᾿Επὶ τῇ ἱερᾷ μνήμῃ τοῦ ῾Αγίου Πατρὸς ἡμῶν
Φωτίου τοῦ Μεγάλου
Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως
(6η Φεβρουαρίου)
ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ - ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ ΟΡΙΟΘΕΤΕΙ ΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΩΣ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ
(Μέρος ΙΑ ́)
...Ύστερα από όλα αυτά δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι αμέσως
μετά την Εικονομαχία και με την καθοδήγηση
του νέου εκκλησιαστικού πνεύματος και ρεύματος
παρουσιάζονται με γρήγορο ρυθμό μεγάλες παραγωγές
φορητών Εικόνων που συνοδεύονται και από νεες τεχνικές,
Εικόνες που καλούνται να καλύψουν τις λατρευτικές ανάγκες
των λαών της Ορθόδοξης Ανατολής και να δώσουν παράλληλα
το στίγμα της νέας μεγάλης στροφής του λαϊκού Ορθόδοξου
φρονήματος, καθώς δέχεται τα μηνύματα που πηγάζουν
από τα συλλογικά όργανα, αλλά και από την σεπτή κορυφή
της Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως
Δύο καίρια και καθοριστικά ζητήματα, που έθρεψαν
τις εικονομαχικές έριδες, απασχόλησαν και την μεταεικονομαχική
περίοδο και ανάγκασαν τον Φώτιο όχι μόνο να ασχοληθεί,
αλλά και να απαντήσει κατά τρόπο αναμφισβήτητο και οριστικό.
Το πρώτο είναι η ομοιότητα της Εικόνας σε σύγκριση
με το ιστορικό πρόσωπο που απεικονίζει και το δεύτερο
ο βαθμός θεοπνευστίας του ζωγράφου όταν ιστορεί
το άγιο περιστατικό ή τις μορφές των ιερών προσώπων.
Στο πρώτο ζήτημα αναπτύσσεται η θέση ότι δεν είναι απαραίτητο
η μορφή του εικονιζομένου να εκφράζει απόλυτα και τα φυσιογνωμικά
χαρακτηριστικά του προσώπου, πράγμα που υποχωρεί μπροστά
στο βασικό αίτημα ότι η Eικόνα πρέπει να αποτελεί ένα συνεχή
υπομνηματισμό προς τα χαρακτηριστικά του πρωτοτύπου.
Γιατί ο εικονογράφος δεν αναπαριστά με χρώματα μόνο
το σχήμα και τη μορφή του εικονιζομένου, αλλά ερμηνεύει
και την εσωτερική διάθεση και την ψυχική κατάσταση
και το πνευματικό βάθος και τα εσωτερικά χαρίσματα
και την ένταση της αγρυπνίας και την σταθερότητα της πίστης
και τα σκιρτήματα της ψυχής.
Όλα αυτά αποτυπώνονται στην έκφραση του προσώπου,
το οποίο υφίσταται την καλήν αλλοίωσιν.
Για να καταλήξει: ου πάντως λυμαίνεται των εικονισμάτων
το ανόμοιον την της Eικόνος φύσιν και την αλήθειαν...
Φωτίου τοῦ Μεγάλου
Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως
(6η Φεβρουαρίου)ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ - ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ ΟΡΙΟΘΕΤΕΙ ΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΩΣ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ
(Μέρος ΙΑ ́)
...Ύστερα από όλα αυτά δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι αμέσως
μετά την Εικονομαχία και με την καθοδήγηση
του νέου εκκλησιαστικού πνεύματος και ρεύματος
παρουσιάζονται με γρήγορο ρυθμό μεγάλες παραγωγές
φορητών Εικόνων που συνοδεύονται και από νεες τεχνικές,
Εικόνες που καλούνται να καλύψουν τις λατρευτικές ανάγκες
των λαών της Ορθόδοξης Ανατολής και να δώσουν παράλληλα
το στίγμα της νέας μεγάλης στροφής του λαϊκού Ορθόδοξου
φρονήματος, καθώς δέχεται τα μηνύματα που πηγάζουν
από τα συλλογικά όργανα, αλλά και από την σεπτή κορυφή
της Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως
Δύο καίρια και καθοριστικά ζητήματα, που έθρεψαν
τις εικονομαχικές έριδες, απασχόλησαν και την μεταεικονομαχική
περίοδο και ανάγκασαν τον Φώτιο όχι μόνο να ασχοληθεί,
αλλά και να απαντήσει κατά τρόπο αναμφισβήτητο και οριστικό.
Το πρώτο είναι η ομοιότητα της Εικόνας σε σύγκριση
με το ιστορικό πρόσωπο που απεικονίζει και το δεύτερο
ο βαθμός θεοπνευστίας του ζωγράφου όταν ιστορεί
το άγιο περιστατικό ή τις μορφές των ιερών προσώπων.
Στο πρώτο ζήτημα αναπτύσσεται η θέση ότι δεν είναι απαραίτητο
η μορφή του εικονιζομένου να εκφράζει απόλυτα και τα φυσιογνωμικά
χαρακτηριστικά του προσώπου, πράγμα που υποχωρεί μπροστά
στο βασικό αίτημα ότι η Eικόνα πρέπει να αποτελεί ένα συνεχή
υπομνηματισμό προς τα χαρακτηριστικά του πρωτοτύπου.
Γιατί ο εικονογράφος δεν αναπαριστά με χρώματα μόνο
το σχήμα και τη μορφή του εικονιζομένου, αλλά ερμηνεύει
και την εσωτερική διάθεση και την ψυχική κατάσταση
και το πνευματικό βάθος και τα εσωτερικά χαρίσματα
και την ένταση της αγρυπνίας και την σταθερότητα της πίστης
και τα σκιρτήματα της ψυχής.
Όλα αυτά αποτυπώνονται στην έκφραση του προσώπου,
το οποίο υφίσταται την καλήν αλλοίωσιν.
Για να καταλήξει: ου πάντως λυμαίνεται των εικονισμάτων
το ανόμοιον την της Eικόνος φύσιν και την αλήθειαν...
Από το βιβλίο
ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Αθανασίου Παλιούρα
--
ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Αθανασίου Παλιούρα
--
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου