Δόγμα και εικόνα. Εκκλησία και τέχνη (Μ. Φώτιος), Μέρος Ζ΄

--

᾿Επὶ τῇ ἱερᾷ μνήμῃ τοῦ ῾Αγίου Πατρὸς ἡμῶν
Φωτίου τοῦ Μεγάλου
Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως

(6η Φεβρουαρίου)


ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ - ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ ΟΡΙΟΘΕΤΕΙ ΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΩΣ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ

(Μέρος Ζ ́)

...Μέσα από τις αναζητήσεις των νέων καιρών
η κατακόσμηση των Εκκλησιών ζωγραφικαίς ιστορίαις
και μουσουργικές ψηφίσιν, για να θυμηθούμε
τη Συνοδική Επιστολή των πατριαρχών της Ανατολής το 836,
οδηγείται στην οριστική της διευθέτηση.
Με κεντρικούς άξονες τη λατρεία και τη διδασκαλία
διαμορφώνεται προσεκτικά και σταθερά
το εικονογραφικό πρόγραμμα.
Και καθώς ο νέος μεταοικονομαχικός αρχιτεκτονικός τύπος
του εγγεγραμμένου σταυροειδούς προσφέρει την κάτοψή του
στην υπηρεσία της λατρείας, τις γραμμές και τις καμπύλες
στην ερμηνεία της τέχνης, η οποία και "σιγώσα διδάσκει",
και τις καμάρες του σταυρού με τον τρούλλο στην κορυφή
στη δογματική εξήγηση του Θεού που έγινε άνθρωπος,...

...η πίστη γίνεται πιο χειροπιαστή και οι ιδέες πιό κατανοητές
και προσιτές με τη βοήθεια των παραστάσεων,
των σκηνών και των Eικόνων, αυτό δηλαδή
που εκείνη η εποχή ονόμασε στηλογραφία.
Ο Nαός θεωρήθηκε μικρογραφία του Σύμπαντος,
ένας μικρόκοσμος κατ' εικόνα του Βασιλείου του Θεού,
και μέσα σ` αυτό "το μικρό Σύμπαν" ο ρόλος της Eικόνας
έγινε καθοριστικός για την ευρύτερη και ανετότερη
προσέγγιση του δόγματος. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια
όπως εκφράζεται καλλιτεχνικά στο μακρύ δρόμο
που πορεύεται η Παράδοση...

Από το βιβλίο
ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Αθανασίου Παλιούρα

--