+++
«Ἡ Εἰκόνα ὡς "ἔσοπτρον" τοῦ Οὐρανοῦ,
διὰ μέσου τῆς τεχνοτροπίας της»
(Μέρος Α΄)
διὰ μέσου τῆς τεχνοτροπίας της»
(Μέρος Α΄)
κ. Μαρκόπουλος Φίλιππος, Ἁγιογράφος
Εἰσήγησις Α΄, κατὰ τὴν διάρκεια
τῆς Ἐκθέσεως Ὀρθοδόξου Ἁγιογραφίας Α΄
τῆς Ἐκθέσεως Ὀρθοδόξου Ἁγιογραφίας Α΄
«Εἰκόνα καὶ Ἐλπίδα: Τὸ Κολιμπρὶ καὶ ἡ Εὐθύνη μας»
στὸ Δημοτικὸ Ὠδεῖο Φυλῆς,
στὰ Ἄνω Λιόσια Ἀττικῆς,
τὸ Σάββατο 18.11/1.12.2012
στὸ Δημοτικὸ Ὠδεῖο Φυλῆς,
στὰ Ἄνω Λιόσια Ἀττικῆς,
τὸ Σάββατο 18.11/1.12.2012
κ. ΕΙΡΗΝΗ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΗ
Θεοφιλέστατε Ἐπίσκοπε Ὠρεῶν κ. Κυπριανέ, σεβαστὲς Μητέρες καὶ σεβαστοὶ Πατέρες, ἀγαπητοί μας, ἐν Χριστῷ, Ἀδελφοὶ καὶ Ἀδελφές, στην πρώτη προγραμματισμένη Εἰκονολογική μας Εἰσήγηση, μὲ θέμα «Ἡ Εἰκόνα ὡς ῾῾ἔσοπτρον᾿᾿ τοῦ Οὐρανοῦ, διὰ μέσου τῆς τεχνοτροπίας της».
Ἔχουμε τὴν ἰδιαίτερη τιμὴ καὶ χαρά, ὁ Εἰσηγητὴς αὐτοῦ τοῦ τόσο ἐνδιαφέροντος θέματος νὰ εἶναι ὁ πολὺ ἀγαπητός μας Ἀδελφός, Φίλος καὶ Συμπαραστάτης, Ἁγιογράφος κ. Φίλιππος Μαρκόπουλος, ὁ ὁποῖος μᾶς βοήθησε τὰ μέγιστα μὲ τὶς γνώσεις καὶ τὴν ἐμπειρία του στὸ νὰ προχωρήσει καὶ νὰ γίνει πράξη αὐτὸ τὸ μεγάλο τόλμημα· ἡ πρώτη Ἔκθεση Ὀρθόδοξης Ἁγιογραφίας «Εἰκόνα καὶ Ἐλπίδα: Τὸ Κολιμπρὶ καὶ ἡ Εὐθύνη μας».
Ὁ κ. Φίλιππος Μαρκόπουλος σπούδασε στὴν Σχολὴ Καλῶν Τεχνῶν, στὴν Φλωρεντία τῆς Ἰταλίας, στὸ τμῆμα σκηνογραφίας καὶ ζωγραφικῆς, ἐργάζεται δὲ ὡς Ἁγιογράφος ἀπὸ τὸ 1980.
Στὸ τέλος τῆς Εἰσηγήσεως θὰ τεθοῦν ἐρωτήσεις καὶ θὰ ἀκολουθήσει διάλογος. Εὐχαριστοῦμε πάρα πολύ.
Τὸν λόγο ἔχει ὁ ἀγαπητός μας κ. Φίλιππος...
Ἔχουμε τὴν ἰδιαίτερη τιμὴ καὶ χαρά, ὁ Εἰσηγητὴς αὐτοῦ τοῦ τόσο ἐνδιαφέροντος θέματος νὰ εἶναι ὁ πολὺ ἀγαπητός μας Ἀδελφός, Φίλος καὶ Συμπαραστάτης, Ἁγιογράφος κ. Φίλιππος Μαρκόπουλος, ὁ ὁποῖος μᾶς βοήθησε τὰ μέγιστα μὲ τὶς γνώσεις καὶ τὴν ἐμπειρία του στὸ νὰ προχωρήσει καὶ νὰ γίνει πράξη αὐτὸ τὸ μεγάλο τόλμημα· ἡ πρώτη Ἔκθεση Ὀρθόδοξης Ἁγιογραφίας «Εἰκόνα καὶ Ἐλπίδα: Τὸ Κολιμπρὶ καὶ ἡ Εὐθύνη μας».
Ὁ κ. Φίλιππος Μαρκόπουλος σπούδασε στὴν Σχολὴ Καλῶν Τεχνῶν, στὴν Φλωρεντία τῆς Ἰταλίας, στὸ τμῆμα σκηνογραφίας καὶ ζωγραφικῆς, ἐργάζεται δὲ ὡς Ἁγιογράφος ἀπὸ τὸ 1980.
Στὸ τέλος τῆς Εἰσηγήσεως θὰ τεθοῦν ἐρωτήσεις καὶ θὰ ἀκολουθήσει διάλογος. Εὐχαριστοῦμε πάρα πολύ.
Τὸν λόγο ἔχει ὁ ἀγαπητός μας κ. Φίλιππος...
κ. ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ
Θεοφιλέστατε, Πατέρες καὶ Ἀδελφοί, καλησπέρα Σας!
Τὸ ζήτημα ποὺ θὰ μᾶς ἀπασχολήσει εἶναι πολὺ σοβαρό.
Ἐκεῖνο ποὺ ἀρχικὰ μποροῦμε νὰ παρατηρήσουμε εἶναι ὅτι ὑπάρχει ἕνα παράδοξο· πρέπει νὰ ἐξηγήσουμε, κάτι ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι αὐτονόητο. Ἂν δηλαδή, πράγματι ἡ Εἰκόνα εἶναι μέσον, μὲ τὸ ὁποῖο ἀποκαλύπτεται ὁ Πνευματικὸς Κόσμος, αὐτὸ ἤδη θὰ πρέπει νὰ τὸ εἰσπράττουμε. Εἶναι λοιπόν, ἐνδεχομένως, περιττὴ ἡ ἐξήγηση. Ὅμως ἐπειδὴ ὑπάρχουν ῾῾ἀλλοῦ᾿᾿ κάποια κενά, χρειάζεται νὰ ἀσχοληθοῦμε λίγο μὲ τὸ ζήτημα αὐτό καὶ νὰ δοῦμε μὲ ποιόν τρόπο ἡ Εἰκόνα μὲ τὴν τεχνοτροπία της κατορθώνει νὰ μᾶς φέρει σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸν πνευματικὸ Κόσμο, τὸν Οὐρανό.
Γιὰ νὰ δοῦμε τὸ ζήτημα αὐτὸ ἂς δοῦμε τὰ ῾῾συστατικὰ᾿᾿ τῆς Εἰκόνας: Τὸ πρῶτο στοιχεῖο, τὸ ὁποῖο εἶναι κυρίαρχο καὶ βασικὸ στὴν Εἰκόνα μας, εἶναι τὸ χρυσό. Ξεκινᾶμε ἀπὸ αὐτὸ τὸ στοιχεῖο, τὸ ὁποῖο προηγεῖται ὁποιασδήποτε ἄλλης ἐνέργειας, εἶναι θεμελιῶδες καὶ ὁ,τιδήποτε ἀκολουθεῖ εἶναι ὐποχρεωτικὸ -ἀκόμη καὶ ἀπὸ εἰκαστικὴ ἄποψη, ἀπὸ κανόνες ζωγραφικῆς, νὰ τὸ δοῦμε- νὰ ἐντάσετται στὰ ὅρια του.
Τί θέλω νὰ πῶ μ’ αὐτό; Στὴν Τέχνη γενικά, ὅταν θέλουμε νὰ συνδυάσουμε δύο διαφορετικὰ εἴδη, προσπαθοῦμε νὰ βροῦμε κοινὰ στοιχεῖα, κάποιες κοινὲς παραμέτρους, ὥστε νὰ γίνει αὐτὸ τὸ ταίριασμα τὸ ἁρμονικό. Π.χ. ἂν ἔχουμε ξύλο καὶ μέταλλο, θὰ πρέπει νὰ σκεφθοῦμε τὶς ἰδιότητες τοῦ ἑνὸς καὶ τοῦ ἄλλου στοιχείου καὶ νὰ βροῦμε κάπου μία ῾῾συγγένεια᾿᾿ καὶ ἀναλογικὰ νὰ μπορέσουμε νὰ συνδυάσουμε τὰ στοιχεῖα.
Ὅταν λοιπόν ἐξ ἀρχῆς ἔχουμε ἕνα στοιχεῖο (στὴν Εἰκόνα), ποὺ εἶναι μέταλλο, ποὺ εἶναι τὸ χρυσό, οἱ ἰδιότητες τοῦ στοιχείου αὐτοῦ θὰ πρέπει νὰ καθορίσουν καὶ τὶς ὑπόλοιπες ἐνέργειές μας, διότι τὸ στοιχεῖο αὐτὸ προηγεῖται. Δὲν τὸ ἐπιλέγουμε μὲ δυνατότητα ἀντικατάστασης. Εἶναι θεμελιῶδες, βασικὸ στοιχεῖο, γιατὶ ἔχει ἕνα βαθὺ συμβολικὸ χαρακτῆρα.
Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι γιὰ τὸν συμβολισμὸ τοῦ χρυσοῦ ἔχουν γίνει ἀποδεκτὰ διάφορα. Γενικὰ πάντως ξέρουμε ὅτι σημαίνει τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, τὸ Ἄκτιστο Φῶς, τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ... Μποροῦμε νὰ ποῦμε πολλὰ τέτοια πράγματα καὶ ὄντως εἶναι ἔτσι.
Θὰ δοῦμε σὲ λίγο, πιό κάτω στὴν Εἰσήγησή μας ὅτι ὑπάρχει κάτι πολὺ πιὸ σημαντικὸ ἀπὸ τὸ τί ἀκριβῶς συμβολίζει τὸ χρυσό. Ὅμως ξεκινᾶμε μ’ αὐτό καὶ ὅ,τι κάνουμε ἐντάσσετται στὴν παρουσία καὶ τὶς ἰδιότητες τοῦ συμβόλου καὶ τοῦ μετάλλου. Τοῦ συμβόλου ὡς πρὸς τὸ περιεχόμενο, αὐτὸ ποὺ θέλει νὰ μᾶς πεῖ, τὸ μήνυμα ποὺ μεταφέρει καὶ τοῦ μετάλλου ὡς πρὸς τὴν φυσικὴ συμπεριφορά. Τὸ χρυσό, ὡς πρὸς τὴν φυσικὴ συμπεριφορά, ἔχει τὴν δυνατότητα, καὶ μάλιστα τὸ στιλβωτὸ χρυσό, ποὺ ἔκαναν οἱ παλαιότεροι, νὰ λειτουργεῖ ὡς καθρέπτης. Αὐτὸ ἂν κάποιος τὸ παρατηρήσει, τὸ μελετήσει, θὰ δοῦμε ὅτι ἀντιδρᾶ, ὡς πρὸς τὴν φωτεινότητα ποὺ ἀντανακλᾶ, εἴτε σὰν σκοτεινὸ εἴτε σὰν φωτεινό.
Ἀντανακλᾶ λοιπὸν μὲ μία μεταβλητὴ φωτεινότητα, ἀνάλογα μὲ τὴν γωνία ποὺ τὸ κοιτᾶμε καὶ ἀνάλογα μὲ τὴν πηγὴ (φωτός) ποὺ καθρεπτίζεται μέσα σ’ αὐτό. Ἐὰν λοιπὸν ἔχουμε τὴν ἀντανάκλαση μιᾶς μαύρης ἐπιφάνειας, θὰ εἰσπράξουμε πολὺ λίγο φῶς. Ἂν ἔχουμε τὴν ἀντανάκλαση μιᾶς φωτεινῆς ἐπιφάνειας θὰ εἰσπράξουμε πολὺ περισσότερο φῶς. Κατὰ συνέπεια, ἐφ’ ὅσον τὸ χρυσὸ σὰν μέσον μπορεῖ νὰ πάρει πολλὲς τιμὲς φωτεινότητας, μποροῦμε νὰ θεωρήσουμε ὅτι χαρακτηρίζεται ἀπὸ μία μέση φωτεινότητα.
Ὡς πρὸς τὸ χρῶμα του, τὸ χρυσὸ βρίσκεται ἐπίσης, στὴν περιοχὴ τοῦ κίτρινου. Τὸ λέω αὐτό, διότι -σᾶς θυμίζω-, τὸ ἐνδιαφέρον μας εἶναι νὰ δοῦμε πῶς ἕνα στοιχεῖο θὰ ὁδηγήσει ταυτόχρονα καὶ τὸ χρῶμα, στὴν συνέχεια, μέσα σὲ συγκεκριμένα ὅρια, καὶ τὰ ὅρια αὐτὰ ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὶς φυσικὲς ἰδιότητες τοῦ ἀρχικοῦ καὶ θεμελιώδους στοιχείου, ποὺ εἶναι τὸ χρυσό.
Ἔτσι λοιπόν, τὸ χρῶμα τοῦ χρυσοῦ εἶναι στὴν περιοχὴ τοῦ κίτρινου, παίρνει κάποιες ἀποχρώσεις γύρω στὸ κίτρινο
Μποροῦμε ἐπίσης νὰ θεωρήσουμε σὰν κέντρο τὸ κίτρινο, μὲ τὰ ψυχρὰ χρώματα, τὰ ὁποῖα εἶναι ἡ «πορεία» πρὸς τὸ μπλέ, ἀπὸ τὴν μία πλευρά καὶ τὰ θερμὰ χρώματα, ποὺ εἶναι ἡ «πορεία» πρὸς τὸ κόκκινο, στὴν ἄλλη πλευρά...
Συνεχίζεται
+++
Θεοφιλέστατε, Πατέρες καὶ Ἀδελφοί, καλησπέρα Σας!
Τὸ ζήτημα ποὺ θὰ μᾶς ἀπασχολήσει εἶναι πολὺ σοβαρό.
Ἐκεῖνο ποὺ ἀρχικὰ μποροῦμε νὰ παρατηρήσουμε εἶναι ὅτι ὑπάρχει ἕνα παράδοξο· πρέπει νὰ ἐξηγήσουμε, κάτι ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι αὐτονόητο. Ἂν δηλαδή, πράγματι ἡ Εἰκόνα εἶναι μέσον, μὲ τὸ ὁποῖο ἀποκαλύπτεται ὁ Πνευματικὸς Κόσμος, αὐτὸ ἤδη θὰ πρέπει νὰ τὸ εἰσπράττουμε. Εἶναι λοιπόν, ἐνδεχομένως, περιττὴ ἡ ἐξήγηση. Ὅμως ἐπειδὴ ὑπάρχουν ῾῾ἀλλοῦ᾿᾿ κάποια κενά, χρειάζεται νὰ ἀσχοληθοῦμε λίγο μὲ τὸ ζήτημα αὐτό καὶ νὰ δοῦμε μὲ ποιόν τρόπο ἡ Εἰκόνα μὲ τὴν τεχνοτροπία της κατορθώνει νὰ μᾶς φέρει σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸν πνευματικὸ Κόσμο, τὸν Οὐρανό.
Γιὰ νὰ δοῦμε τὸ ζήτημα αὐτὸ ἂς δοῦμε τὰ ῾῾συστατικὰ᾿᾿ τῆς Εἰκόνας: Τὸ πρῶτο στοιχεῖο, τὸ ὁποῖο εἶναι κυρίαρχο καὶ βασικὸ στὴν Εἰκόνα μας, εἶναι τὸ χρυσό. Ξεκινᾶμε ἀπὸ αὐτὸ τὸ στοιχεῖο, τὸ ὁποῖο προηγεῖται ὁποιασδήποτε ἄλλης ἐνέργειας, εἶναι θεμελιῶδες καὶ ὁ,τιδήποτε ἀκολουθεῖ εἶναι ὐποχρεωτικὸ -ἀκόμη καὶ ἀπὸ εἰκαστικὴ ἄποψη, ἀπὸ κανόνες ζωγραφικῆς, νὰ τὸ δοῦμε- νὰ ἐντάσετται στὰ ὅρια του.
Τί θέλω νὰ πῶ μ’ αὐτό; Στὴν Τέχνη γενικά, ὅταν θέλουμε νὰ συνδυάσουμε δύο διαφορετικὰ εἴδη, προσπαθοῦμε νὰ βροῦμε κοινὰ στοιχεῖα, κάποιες κοινὲς παραμέτρους, ὥστε νὰ γίνει αὐτὸ τὸ ταίριασμα τὸ ἁρμονικό. Π.χ. ἂν ἔχουμε ξύλο καὶ μέταλλο, θὰ πρέπει νὰ σκεφθοῦμε τὶς ἰδιότητες τοῦ ἑνὸς καὶ τοῦ ἄλλου στοιχείου καὶ νὰ βροῦμε κάπου μία ῾῾συγγένεια᾿᾿ καὶ ἀναλογικὰ νὰ μπορέσουμε νὰ συνδυάσουμε τὰ στοιχεῖα.
Ὅταν λοιπόν ἐξ ἀρχῆς ἔχουμε ἕνα στοιχεῖο (στὴν Εἰκόνα), ποὺ εἶναι μέταλλο, ποὺ εἶναι τὸ χρυσό, οἱ ἰδιότητες τοῦ στοιχείου αὐτοῦ θὰ πρέπει νὰ καθορίσουν καὶ τὶς ὑπόλοιπες ἐνέργειές μας, διότι τὸ στοιχεῖο αὐτὸ προηγεῖται. Δὲν τὸ ἐπιλέγουμε μὲ δυνατότητα ἀντικατάστασης. Εἶναι θεμελιῶδες, βασικὸ στοιχεῖο, γιατὶ ἔχει ἕνα βαθὺ συμβολικὸ χαρακτῆρα.
Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι γιὰ τὸν συμβολισμὸ τοῦ χρυσοῦ ἔχουν γίνει ἀποδεκτὰ διάφορα. Γενικὰ πάντως ξέρουμε ὅτι σημαίνει τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, τὸ Ἄκτιστο Φῶς, τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ... Μποροῦμε νὰ ποῦμε πολλὰ τέτοια πράγματα καὶ ὄντως εἶναι ἔτσι.
Θὰ δοῦμε σὲ λίγο, πιό κάτω στὴν Εἰσήγησή μας ὅτι ὑπάρχει κάτι πολὺ πιὸ σημαντικὸ ἀπὸ τὸ τί ἀκριβῶς συμβολίζει τὸ χρυσό. Ὅμως ξεκινᾶμε μ’ αὐτό καὶ ὅ,τι κάνουμε ἐντάσσετται στὴν παρουσία καὶ τὶς ἰδιότητες τοῦ συμβόλου καὶ τοῦ μετάλλου. Τοῦ συμβόλου ὡς πρὸς τὸ περιεχόμενο, αὐτὸ ποὺ θέλει νὰ μᾶς πεῖ, τὸ μήνυμα ποὺ μεταφέρει καὶ τοῦ μετάλλου ὡς πρὸς τὴν φυσικὴ συμπεριφορά. Τὸ χρυσό, ὡς πρὸς τὴν φυσικὴ συμπεριφορά, ἔχει τὴν δυνατότητα, καὶ μάλιστα τὸ στιλβωτὸ χρυσό, ποὺ ἔκαναν οἱ παλαιότεροι, νὰ λειτουργεῖ ὡς καθρέπτης. Αὐτὸ ἂν κάποιος τὸ παρατηρήσει, τὸ μελετήσει, θὰ δοῦμε ὅτι ἀντιδρᾶ, ὡς πρὸς τὴν φωτεινότητα ποὺ ἀντανακλᾶ, εἴτε σὰν σκοτεινὸ εἴτε σὰν φωτεινό.
Ἀντανακλᾶ λοιπὸν μὲ μία μεταβλητὴ φωτεινότητα, ἀνάλογα μὲ τὴν γωνία ποὺ τὸ κοιτᾶμε καὶ ἀνάλογα μὲ τὴν πηγὴ (φωτός) ποὺ καθρεπτίζεται μέσα σ’ αὐτό. Ἐὰν λοιπὸν ἔχουμε τὴν ἀντανάκλαση μιᾶς μαύρης ἐπιφάνειας, θὰ εἰσπράξουμε πολὺ λίγο φῶς. Ἂν ἔχουμε τὴν ἀντανάκλαση μιᾶς φωτεινῆς ἐπιφάνειας θὰ εἰσπράξουμε πολὺ περισσότερο φῶς. Κατὰ συνέπεια, ἐφ’ ὅσον τὸ χρυσὸ σὰν μέσον μπορεῖ νὰ πάρει πολλὲς τιμὲς φωτεινότητας, μποροῦμε νὰ θεωρήσουμε ὅτι χαρακτηρίζεται ἀπὸ μία μέση φωτεινότητα.
Ὡς πρὸς τὸ χρῶμα του, τὸ χρυσὸ βρίσκεται ἐπίσης, στὴν περιοχὴ τοῦ κίτρινου. Τὸ λέω αὐτό, διότι -σᾶς θυμίζω-, τὸ ἐνδιαφέρον μας εἶναι νὰ δοῦμε πῶς ἕνα στοιχεῖο θὰ ὁδηγήσει ταυτόχρονα καὶ τὸ χρῶμα, στὴν συνέχεια, μέσα σὲ συγκεκριμένα ὅρια, καὶ τὰ ὅρια αὐτὰ ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὶς φυσικὲς ἰδιότητες τοῦ ἀρχικοῦ καὶ θεμελιώδους στοιχείου, ποὺ εἶναι τὸ χρυσό.
Ἔτσι λοιπόν, τὸ χρῶμα τοῦ χρυσοῦ εἶναι στὴν περιοχὴ τοῦ κίτρινου, παίρνει κάποιες ἀποχρώσεις γύρω στὸ κίτρινο
Μποροῦμε ἐπίσης νὰ θεωρήσουμε σὰν κέντρο τὸ κίτρινο, μὲ τὰ ψυχρὰ χρώματα, τὰ ὁποῖα εἶναι ἡ «πορεία» πρὸς τὸ μπλέ, ἀπὸ τὴν μία πλευρά καὶ τὰ θερμὰ χρώματα, ποὺ εἶναι ἡ «πορεία» πρὸς τὸ κόκκινο, στὴν ἄλλη πλευρά...
Συνεχίζεται
+++
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου