Δόγμα και εικόνα.Εκκλησία και τέχνη (Μ. Φώτιος), Μέρος ΙΓ΄

--

᾿Επὶ τῇ ἱερᾷ μνήμῃ τοῦ ῾Αγίου Πατρὸς ἡμῶν
Φωτίου τοῦ Μεγάλου
Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως

(6η Φεβρουαρίου)


ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ - ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ ΟΡΙΟΘΕΤΕΙ ΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΩΣ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ

(Μέρος ΙΓ ́)

...Το δεύτερο ζήτημα, που προκάλεσε επίσης πολλές συζητήσεις,
αναφέρεται στο βαθμό θεοπνευστίας του ζωγράφου
κατά τη διάρκεια του χρόνου που ιστορεί την εικόνα.




Όπως η μορφή του Χριστού και των Αγίων δεν είναι επινόηση
των ζωγράφων, (θυμίζουμε τον σχετικό όρο της Ζ` Οικουμενικής:
«ου ζωγράφων εφεύρεσις η των Εικόνων ποίησις,
αλλά της Καθολικής Εκκλησίας έγκριτος θεσμοθεσία και παράδοσις...
...αυτών (των Πατέρων) η επίνοια και η παράδοσις, και ου του ζωγράφου.
Του γαρ ζωγράφου η τέχνη μόνον, η δε διάταξις πρόδηλον
των δειμαμένων αγίων Πατέρων»),
έτσι και η τέχνη τους προβάλει ως καρπός συνεργασίας με την επίπνοια
του Αγίου Πνεύματος· «υποκρισις άρα της άνωθεν επίπνοιας
η ζωγράφου τέχνη...», σημειώνει ο Φώτιος.



Βέβαια διαφοροποιεί την έννοια της θεοπνευστίας
και την ξεχωρίζει από αυτήν των Προφητών,
των συγγραφέων της Αγίας Γραφής και των αποφάσεων
και όρων των Οικουμενικών συνόδων.
Συσχετίζει και παρομοιάζει την θεοπνευστία των ζωγράφων
με την αντίστοιχη των Πατέρων της Εκκλησίας
όταν συγγράφουν και των ιερών υμνογράφων
όταν συνθέτουν και μελοποιούν.



Οι εκφραστές όλων των ιερών έργων, ποιητές και ζωγράφοι,
μελωδοί και συγγραφείς, έχουν τη Xάρη και τη φώτιση,
την ευλογία και τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος.
Ιδιαίτερα για τον ζωγράφο ο Φώτιος είναι σαφής και κατασταλαγμένος:
«...και την χείρα υπηρετούσαν έχει, αλλ` άνωθεν κινουμένην».
Το χέρι ανήκει στον ζωγράφο, αλλά το κινεί η πνοή του Θεού...

Από το βιβλίο
ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Αθανασίου Παλιούρα


--