποῖα ἐκείνη ἡ μακαρία εἰς δόξαν Θεοῦ ἐκρέμασεν. Ἐπειδὴ πολλὰς φορὰς ἔκλινον τὰς κορυφάς, ὡς ἄνωθεν, προσκυνοῦντα αὐτήν. Λοιπὸν ἠρώτα ἡ μία τὴν ἄλλην, τίς καὶ πότε καὶ πῶς ἠδυνήθη νὰ ἀνέβῃ εἰς τόσον ὕψος νὰ δέσῃ ἐκεῖ τὰ μανδήλια. Τότε ἡ Μοναχή, ἥτις εἶδεν ὡς ἄνωθεν τὸ θαυμάσιον, τὸ διηγήθη εἰς ὅλας, αἱ ὁποῖαι ἔφριξαν, ἀπὸ δὲ τὴν χαράν των ἐδάκρυσαν, καὶ τὴν ὠνείδισαν, διότι δὲν τὰς ἐξύπνησε καὶ αὐτὰς νὰ ἴδωσι τοιοῦτον ἐξαίσιον θέαμα. Ὅταν δὲ τὸ ἔμαθεν ἡ Ἁγία, ὅτι ἡ ἄνωθεν Μοναχὴ τὸ ἐδημοσίευσεν, ἐσκανδαλίσθη καὶ τὴν ἐκανόνισε λέγουσα· «Ἐὰν μὲ ἔβλεπες νὰ ἁμαρτήσω ὡς ἄνθρωπος, ἤθελες φανερώσει καὶ τὴν ἁμαρτίαν μου;». Ἡ δὲ ἔπεσεν εἰς τὴν γῆν ἔμφοβος, ζητοῦσα συγχώρησιν. Τότε ἡ Ἁγία εἶπε πρὸς αὐτὴν καὶ εἰς τὰς ἄλλας μετὰ βαρείας ἐπιτιμήσεως νὰ μὴ τολμήσῃ καμμία πλέον νὰ φανερώσῃ τινὸς κανένα θαυμάσιον, ὅσον καιρὸν ζήσῃ ἡ Ἁγία εἰς τοῦτον τὸν κόσμον· ὅτι πολλὰ ὅμοια σημεῖα ἐτέλεσεν, ἀλλὰ δὲν τὰ ἐφανέρωσαν, φοβούμεναι τὸ ἐπιτίμιον τῆς Ἁγίας.
Τὴν πρώτην τοῦ Ἰανουαρίου εἶχε συνήθειαν ἡ Ἁγία νὰ ἑορτάζῃ τὸν μέγαν Βασίλειον, διότι τὸν εἶχεν, ὡς συμπολίτην, εἰς πολλὴν εὐλάβειαν. Ἀφοῦ ὁ ἱερεὺς ἐλειτούργησε καὶ ἐξῆλθεν, εἶπεν, ὅτι εἰς τὸ Ἅγιον Βῆμα ἦτο ἕνας μῦς (ποντικὸς) καὶ ἐμόλυνε τὰ ἱερὰ σκεύη, καὶ νὰ κάμουν τρόπον νὰ τὸν φονεύσωσιν. Ἡ δὲ Ἁγία ἀπῆλθεν εἰς τὸ κελλίον της καὶ ἔκαμε προσευχὴν καὶ δι’ αὐτὸ τὸ μικρὸν ἐπιζήμιον. Ὅταν λοιπὸν ἐφιλεύθη ὁ ἱερεὺς καὶ ἤθελε νὰ φύγῃ, ἔστειλεν ἡ Ἡγουμένη τὴν Ἐκκλησιάρχισσαν καὶ τῆς λέγει· «Ὕπαγε εἰς τὴν θύραν τοῦ ἁγίου Βήματος, λάβε τὸν μῦν, ὅστις κεῖται νεκρὸς καὶ ρίψε τον ἔξω». Τότε ἐπῆγε καὶ ὁ ἱερεὺς νὰ προσκυνήσῃ· βλέπων δὲ νεκρὸν τὸν μῦν, ἔλεγε· «Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ». Αὐτὴν τὴν ἡμέραν, τὴν τετάρτην φυλακὴν τῆς νυκτός, ἦλθε φωνὴ πρὸς τὴν Ὁσίαν ἀοράτως, λέγουσα· «Ὑπόδεξαι τὸν ναύκληρον, ὅστις σοῦ φέρει τὰ ὀπωρικὰ σήμερον, φάγε δὲ αὐτὰ χαίρουσα καὶ ἡ ψυχή σου ἀγαλλιάσεται». Ὅταν δὲ ἔψαλλον τὸν ὄρθρον, ἔστειλε δύο καλογραίας λέγουσα· «Ὑπάγετε εἰς τὴν θύραν, ἐμβάσατε μέσα τὸν ναύτην, τὸν ὁποῖον θὰ εὕρητε ἔξω».
Ὅταν ἦλθεν εἰς τὴν Ὁσίαν ὁ ἄνθρωπος, ἐπροσκύνησεν ὁ εἷς τὸν ἄλλον καὶ προσευξάμενοι ἐκάθισαν. Ἔπειτα τὸν ἠρώτησεν ἡ Ἁγία πῶς ἦλθεν ἕως ἐκεῖ· οὗτος δὲ εἶπεν εἰς αὐτήν· «Ναύτης εἶμαι, Κυρία μου, ἀπὸ τὴν νῆσον τῆς Πάτμου, εἰσῆλθον δὲ εἰς πλοῖον, διὰ νὰ ἔλθω ἐδῶ εἰς τὴν Πόλιν διά τινα ὑπηρεσίαν μου· ὅταν δὲ εἴμεθα εἰς τὴν ἄκραν τῆς νήσου μου ταξειδεύοντες, βλέπομεν εἰς τὴν γῆν ἕνα ὡραῖον καὶ θεοειδῆ γέροντα, ὅστις μᾶς ἐφώναξε νὰ τὸν περιμένωμεν. Ἡμεῖς δὲ μὴ δυνάμενοι νὰ στέκωμεν, διότι εἴμεθα πλησίον τῆς γῆς εἰς τοὺς βράχους καὶ ὁ ἄνεμος ἀρκετός, ἐτρέχομεν. Ὅθεν ἐκεῖνος ἐφώναξε δυνατώτερα, προστάσσων τὸ πλοῖον νὰ σταθῇ· παρευθὺς δὲ ἐστάθηκεν (ὦ τοῦ θαύματος!) ἕως οὗ ἦλθεν ὁ γηραιὸς ἐκεῖνος περιπατῶν εἰς τὰ κύματα· ὅταν δὲ ἔφθασεν εἶς τὸ πλοῖον, ἐξήγαγε τρία μῆλα ἀπὸ τὸ στῆθός του καὶ μοῦ τὰ ἔδωκε, λέγων· «Ὅταν φθάσῃς εἰς τὴν βασιλεύουσαν Πόλιν, δὸς αὐτὰ τοῦ Πατριάρχου, καὶ εἰπέ του, πῶς τοῦ τὰ ἔστειλεν ὁ πανάγαθος Θεὸς καὶ ὁ δοῦλος του Ἰωάννης ἀπὸ τὸν Παράδεισον». Ἔπειτα πάλιν ἐξήγαγεν ἄλλα τρία ὅμοια καὶ μοῦ λέγει· «Ταῦτα δώρησαι τῆς Ἡγουμένης τοῦ Χρυσοβαλάντου, Εἰρήνης ὀνόματι, καὶ εἰπέ της· «Φάγε ἀπ’ ἐκεῖνα, ὅπου ἡ καλή σου ψυχὴ ἐπεθύμησεν· ὅτι τώρα ἔρχομαι ἀπὸ τὸν Παράδεισον καὶ τὰ ἔφερα». Οὕτως εἰπών, ηὐλόγησε τὸν Θεὸν καὶ μᾶς ηὐχήθη· εὐθὺς τότε τὸ μὲν πλοῖον ἐκίνησεν, αὐτὸς δὲ ἔγινεν ἄφαντος. Ἔδωσα τὰ τρία τοῦ Πατριάρχου· ὅθεν ἔφερα καὶ τῆς ἁγιωσύνης σου τὰ ὑπόλοιπα».
Ταῦτα ἡ Ὁσία ἀκούσασα ἀπὸ τὴν χαράν της ἐδάκρυσε καὶ πολλὰς εὐχαριστίας ἀπέδωκε πρὸς τὸν ἠγαπημένον μαθητὴν τοῦ Χριστοῦ καὶ Ἀπόστολον. Τότε ἐξήγαγε καὶ τὰ μῆλα ὁ ναύκληρος ἀπὸ ἕνα μεταξωτὸν καὶ χρυσοΰφαντον μανδήλιον, ὅπου τὰ εἶχε φυλαγμένα ἐντίμως, ὡς θεῖα πράγματα, καὶ τὰ ἔδωκε τῆς Ὁσίας μὲ πολλὴν εὐλάβειαν. Τόσον δὲ ἐπερίσσευαν τὰ μῆλα ταῦτα τοῦ Παραδείσου ἀπὸ τὰ πρόσκαιρα καὶ γήϊνα μῆλα εἰς ταῦτα τὰ τρία χαρίσματα, ἤτοι εἰς τὴν ὡραιότητα, εἰς τὴν εὐωδίαν καὶ εἰς τὸ μέγεθος, ὥστε ἦσαν ἐξαίσιον θέαμα. Καὶ τοῦτο δὲν εἶναι πρᾶγμα ἀπίστευτον, ἐπειδὴ ἦσαν ἀπὸ τὸν Παράδεισον. Μετὰ τοῦτο ὁ μὲν ναύτης λαβὼν ἀπὸ τὴν Ἁγίαν εὐλογίαν καὶ συγχώρησιν ἀνεχώρησεν, ἐκείνη δὲ ἐνήστευσε μίαν ἑβδομάδα εὐχαριστοῦσα τὸν Κύριον διὰ τὴν δωρεὰν ταύτην, ὅπου τῆς ἔστειλεν.
Ἔπειτα εἰς δόξαν αὐτοῦ ἤρχισε καὶ ἔτρωγεν ἀπὸ τὸ πρῶτον μῆλον καθ’ ἡμέραν ὀλίγον, χωρὶς νὰ γευθῇ ἄρτον ἢ λάχανα ἢ ἄλλο τι βρώσιμον, οὔτε κἂν ὕδωρ ἔπιεν, ἕως ἡμέρας τεσσαράκοντα (40) καὶ τόση εὐωδία ἐξήρχετο ἀπὸ τὸ στόμα της ἀνὰ πᾶσαν ὥραν ὅπου ἔτρωγεν ἐξ αὐτοῦ, ὥστε ἐπλήρωσεν ὅλας τὰς ὀσφρήσεις τῶν ἀδελφῶν καὶ ὅλον τὸ Μοναστήριον, ὥσπερ νὰ κατεσκεύαζον καθ’ ἡμέραν μύρα καὶ ἀρώματα πολύτιμα, ὅλος δὲ ὁ ἀέρας ἐπληροῦτο ἀπὸ τὴν θαυμασίαν ταύτην τερπνότητα τοῦ Παραδείσου.
Μετὰ ταῦτα, ὅταν ἦλθεν ἡ ἁγία καὶ μεγάλη Πέμπτη, ἐπρόσταξεν ἡ Ἁγία τὰς ἀδελφὰς νὰ κοινωνήσουν ὅλαι τὰ θεῖα Μυστήρια· μετὰ δὲ τὴν ἁγίαν Μετάληψιν ἐτεμάχισε τὸ δεύτερον μῆλον καὶ ἔδωκεν εἰς ἑκάστην ἕνα τεμάχιον καὶ τὸ ἔφαγαν, ἀλλὰ δὲν ἤξευραν τί ἦτο· μόνον τὴν εὐωδίαν καὶ γλυκύτητα ἠσθάνοντο εἰς τὸ στόμα των καὶ ἐθαύμαζον, μάλιστα δὲ διότι ἠσθάνοντο εἰς τὴν ψυχήν, ὅταν τὸ ἔτρωγαν, πολλὴν εὐφροσύνην καὶ ἀγαλλίασιν. Τὸ δὲ ἕτερον μῆλον ἐφύλαξεν ὡς φυλακτήριον πολυτίμητον, καθ’ ἑκάστην δὲ τὸ ὠσφραίνετο εἰς ἀπόλαυσιν τῆς ψυχῆς της καὶ ἀγαλλίασιν.
Τὴν δὲ μεγάλην Παρασκευήν, ὅπου ἔπαθεν ὁ Δεσπότης μας, εἶδεν ἡ Ὁσία ἔκστασιν· ἦτοι καθὼς ἔψαλλον αἱ ἀδελφαὶ τὰ ἅγια Πάθη μὲ πολλὴν κατάνυξιν, βλέπει καὶ ἦλθαν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν ἀσπροφόροι ἀναρίθμητοι, ὅλοι νέοι ὡραιότατοι καὶ φωτοειδέστατοι· κρατοῦντες δὲ εἰς τὰς χεῖρας κιθάρας, ἔψαλλον ὕμνους εἰς δόξαν Χριστοῦ μὲ μελῳδίαν ἐναρμόνιον, γλυκυτάτην καὶ θαυμάσιον. Ἐβάσταζον δὲ καὶ φιάλας, αἱ ὁποῖαι ἦσαν πλήρεις μύρου, τὰς ὁποίας ἐκένωσαν εἰς τὴν ἁγίαν Τράπεζαν· τόση δὲ εὐωδία ἐξήρχετο, ὥστε ἐπλήρωσεν ὅλον τὸ Μοναστήριον. Ἔπειτα βλέπει μέγαν τινὰ ἄνθρωπον, ὡραῖον καὶ ἀστραπόμορφον, τοῦ ὁποίου ἔλαμπε τὸ πρόσωπον ὡς ὁ ἥλιος καὶ τὸν ὁποῖον οἱ ἐπίλοιποι προϋπήντησαν μὲ πολλὴν τιμὴν καὶ εὐλάβειαν. Οὗτος τοὺς ἔδωκε μίαν σινδόνα ὡραίαν καὶ πολυτίμητον, νὰ σκεπάσουν τὰ μύρα ἐπιμελέστατα ἐπάνω εἰς τὴν ἁγίαν Τράπεζαν. Τότε ὁ Ἄγγελος, ὅστις ἐπερίμενεν εἰς τὸ θυσιαστήριον, ἐφώναξε πρὸς τὸν μέγαν ἐκεῖνον μὲ λύπην πολλὴν καὶ κατήφειαν, λέγων· «Ἕως πότε, Κύριε;». Καὶ φωνὴ ἠκούσθη λέγουσα· «Ἕως νὰ ἔλθῃ ὁ δεύτερος Σολομών, νὰ ἑνωθῶσι τὰ ἄνω μὲ τὰ κάτω, νὰ γίνουν ἀμφότερα ἕν· τότε καὶ ὁ Κύριος εἰς τοῦτον τὸν τόπον θὰ ὑψωθῇ καὶ θὰ μεγαλυνθῇ τῆς δούλης του τὸ μνημόσυνον». Ταῦτα ἡ φωνὴ λέγουσα, ἐφώνησαν οἱ λευκοφόροι τὸ «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ», οὕτω δὲ ψάλλοντες ἀνῆλθον εἰς τὰ οὐράνια.
Ἡ δὲ Ἁγία συλλογιζομένη τί ἐδηλοῦσαν, ἐννόησεν, ὅτι ἡ ὅρασις ἐφανέρωσε πῶς οὔτε αὐτὴ θέλει δοξασθῆ οὔτε τὸ Μοναστήριον, ἕως νὰ ζοῦν αἱ ταύτης μαθήτριαι. Καθὼς αὐτὴ πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν παρεκάλεσε τὸν Κύριον, νὰ μὴ τὴν δοξάσῃ εἰς τοὺς ἀνθρώπους ἐδῶ πρόσκαιρα, ἀλλὰ μόνον εἰς τὴν Βασιλείαν του αἰώνια· τοῦτο δὲ τὸ ὅμοιον ἐδίδασκε καὶ τὰς ἀδελφάς, οὕτω λέγουσα· «Φεύγετε τὴν τιμὴν τῶν ἀνθρώπων, ὅσον δύνασθε· ὅτι ἡ ψυχή, ἡ ὁποία ὀρέγεται τιμὴν ἀνθρώπινον, δὲν ἀξιώνεται νὰ τὴν δοξάσῃ ὁ Κύριος». Ἄλλοτε τὴν παρεκάλει μία ἀδελφὴ ἀσθενὴς μὲ ἁπλότητα νὰ τῆς δώσῃ τὴν ὑγείαν τοῦ σώματος. Ἡ δὲ Ὁσία ἐσύναξεν ὅλην τὴν ἀδελφότητα, καὶ λέγει· «Πιστεύσατέ μοι, ὅτι ἐὰν εἶχον παρρησίαν τινὰ πρὸς τὸν Θεόν, θὰ παρεκάλουν νὰ εἴμεθα ὅλας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς μας ἄρρωστοι, διότι ἠξεύρω πόσην ὠφέλειαν ἔχει ἡ ψυχὴ ἀπὸ τὴν ἀσθένειαν τοῦ σώματος καὶ μάλιστα ὅταν εὐχαριστῇ τὸν Θεὸν ὁ ἄρρωστος, καὶ δοξάζῃ Αὐτὸν καὶ ὁμολογῇ ὅτι δικαίως παιδεύεται».
Ἀλλὰ ἂς εἴπωμεν ἄλλο ἕνα ἢ δύο θαυμάσια, τὰ ὁποῖα ἐτέλεσεν ἔτι ζῶσα ἡ Ἁγία, καὶ τότε νὰ τελειώσωμεν μὲ τὴν τελείωσιν τῆς Ὁσίας καὶ τὴν διήγησιν. Τινὲς κακότροποι ἄνθρωποι διέβαλον πρὸς τὸν βασιλέα διὰ τὸν φθόνον των ἕνα συγγενῆ τῆς Ἁγίας, μεγάλον ἄρχοντα. Οὗτος ἦτο εἰς τὴν ἀξίαν ἔνδοξος, εἰς δὲ τὸ γένος λαμπρὸς καὶ περιφανέστατος· τοῦτον ὁ βασιλεὺς ἐφυλάκισεν εἰς τόπον σκοτεινὸν τοῦ παλατίου, ἐμελέτα δὲ νὰ τὸν βυθίσῃ εἰς τὴν θάλασσαν, νὰ μὴ ἀκουσθῇ τελείως οὔτε νὰ ἀξιωθῇ ἐνταφιάσεως. Διότι τοῦ εἶπον ψεύματα, ὅτι ἐπιβουλεύετο τὸν αὐτοκράτορα, διὰ τοῦτο ἐμελέτα νὰ τὸν φονεύσῃ. Μὴ δυνάμενοι νὰ τοῦ βοηθήσουν μὲ ἄλλον τρόπον οἱ συγγενεῖς καὶ φίλοι του, ἔδραμον εἰς τὴν Ἁγίαν κατακοπτόμενοι· προσπίπτοντες δὲ εἰς τοὺς πόδας αὐτῆς, ἐδέοντο μὲ θερμότατα δάκρυα νὰ λυπηθῇ τὸν συγγενῆ καὶ ἠγαπημένον της, νὰ τὸν λυτρώσῃ ἀπὸ τὸν ἄδικον θάνατον. Ἡ δὲ στενάξασα ὡς συμπαθὴς ἐδάκρυσε καὶ τοὺς παρηγόρησε λέγουσα· «Μὴ λυπεῖσθε, ἀλλὰ ὑπάγετε εἰς τὸν οἶκόν σας, ἐλπίζοντες εἰς τὸν Κύριον, καὶ αὐτὸς τοῦ δίδει βοήθειαν». Ἐκλείσθη τότε εἰς τὸ κελλίον της καὶ ἐδέετο τοῦ Θεοῦ νὰ βοηθήσῃ τὸν ἀδικημένον τάχιστα. Ὁ δὲ Κύριος, ὅστις κάμνει τὸ θέλημα τῶν δούλων αὐτοῦ, παρευθὺς τῆς ἐπήκουσε καὶ ἐλύτρωσε τὸν ἄρχοντα μὲ τοῦτον τὸν τρόπον θαυμασιώτατα.
Ὅταν ἐκοιμᾶτο ὁ βασιλεύς, τὸ μεσονύκτιον, εἶδε τὴν Ἁγίαν Εἰρήνην πρῶτον εἰς τὸ ὅραμά του, ἔπειτα δὲ καὶ ὀφθαλμοφανῶς, καὶ τοῦ λέγει ταῦτα μὲ μεγάλην φωνὴν φοβερίζουσα· «Βασιλεῦ, ἔγειραι παρευθὺς νὰ λυτρώσῃς ἐκεῖνον, ὅπου ἐφυλάκισες ἄδικα, ὅτι τὸν ἐσυκοφάντησαν ἀδίκως διὰ τὸν φθόνον των. Εἰ δὲ καὶ δὲν μοῦ ἀκούσῃς, ἐγὼ θὰ παρακαλέσω τὸν Βασιλέα τῶν οὐρανῶν κατὰ σοῦ, νὰ σὲ θανατώσῃ καὶ νὰ δώσῃ τῶν θηρίων καὶ τῶν πετεινῶν τὰς σάρκας σου». Ταῦτα ἀκούσας ὁ βασιλεὺς ἐθυμώθη καὶ τῆς λέγει· «Τίς εἶσαι σύ, ἥτις μὲ φοβερίζεις; Καὶ πῶς ἐτόλμησες νὰ ἔλθῃς τοιαύτην ὥραν εἰς τὴν στρωμνήν μου μὲ τόσην προπέτειαν;». Ἡ δὲ ἀπεκρίνατο· «Ἐγὼ εἶμαι ἡ Ἡγουμένη τοῦ Χρυσοβαλάντου, Εἰρήνη ὀνόματι». Ταῦτα δὲ εἰποῦσα, δύο φορὰς τὸν ἐκέντησεν εἰς τὴν πλευράν· ὅθεν ἀπὸ τὸν πόνον ἐξύπνησεν ὀργιζόμενος καὶ τὴν βλέπει (ὦ τῶν θαυμασίων σου, Χριστὲ παντοδύναμε!) ἔμπροσθεν αὐτοῦ, καὶ τοῦ λέγει πάλιν τὰ ἴδια. Εἶτα ἐξῆλθεν ἀπὸ τὴν θύραν καὶ ἀνεχώρησεν. Ὁ δὲ βασιλεὺς φοβηθεὶς ἐφώναξε καὶ συναχθέντες οἱ δοῦλοι του ἠρώτα τὸν παρακοιμώμενον, ἐὰν εἶδε τὴν Μοναχήν, ὅπου ἐξῆλθε τὴν ὥραν ταύτην ἀπὸ τὸ δωμάτιον· ἐκεῖνος δὲ θαυμάζων ὤμοσεν, ὅτι ἦσαν ὅλαι αἱ θύραι κεκλεισμέναι καὶ αἱ κλεῖδες εἰς τὸ στρῶμά του. Τότε ὁ βασιλεὺς ἠννόησεν ὅτι ἦτο ἀπὸ τὸν Θεὸν ἡ ὅρασις· ὅθεν τὸ πρωῒ ἐπρόσταξε καὶ ἔφεραν τὸν κατάδικον καὶ τὸν ἐξήταζε διὰ τὴν ἐπιβουλήν, ὡς καὶ διατὶ ἔκαμε τὴν νύκτα μαντείας διὰ νὰ ἀποφύγῃ τὸν θάνατον; Ὁ δὲ ἀπεκρίνατο· «Οὔτε μαντείαν ἔπραξα πώποτε, οὔτε τὴν βασιλείαν σου ἐπεβουλεύθην, μάρτυς μου ὁ Κύριος». Τότε ἐπράϋνε τὸν θυμὸν ὁ βασιλεὺς καὶ τοῦ λέγει πραείᾳ τῇ φωνῇ· «Γνωρίζεις τὴν Ἡγουμένην τοῦ Χρυσοβαλάντου;». Τοῦ λέγει· «Ναί, συγγενής μου εἶναι, καὶ δούλη τοῦ Χριστοῦ ἐνάρετος». Λέγει ὁ βασιλεύς· «Ἂν στείλω ἄνθρωπον θὰ τὴν εὕρῃ ἐκεῖ;». Τοῦ λέγει ὁ κατάδικος· «Δὲν ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ Μοναστήριον οὐδέποτε».
Τότε ἔστειλε μεγιστᾶνας τινὰς καὶ ἄρχοντας μὲ ζωγράφον ἐπιστήμονα νὰ ἱστορήσουν τὴν ὄψιν της, διὰ νὰ βεβαιωθῇ τὴν ἀλήθειαν, τὸν δὲ κατάδικον ἐφυλάκισε. Ταῦτα πάντα ἐγνώριζε καὶ ἡ Ἁγία ἀπὸ τὴν χάριν τοῦ Πνεύματος· ὅθεν, ὅταν ἐτελείωσαν τὸν Ὄρθρον, εἶπεν εἰς τὰς ἀδελφάς· «Ταύτην τὴν νύκτα εἶδον ὄνειρον, ὅτι ἔστειλεν ἐδῶ ὁ βασιλεὺς τόσους ἄρχοντας, ὥστε ἐγέμισεν ἡ αὐλὴ πλῆθος ἄπειρον· ἀλλὰ μὴ φοβηθῆτε ὅταν ἔλθωσιν, ὅτι ὁ Κύριος οἰκονομεῖ τὸ συμφέρον μας».
Εἰς ὀλίγην ὥραν καὶ οἱ ἀπεσταλμένοι ἔφθασαν. Ἡ δὲ Ὁσία εἰσῆλθεν εἰς τὸν Ναὸν καὶ εἰδοποίησε τοὺς ἄρχοντας νὰ ὑπάγουν ἐκεῖ νὰ ὁμιλήσωσι· εἰσελθόντες δὲ ἐκεῖνοι τὴν ἐπροσκύνησαν. Καθὼς δὲ ἠγέρθησαν, ἐξῆλθεν ἀπὸ τὸ πρόσωπόν της ἀστραπὴ μεγάλη, ὥστε ἔπεσον εἰς τὰ ὀπίσω οἱ ἄρχοντες, μὴ ὑποφέροντες τὴν λαμπρότητα. Ἡ δὲ Ἀγία τοὺς ἤγειρε λέγουσα· «Μὴ φοβῆσθε, τέκνα μου, ὅτι καὶ ἐγὼ ἄνθρωπος εἶμαι ἀσθενὴς ὡς σεῖς. Ἀλλὰ διατί νὰ σᾶς βάλῃ εἰς κόπον ὁ ἄπιστος ἐκεῖνος, ὅστις σᾶς ἔστειλεν; Εἰπέτε πάλιν ἐκεῖνα ὅπου τοῦ εἶπα εἰς τὸ ὄνειρον, νὰ ἐλευθερώσῃ ἀπὸ τὴν φυλακὴν τὸν ἄνθρωπον, ὅτι δὲν τοῦ ἔπταισεν. Εἰ δὲ καὶ παρακούσῃ μου, θέλουν συμβῆ ὅσα τοῦ ἐπροφήτευσα· ὅτι δὲν ἀργεῖ ὁ Κύριος, ἀλλὰ εἶναι πλησίον εἰς ὅσους τὸν ἐπικαλοῦνται μὲ ἀλήθειαν».
Ταῦτα ἀκούοντες οἱ ἄρχοντες ἐφοβήθησαν περισσότερον, λέγοντες· «Οὕτω νὰ εἴπωμεν εἰς τὸν βασιλέα κατὰ τὴν ἁγίαν σου πρόσταξιν. Πλὴν παρακαλοῦμέν σε νὰ καθίσῃς ὀλίγον, νὰ μᾶς διδάξῃς λόγον ψυχωφελῆ καὶ σωτήριον». Τοῦτο δὲ εἶπον καὶ διὰ νὰ τὴν ἱστορήσῃ ὁ ζωγράφος ἀκριβέστερον. Γενομένου δὲ τούτου καὶ λαβόντες αὐτῆς τὸ ὁμοίωμα, ἐπέστρεψαν εἰς τὸν βασιλέα καὶ ἀνήγγειλαν εἰς αὐτὸν ὅσα εἶδον καὶ ἤκουσαν. Καθὼς δὲ τοῦ ἔδειξαν τὴν εἰκόνα της, ἐξῆλθεν ἀστραπὴ ἀπὸ ταύτην, ἥτις τὸν ἐκτύπησεν εἰς τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ ἐθαμβώθη πρὸς ὥραν τὸ φῶς του. Ὅθεν ἀπὸ τὸν φόβον ἔμεινεν ἔντρομος, ταῦτα φωνάζων· «Ἐλέησόν με ὁ Θεὸς κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου», ἔστεκε δὲ ὥραν πολλὴν ὡς ἐξεστηκὼς καὶ θαυμάζων. Περιεργαζόμενος δὲ τὴν εἰκόνα, ἔλεγεν ὅτι ὡμοίαζεν ἐκείνης, ἥτις τοῦ ὡμίλησε. Τότε εὐθὺς ἐκβάλλει τὸν ἄρχοντα καὶ ζητῶν συγχώρησιν ηὐχαρίστει τὸν Κύριον, ὅστις τὸν ἐλύτρωσεν ἀπὸ τὰ δεινά, ὅπου ἔμελλε νὰ τοῦ ἔλθωσι διὰ τὸν ἄδικον ἐκείνου θάνατον.
Ἔγραψε δὲ καὶ ἐπιστολὴν ὁ βασιλεὺς πρὸς τὴν Ὁσίαν ταῦτα λέγουσαν· «Ἐλυτρώσαμεν, κατὰ τὴν ἁγίαν σου πρόσταξιν, δούλη τοῦ Θεοῦ, τὸν ἀνεύθυνον, καὶ εὐχαριστοῦμέν σοι, ὅτι μᾶς ἐλύτρωσες ἀπὸ τὸν κίνδυνον· ἂς ἔχωμεν ὅθεν συγχώρησιν εἰς ὅ,τι ἐσφάλαμεν πρὸς τὴν ἁγιωσύνην σου, καὶ δὲν ἐπιστεύσαμεν ἀπὸ τὸ πρῶτον τὴν ὅρασιν, ἀλλὰ σοῦ ἐδώσαμεν ἐνόχλησιν· παρακάλει δὲ τὸν Θεὸν δι’ ἡμᾶς. Παρακαλοῦμεν δὲ ἐγὼ καὶ ἡ βασίλισσα, νὰ ἔλθῃς ἕως ἐδῶ, νὰ μᾶς εὐλογήσῃς μὲ τὰς ἁγίας χεῖράς σου. Εἰ δὲ καὶ δὲν θέλεις νὰ ἔλθῃς, ἐρχόμεθα νὰ σὲ προσκυνήσωμεν». Ταύτην τὴν ἐπιστολὴν τῆς ἔστειλεν ὁμοῦ μὲ βασιλικὰ δωρήματα.
--
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου