+++
ΕΙΚΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ 2011 - 2012
Ὁ Χριστὸς διδάσκει τοὺς Μαθητὰς
«...Αὐτὴ ἡ μαθητεία δὲν τελειώνει ποτέ, μέχρι γήρατος.
Ὅποιος μαθητὴς στὴν τέχνη μας πεῖ ὅτι ἐτελείωσε τὰ μαθήματά του
καὶ πῆρε ἀπολυτήριο, αὐτὸς εἶνε χαμένος
καὶ ἀνάξιος ἐργάτης τοῦ ἀμπελῶνος.
Ἡ ζωή μας καὶ ἡ χαρά μας εἶνε αἰωνίως νὰ ἐρευνοῦμε,
νὰ ἀγαποῦμε, νὰ σπουδάζουμε καὶ νὰ λέμε στὸ τέλος
"ἀχρεῖοι δοῦλοι καὶ ἀμαθεῖς τεχνῖται ἐσμέν".
Ὅταν παύσει ὁ ἔρωτάς μας πρὸς αὐτὰ τὰ ἔργα
καὶ ποῦμε πὼς γινήκαμε τέλειοι, παύουμε κιόλας
νὰ ζοῦμε πνευματικά, δηλαδὴ μὲ ταπείνωση...»
Χαίρετε!
"Καλό χειμώνα" καὶ καλὴ σχολικὴ χρονιά!
Την πρώτη αυτή σχολική ημέρα, διαβάζοντας το τόσο δυνατό
και πάντοτε επίκαιρο άγγελμα του μεγάλου μας Δασκάλου
Φ. Κόντογλου, δηλώνουμε παρόντες στο σχολείο
του Εικονολογικού μας διαλόγου και ευχόμαστε καλή φώτισι
και καλή πρόοδο σε όλους τους συμμετέχοντες,
αλλά και τους απλώς παρακολουθούντες...
ΕΙΚΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ 2011 - 2012
Ὁ Χριστὸς διδάσκει τοὺς Μαθητὰς«...Αὐτὴ ἡ μαθητεία δὲν τελειώνει ποτέ, μέχρι γήρατος.
Ὅποιος μαθητὴς στὴν τέχνη μας πεῖ ὅτι ἐτελείωσε τὰ μαθήματά του
καὶ πῆρε ἀπολυτήριο, αὐτὸς εἶνε χαμένος
καὶ ἀνάξιος ἐργάτης τοῦ ἀμπελῶνος.
Ἡ ζωή μας καὶ ἡ χαρά μας εἶνε αἰωνίως νὰ ἐρευνοῦμε,
νὰ ἀγαποῦμε, νὰ σπουδάζουμε καὶ νὰ λέμε στὸ τέλος
"ἀχρεῖοι δοῦλοι καὶ ἀμαθεῖς τεχνῖται ἐσμέν".
Ὅταν παύσει ὁ ἔρωτάς μας πρὸς αὐτὰ τὰ ἔργα
καὶ ποῦμε πὼς γινήκαμε τέλειοι, παύουμε κιόλας
νὰ ζοῦμε πνευματικά, δηλαδὴ μὲ ταπείνωση...»
Χαίρετε!
"Καλό χειμώνα" καὶ καλὴ σχολικὴ χρονιά!
Την πρώτη αυτή σχολική ημέρα, διαβάζοντας το τόσο δυνατό
και πάντοτε επίκαιρο άγγελμα του μεγάλου μας Δασκάλου
Φ. Κόντογλου, δηλώνουμε παρόντες στο σχολείο
του Εικονολογικού μας διαλόγου και ευχόμαστε καλή φώτισι
και καλή πρόοδο σε όλους τους συμμετέχοντες,
αλλά και τους απλώς παρακολουθούντες...
Μ.γ.Γ.
+++
«...Αὐτὴ ἡ μαθητεία δὲν τελειώνει ποτέ, μέχρι γήρατος.
ΑπάντησηΔιαγραφήὍποιος μαθητὴς στὴν τέχνη μας πεῖ ὅτι ἐτελείωσε τὰ μαθήματά του καὶ πῆρε ἀπολυτήριο, αὐτὸς εἶνε χαμένος καὶ ἀνάξιος ἐργάτης τοῦ ἀμπελῶνος.
Ἡ ζωή μας καὶ ἡ χαρά μας εἶνε αἰωνίως νὰ ἐρευνοῦμε, νὰ ἀγαποῦμε, νὰ σπουδάζουμε καὶ νὰ λέμε στὸ τέλος "ἀχρεῖοι δοῦλοι καὶ ἀμαθεῖς τεχνῖται ἐσμέν".
Ὅταν παύσει ὁ ἔρωτάς μας πρὸς αὐτὰ τὰ ἔργα
καὶ ποῦμε πὼς γινήκαμε τέλειοι, παύουμε κιόλας
νὰ ζοῦμε πνευματικά, δηλαδὴ μὲ ταπείνωση...»
Χαίρετε!
"Καλό χειμώνα" καὶ καλὴ σχολικὴ χρονιά!
Την πρώτη αυτή σχολική ημέρα, διαβάζοντας το τόσο δυνατό και πάντοτε επίκαιρο άγγελμα του μεγάλου μας Δασκάλου Φ. Κόντογλου, δηλώνουμε παρόντες στο σχολείο του Εικονολογικού μας διαλόγου και ευχόμαστε καλή φώτισι
και καλή πρόοδο σε όλους τους συμμετέχοντες,
αλλά και τους απλώς παρακολουθούντες...
Δηλώνω και εγώ παρούσα στο σχολείου του Εικονολογικού μας διαλόγου και εύχομαι σε όλους μας και στον καθένα ξεχωριστά καλή και δημιουργική σχολική χρονιά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑδ. Μαρία Κατζανού
Καλο χειμωνα και καλη χρονια σε ολους τους συμμαθητες μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιωργος
Παρών!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλή και δημιουργική συνέχεια στην συζήτησή μας.
Ευχαριστούμε για το απόσπασμα του δασκαλου Κόντογλου. Είναι χρειαζούμενο για το ξεκίνημά μας στο οποίο κι εγώ δηλώνω τη παρουσία μου, μαζί με τις θερμότερες ευχές στους συμμαθητεύοντες για δημιουργική συνεργασία και πεφωτισμένα αποτελέσματα...
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπίσης, δηλώνω παρών!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλή και δημιουργική χρονιά με πολλά χρώματα και γνώσεις.
ΚΑΛΗ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ!
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΑΣ ΝΑ ΜΑΣ ΦΩΤΙΖΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΓΙΑ ΝΑ 'ΧΟΥΜΕ ΚΑΛΗ ΚΑΙ ΟΜΟΡΦΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟ ΜΑΣ.
ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ
ΘΕΟΔΩΡΑ
Χαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣχεδόν μαζευτήκαμε...
Καμμία πρότασι;
Τι γνώμη έχετε για την συνήθεια να καλύπτονται μέρη η και ολόκληρα τμήματα της εικόνας με ασήμι ?
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://www.flickr.com/photos/7142105@N05/6148225704/in/photostream
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜας φαίνεται πολύ "παράτερο". Από συζήτησι που είχαμε κάνει παλαιότερα, θυμόμαστε ότι δεν έχει και θεολογικό έρεισμα, αλλά αυτό καλύτερα να μας το αναλύσετε Εσείς.
Δεν είμαι υπέρ αυτής της συνήθειας, διότι με αυτόν τον τρόπο η Εικόνα αποκτά κάπως σαν τρίτη διάσταση, που δεν της ταιριάζει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπίσης καλύπτουν αυτά τα ασήμια κάποια καίρια σημεία της Εικόνας, τα οποία νομίζω ότι πρέπει να φαίνονται.
Δεν γνωρίζω περισσότερα από σας για το ζήτημα αυτό. Για τον λόγο αυτό θα ήθελα να το δούμε όλοι μαζί. Κατ' αρχάς είναι μια εκ των υστέρων παρέμβαση πάνω στην τελειωμένη εικόνα. Αυτό από μόνο του είναι ατόπημα. Ποιά ανάγκη, νομίζετε, ωθεί τους πιστούς να επιλέγουν να "στολίζουν" την εικόνα με ασήμι; Ίσως αν συμφωνήσουμε στο ποιό είναι το αρχικό κίνητρο να μπορέσουμε να καταλάβουμε περισσότερα πράγματα. Έχει κανείς κάποια γνώμη;
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ παρουσία του ασημιού μέσα στην ορθόδοξη εκκλησία είναι από πολύ παλιά. Η Αγ.Σοφία πχ ή η Παναγία των Βλαχερνών κ.ά. λέγεται ότι εκοσμούντο με αρκετό χρυσό και ασήμι. Στη Ρουμανία υπάρχει ορθόδοξος ναός με τρούλο ασημένιο(http://www.cepolina.com/gk/Romania_Brasov_Orthodox_church_cupola_silver.htm).
ΑπάντησηΔιαγραφήΣαν πολύτιμο και οπτικά φωτεινό μέταλλο το ασήμι παρέπεμπε στο φως αλλά και τον πλούτο, όπως και ο χρυσός. Η τάση να στολιστούν οι ναοί, αλλά και οι εικόνες με όσο το δυνατόν ακριβά υλικά ( μάρμαρα, πολύτιμους λίθους, ευγενή μέταλλα κλπ)έδειχνε την υλική ευχαριστία των πιστών προς τον Θεό.
Ως προς τη θεώρηση της Εικόνας, νομίζω, ότι ο κόσμος δεν την αντιμετώπιζε, ούτε σαν έργο τέχνης, αλλά ούτε και με το θεολογικό υπόβαθρο, όπως το συζητήσαμε προηγούμενα. Εδώ η σχέση πιστών-εικόνας πρέπει να έχει να κάνει κάτι με το αίσθημα της ευγνωμοσύνης-ευχαριστίας (βλ.αναθύματα σε θαυματουργές εικόνες), κάτι με την χαρακτηριστική σε όλα "υπερβολή" έκφρασης των συναισθημάτων ή του κοινωνικού status του Έλληνα.
Η συνήθεια να καλύπτονται μέρη η και ολόκληρα τμήματα της εικόνας με ασήμι είναι ταυτόσημη με τη συνήθεια να τοποθετούνται αναθήματα (τάματα) στις εικόνες. Η λέξη ανάθημα προέρχεται από το ρήμα «ανατίθημι» που σημαίνει αναθέτω, εμπιστεύομαι-αφιερώνω. Συνήθως τα τάματα είναι προσφορές ή αντιπροσφορές των πιστών στους αγίους. Τα συναντάμε και στην αρχαιότητα με τη μορφή ελασμάτινων αφιερωμάτων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα αναθήματα λειτουργούν -συνειδητά ή μη- ως εικόνες παραμυθίας και υπέρβασης του εφήμερου, ως κάτοπτρα μιας προπτωτικής αφθαρσίας, και απτές μαρτυρίες της δια της θείας βούλησης νίκης επί της χοϊκής φύσης του ανθρώπου.
Τα τάματα θεωρήθηκαν από τους Πατέρες της Εκκλησίας απομεινάρια μιας πρακτικής που ακροβατεί στα όρια παγανισμού και χριστιανισμού. Ωστόσο, καμιά συνοδική ή άλλη απαγόρευση δεν στάθηκε δυνατόν να εκριζώσει από τη λαϊκή ψυχή τη ανάγκη να αναζητά με κάθε μέσο μια μεταφυσική αρωγή στη φυσική νομοτέλεια της φθοράς.
Με το ίδιο σκεπτικό κατά τη γνώμη μου ο κάθε πιστός προχωρά και στην επαργύρωση ή επιχρύσωση των ενδυμάτων ή κάποιων τμημάτων της εικόνας. Ως ευχαριστία ή ως ανταμοιβή του εικονιζομένου προσώπου.
Ο Χριστιανισμός όμως ως «θρησκεία» κατεξοχήν πνεύματος και ελευθερίας, δεν επιμένει ούτε συνιστά τα αναθήματα, ιδιαίτερα τα υλικά. Αυτά που αποδέχεται είναι τα πνευματικά μονάχα αναθήματα Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ως πιστοί είναι πως, δεν είναι δυνατόν να πετύχουμε τη λύτρωση και τη σωτηρία, αφιερώνοντας ορισμένα αναθήματα σ’ έναν Άγιο, όταν δεν ζούμε σύμφωνα με τις αρχές του Χριστιανισμού. Σ’ αυτή την περίπτωση τα τάματα είναι κυριολεκτικά άχρηστα Το καλύτερο ανάθημα πάντως για την Ορθοδοξία μας, ήταν και είναι η αφιέρωση του ίδιου μας του εαυτού στο Χριστό, δηλαδή να ζούμε – σύμφωνα με τις δυνάμεις του ο καθένας– έτσι όπως ο Χριστός μάς έχει ζητήσει κι όχι αμαχητί να παρασυρόμαστε και να υποδουλωνόμαστε στις αδυναμίες μας. Αυτό είναι το καλύτερο «τάμα» που θα μπορούσαμε να προσφέρουμε στο Θεό, στην Παναγία μας και στους Αγίους μας, αν θέλουμε να κερδίσουμε την ψυχική μας λύτρωση και σωτηρία.
Αδ. Μαρία
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα περιεκτικότατα σχόλιά σας οριοθετούν το ζήτημα αυτό, πλήρως. Συμφωνούμε πως το να καλύπτουμε την εικόνα με ασήμι, είναι κάτι που δεν πρέπει να γίνεται. Όχι μόνο για την αλλοίωση στην ισορροπία της εικόνας, ούτε μόνο για την καταστροφή που επέρχεται στην επιφάνεια μετά την τοποθέτηση του καλύμματος, αλλά, νομίζω, και για δύο ακόμα λόγους.
Ο πρώτος λόγος είναι πως το ασήμι ΔΕΝ έχει θέση στην ορθόδοξη εικόνα. Δεν αποτελεί ΣΥΜΒΟΛΟ και δεν δικαιολογείται η παρουσία του. Γνωρίζουμε πως η επιλογή του χρυσού έγινε για τις ιδιότητες του μετάλλου αυτού και κυρίως την λάμψη που συνδέεται με το χρυσαφί φως του ήλιου αλλά και το γεγονός της μη οξείδωσής του. ΔΕΝ ΤΟΠΟΘΕΤΟΥΜΕ ΤΟ ΧΡΥΣΟ ΦΟΝΤΟ για να προσδώσουμε αξία (υλική) στην εικόνα, αλλά για να συμβολίσουμε το άφθαρτο.
Αν λοιπόν θεωρούμε εσφαλμένα πως η εικόνα έχει μεγαλύτερη αξία επειδή έχει χρυσό, είναι φυσικό να θέλουμε να αυξήσουμε την αξία της με την επένδυση ασημιού που δεν κοστίζει το ίδιο πολύ αλλά πάντως, αποτελεί και αυτό ένα πολύτιμο μέταλλο.
Ο δεύτερος λόγος απορρέει από τον προηγούμενο. Πέρα από τις σχέσεις προσφοράς - αντιπροσφοράς που δεν αρμόζουν στην εκκλησία (γιατί απλούστατα ΔΕΝ έχουμε τίποτα να προσφέρουμε που δεν το λάβαμε), και που υποκρύπτουν ένα είδος υλικής ανταλλαγής, είναι η ιδέα ότι η εικόνα έχει μεγαλύτερη αξία με την προσθήκη πολύτιμων στοιχείων.
Αν θεωρούμε πως μια εικόνα επειδή έχει χρυσό ασήμι η πολύτιμες πέτρες είναι πολυτιμότερη από μια εικόνα σε ένα χαρτί, τότε, νομίζω, πως το κριτήριό μας είναι οπωσδήποτε υλικό και δεν είναι δυνατόν με ένα τέτοιο κριτήριο να δούμε το πνευματικό κάλλος της εικόνας.
Ας προβληματιστούμε με τη τάση σύγχρονων αγιογραφικών κέντρων να στολίζουν τις εικόνες με πολύτιμες πέτρες κλπ.
Τέλος ας θυμηθούμε τα λόγια Του Κυρίου προς τους φαρισαίους:
................μωροὶ καὶ τυφλοί τίς γὰρ μείζων ἐστίν, ὁ χρυσὸς ἢ ὁ ναὸς ὁ ἁγιάζων τὸν χρυσόν;............
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο θέμα της "υπερβολής έκφρασης συναισθημάτων", το οποίο αναφέρει η Αθ.Π. το είχαμε συναντήσει παλαιότερα σε κάποια μελέτη. Ο συγγραφέας αναφερόταν σ' αυτό με αρκετά ελεγκτική διάθεσι, και μάλιστα -και αυτό μας είχε κάνει πολύ εντύπωσι-, δήλωνε ότι αυτή ακριβώς η "υπερβολή" έχει κάνει διαχρονικά πολύ "κακό" στην Εκκλησία, διότι έχει γίνει αγωγός, ώστε να παρεισφρύσει σε Αυτήν ο "κόσμος" και γενικότερα λανθασμένες αντιλήψεις ευλαβείας, όχι πάντοτε κακοπροαίρετες, αλλά οπωσδήποτε υποκειμενικές.
Δυστυχώς δεν θυμόμαστε σε ποιό βιβλίο το είχαμε διαβάσει, για να το παραθέσουμε.
Πάντως την χρήσι του ασημιού στην Εικόνα, που είναι το θέμα μας, ίσως πρέπει να το εξετάσουμε ως προς την σχέσι που μπορεί να έχει με τον χρυσό, ο οποίος, όπως έχουμε μάθει και αναφέρει και η Αθ.Π. στο Video της επιτυχημένης Έκθεσης της (http://hsir.info/p/fh) είναι ο καθοριστικός παράγοντας για κάθε επιλογή μας στην κατασκευή της Εικόνας...
Πολύ Πατερικά και σημαντικά τα όσα μας αναφέρει και η αδ. Μαρία ως προς το καλύτερο "τάμα" που μπορούμε να προσφέρουμε στον Θεό. Μακάρι όλοι να σκεφτόμαστε και να πράττουμε έτσι...
................Πάντως την χρήσι του ασημιού στην Εικόνα, που είναι το θέμα μας, ίσως πρέπει να το εξετάσουμε ως προς την σχέσι που μπορεί να έχει με τον χρυσό.................
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν εσείς η κάποιος άλλος από τους συμμαθητές γνωρίζει οτιδήποτε για την χρήση του ασημιού στην εικόνα, θα μας ήταν χρήσιμο να το γνωρίσουμε και μείς. Θυμίζω ότι θεωρώ το ασήμι ξένο στοιχείο στην εικονογραφία. Εξήγησα ότι, κατά τη γνώμη μου, η επιλογή του χρυσού ( όπως και κάθε άλλου στοιχείου ) είναι ο συμβολισμός και όχι ο διακοσμητικός χαρακτήρας του. Σύμφωνα με την θέση αυτή το ασήμι δεν έχει ρόλο στα σύμβολα της εικόνας. Υπάρχουν σύγχρονες εικόνες που συνδυάζουν το ασήμι με το χρυσό. (φόντο - φωτοστέφανο) Υπάρχουν εικόνες με ασήμι στα διακοσμητικά μέρη. Είναι φανερό ότι η παρουσία του ασημιού στις περιπτώσεις αυτές έχει μόνο εικαστικό χαρακτήρα.
Το ζήτημα μας οδηγεί σε παλαιότερο προβληματισμό μας, που πάντοτε θα είναι επίκαιρος:
Είναι η Εικόνα τέχνη, οπότε οι πειραματισμοί και χρήση νέων τρόπων και υλικών αποτελούν αναγκαιότητα, η ως εκκλησιαστική έκφραση είναι πέρα από την τέχνη, και βρίσκεται στο χώρο της διδασκαλίας και Της Αποκάλυψης;
επιτρέψτε μου μία..."σφήνα" με την ευκαιρία. Αναφέρατε ότι ο χρυσός δεν οξειδώνεται. Σε κάποιο φόρουμ ανταλλαγής τεχνικών γνώσεων μεταξύ συναδέλφων ελέχθη ότι αν εχουμε χρυσό κάμπο, τοτε ουτε μιξιον νερού βαζουμε αλλα και ουτε βερνικι με βαση το νερό επειδή ο χρυσος σαν μεταλο θα οξειδωθει. Ισχύει κάτι τέτοιο; Εμένα μου έχει συμβεί πάντως...
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν έχουμε να προσθέσουμε κάτι. Απλώς το πρωί που γράψαμε το σχόλιο δεν είχε εμφανισθεί το δικό Σας ακόμη, που γράφτηκε 10΄ πριν, και με το οποίο συμφωνούμε απόλυτα.
Πράγματι δεν οξειδώνεται σε φυσικές συνθήκες. Ακόμα και σε μη καθαρή μορφή (< 24 Κ) επειδή οι προσμίξεις είναι ευγενή μέταλλα ( συνήθως πλατίνα) επίσης και τότε ΔΕΝ οξειδώνεται. Οι πληροφορίες που πήρατε ισχύουν για μέταλλα που μιμούνται τον χρυσό, συνήθως μπρούτζος. Με αληθινό χρυσό εργασθήτε άφοβα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕδώ κάποιες πληροφορίες για το φαινόμενο της μή οξείδωσης του χρυσού, που βρήκα σε κάποιο άλλο φόρουμ:
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://pantagia.blogspot.com/2010/09/blog-post_5137.html
Συνοψίζοντας όσα ειπώθηκαν περί χρυσού και ασημιού, θα τολμήσω να πω οτι το ασήμι είναι ακατάλληλο για χρήση στην αγιογραφία εξαιτίας αυτής του της αστάθειας, της οξείδωσης. Σε αντίθεση ο χρυσός καλύπτει πλήρως τις προδιαγραφές αφού δεν οξειδώνεται και παραμένει σταθερός-άφθαρτος όπως είναι σταθερο και άφθαρτο και το υπέρτατο άκτιστο φως. Απ΄την άλλη μεριά σταθεροί ειναι και οι πολύτιμοι λίθοι, δεν αλοιώνονται δεν οξειδώνονται κλπ. Αλλά αυτοί είναι κοσμήματα, στολίδια άχρηστα και υπερβολικά που δεν προσφέρουν τίποτα στην πραγματική αξία της εικόνος (διδασκαλία - Αποκάλυψη) παρά μόνο ανεβάζουν την εμπορική της τιμή. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην κορνίζα καθώς το εικονιζόμενο Άγιο πρόσωπο δεν έχει ανάγκη από από πειραματισμούς, και εικαστικές παρεμβάσεις.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑδ. Μαρία
ΧΑΙΡΕΤΕ!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕΙΧΑ ΠΑΕΙ ΣΕ ΕΝΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ ΚΑΙ ΕΙΔΑ ΣΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΟΤΙ ΚΑΠΟΙΟΙ ΑΓΙΟΙ ΕΙΧΑΝ ΓΑΛΑΖΙΑ ΜΑΤΙΑ.
ΞΕΡΩ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΑΖΟΥΜΕ ΚΑΦΕ ΑΝ ΛΕΩ ΣΩΣΤΑ. ΓΙΑΤΙ ΟΜΩΣ ΔΙΑΛΕΧΤΗΚΕ ΤΟ ΚΑΦΕ ΚΑΙ ΟΧΙ ΓΑΛΑΖΙΟ Ή ΠΡΑΣΙΝΟ;
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ
Μας δίνετε μια πολύ καλή αφορμή να σκεφτούμε πάνω στο ερώτημά σας. Θα ήθελα και εγώ να ακούσω τις γνώμες των φίλων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτην Ορθόδοξη αγιογραφική παράδοση δεν συναντάει κανείς εύκολα πολύχρωμα μάτια.
Μάλλον αυτό συμβαίνει διότι είναι κι αυτά σύμβολα και δεν εχουν απώτερο στόχο να περιγράψουν τα φυσικά μάτια των Αγίων.
Όμως υπαρχουν και περιπτώσεις Αγίων, όπως ο Αγ. Ιωάννης της Κροστάνδης λ.χ., που είχαν γαλαζια μάτια και νομίζουμε ότι δεν είναι άστοχο να γίνουν έτσι και στην Εικόνα του. Τι λέτε;
Δεν θεωρώ άστοχο να καταγραφεί αυτή η πληροφορία με το δεδομένο ότι στην Παράδοσή μας το φάσμα των αποδόσεων είναι ευρύ. Νομίζω πάντως πως σε κάποιες σχολές και κυρίως στην Κρητική σχολή, επιδιώκεται η μέγιστη αφαίρεση των φυσικών διακριτικών.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠαραθέτω ένα μικρό δείγμα διαφορετικών αποδόσεων.
http://flic.kr/p/aoxbSj
Αν μπορούσαμε να εντοπίσουμε ποιά χαρακτηριστικά προσδίδουν την πνευματικότητα στην Εικόνα θα είχαμε μια καλή βάση για μελέτη. Προτού σας πω την γνώμη μου, θα ήθελα να καταθέσει ο καθένας την δική του άποψη στο ερώτημα:
Τι νομίζεται ότι προσδίδει την Πνευματικότητα στην μορφή των Αγίων στην Ορθόδοξη Εικόνα ώστε να αποκτά τον ιδιαίτερο χαρακτήρα που γνωρίζουμε;
Τα παρακάτω αποτελούν περιληπτική διασκευή του Αρχιμανδρίτη Μελέτιου Απ. Βαδραχάνη και συνοπτική παρουσίαση των όσων εκθέτει διεξοδικά, εμπεριστατωμένα και επιστημονικά, ο ομότιμος πλέον καθηγητής του Α.Π.Θ., Κωνσταντίνος Δ. Καλοκύρης, στο βιβλίο του «Εισαγωγή εις την χριστιανικήν και βυζαντινήν αρχαιολογίαν», Θεσ/νίκη 1975.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠως εικονίζονται τα μέλη των σωμάτων και τι συμβολίζει το φωτοστέφανο.
Οι οφθαλμοί, η μύτη, τ’ αυτιά παρίστανται όχι κατά τη φυσική και ανατομική αλήθεια. Κι αυτό διότι δεν είναι απλά βιολογικά όργανα αλλά έχουν καταστεί όργανα του Αγίου Πνεύματος και αλλοιωθήκανε πνευματικά. Γι’ αυτό δια της σχηματοποιήσεως και της αντιρρεαλιστικής παραμορφώσεως αλλοιώνονται και μορφολογικά.
Οι οφθαλμοί σχηματίζονται μεγάλοι και ζωηροί. Εκφράζουν ψυχική ένταση, διότι «τα μεγάλα εθεάσαντο». Δι’ αυτών τα θαυμάσια του νόμου του Θεού και των έργων του δημιουργού εισήλθαν στη συνείδηση του εικονιζόμενου.
Τα ώτα το ίδιο. Άκουσαν τα μυστήρια του Θεού· πρόσεξαν τις θείες αποκαλύψεις και όχι στις κοσμικές ειδήσεις και ποικίλες ακοές. Οι άγιοι είχαν «ώτα ακούειν» τον λόγον του Θεού και τις εντολές του.
Η μύτη το ίδιο. Δεν επιτελεί φυσιολογική λειτουργία. Δεν οσφραίνεται τα του κόσμου, αλλά «οσμήν ευωδίας πνευματικής», την «ευωδίαν της Αγίας Τριάδος» (Δίδυμος Τυφλός), την «οσμήν αφθαρσίας» την οποίαν αναδίδει ο Χριστός και το Άγιο Πνεύμα (Ειρηναίος).
Το στόμα σχεδιάζεται μικρό· ενίοτε χάνεται μέσα στα μουστάκια των αγίων. Δεν μεριμνά ο άγιος τι θα φάει και τι θα πιει. Ζητά την βασιλεία του Θεού και ξέρει ότι όλα όσα του χρειάζονται θα του τα προσφέρει ο Θεός. Τρώγει ελάχιστα και τ’ απολύτως απαραίτητα. Μιλά τ’ αναγκαία και εντελώς πνευματικά.
Συγνώμη για την καταχώρηση του σχολίου μου ως ανώνυμος σχετικά με την διασκευή του Αρχιμανδρίτη Βαδραχάνη. Επίσης θα ήθελα να συμπληρώσω ότι ΟΛΑ ανεξεραίτως τα χαρακτηριστικά εικονιζόμενου Αγίου προσώπου ή γεγονότος προσδίδουν πνευματικότητα στην εικόνα, καθώς είναι συγκεκριμμένος ο συμβολισμός τους. Τέλος σχετικά με το χρώμα της ίριδας του ματιού, τολμάω να αναρωτηθώ μήπως έχει να κάνει με την καταγωγή των αγίων προσώπων καθώς οι περισσότεροι προέρχονται από μέρη όπου το καστανό χρώμα ματιών και μαλλιών είναι το επικρατέστερο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑδ.Μαρία
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφή"Πνευματικότητα". Δυσνόητος όρος. Τι ακριβώς εννοείτε;
Διότι νομίζουμε ότι πρέπει πρώτα να καθοριστή επαρκώς τί είναι και σε τί έγκειται, για να δούμε ύστερα πως μπορεί να αποδοθή εικαστικά.
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο κείμενο που παρέθεσε η αδ. Μαρία γίνεται σαφής αναφορά για τις διαφοροποιήσεις των χαρακτηριστικών ώστε να εκφράζουν την Πνευματικότητα της μορφής. Πνευματικότητα με την έννοια του ¨αναγεννημένου", "νέου ανθρώπου", του αγιασμένου με την άσκηση για την απόκτηση των αρετών κλπ. Πέρα, όμως από τον συμβολισμό των στοιχείων του προσώπου, που αναφέρεται στο κείμενο, Τι νομίζετε πως διαφοροποιεί την έκφραση - ποιότητα της Ορθόδοξης εικόνας από άλλες αποδόσεις; Αλλά και στα πλαίσια της Παράδοσης, αναγνωρίζουμε κάποια έργα ως πιο αντιπροσωπευτικά. Τι έχουν τα έργα αυτά για να ξεχωρίζουν; Είναι η τεχνική; Είναι κάτι άλλο; Τι μπορούμε να πούμε σχετικά;
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ Πνευματικότητα της Εικόνας πιστεύω ότι έγκειται στην αφαίρεση των στοιχείων που θυμίζουν φθορά και διεγείρουν τα πάθη.
Γι αυτό άλλωστε οι Ορθόδοξες Εικόνες δεν δείχνουν τον γήινο κόσμο αλλά τον πνευματικό.
Το πως γίνεται αυτό μας το περιέγραψε το κείμενο που κατέθεσε η Αδ. Μαρία.
Μπορώ να προσθέσω στην τεχνική πλευρά και την χρήση των τριών επιφανειών - δύο γραμμών και την γεωμετρικότητα των σχημάτων.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα συμφωνήσουμε με τον αγαπητό Εμμανουήλ.
Όλα αυτά ασφαλώς εξασφαλίζουν μιά βασική Πνευματικότητα στην Εικόνα.
Όμως το "χρίσμα" αυτό πιστεύουμε ότι είναι άνωθεν δωρεά, η οποία χαρίζεται στις Εικόνες των τεχνιτών εκείνων, που δουλεύουν με ταπείνωσι, απλότητα και προσευχή, εφ' όσον κατά τον Πνευματικό μας Πατέρα "όταν ο αγιογράφος εργάζεται προσευχόμενος, τότε το Άγιο Πνεύμα τον σκεπάζει, τον φωτίζει και τον οδηγεί", και βεβαίως η Χάρη Του "περνάει" τρόπον τινά και στην αγιογραφούμενη Εικόνα χαρίζοντάς της Πνευματικότητα.
Θα παρακινηθώ από το τελευταίο σας σχόλιο για να προσθέσω και τις δικές μου σκέψεις.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ "πνευματικότητα" είναι ένας ευρύτερος όρος που μπορεί να αφορά πολλούς άλλους τομείς της ζωής μας, αλλά και άλλες θρησκείες. Είναι σαφές λοιπόν ότι εδώ αναφερόμαστε στην πνευματικότητα της ορθοδοξίας, καθόλα επαναστατικής και ανατρεπτικής, αφού μέσω αυτής, ανθρώπινες σχέσεις αλλά και πρόσωπα αλλοιώνονται και μεταμορφώνονται με τη χάρη του Αγ.Πνεύματος.
Γι αυτό δεν νοείται πνευματικότητα χωρίς τη πίστη του διακονούντος αγιογράφου στο Χριστό και στο Άγιο Πνεύμα, ώστε να προχωρήσει στην κατανόηση των Γραφώνκαι κατ επέκταση στη πραγμάτωση της Εικόνας. Η χάρη του Αγ.Πνεύματος δίνει τη τρίτη διάσταση στο εικονογραφικό έργο και πάντα μέσα απο τη ζωή του εκκλησιαστικού σώματος.
Σε σχέση με τους γαλάζιους οφθαλμούς, νομίζω ότι η ιστορική περιγραφή προσώπων που διέθεταν τέτοιους, όπως προαναφέρθηκε, είναι ένας καλός λόγος για να εικονογραφηθούν έτσι. Γνωρίζουμε ότι η διαφοροποίηση της ορθόδοξης από τη δυτική εκκλησιαστική τέχνη είναι η πιστή αντιγραφή των φυσικών χαρακτηριστικών των ιστορικών προσώπων, ώστε αυτά να είναι αναγνωρίσιμα και όχι οιαδήποτε "ζωγραφικά μοντέλα". Γι αυτό δεν καταλαβαίνω τα προαναφερθέντα περί μη πιστότητας σε μύτες, μάτια κλπ. Ξέρουμε πχ ότι ο Αγ Νικόλαος ήταν ...καραφλός κι έτσι είναι! Εχουμε δει μύτες και μύτες στην αγιογράφιση αγίων προσώπων!...
Σε σχέση τώρα με το τεχνικό ερώτημα "τι προσδίδει πνευματικότητα στην εικόνα" πέρα της πρώτης θεωρητικής παραγράφου που προανέφερα, θα μπορούσα να προσθέσω μερικά στοιχεία ακόμα, όπως
1. Λιτότητα γραμμών
2. Σεμνότητα χρωμάτων
3. Ελευθερία βασιζόμενη στην άρνηση των ισχυόντων ενδοκοσμίως.
4. Η αγιότητα των εικονιζομένων προσώπων
5. Τα δογματικά σχεδιαστικά στοιχεία
6. Ο λειτουργικός παράγοντας στα πλαίσια της ευχαριστιακής κοινότητας.
7. Η έμφαση στο πρόσωπο και ιδιαίτερα στα μάτια
Ένα κύριο χαρακτηριστικό της Εικόνας είναι η καθαρότητα και η συνεργασία όλων των στοιχείων που την αποτελούν. Κάθε στοιχείο είναι ξεχωριστό,(αναγνωρίσιμο) και ταυτόχρονα συνεργάζεται -συνδέεται αρμονικά με τα υπόλοιπα. Π.χ. στο Πρόσωπο, το φως αναπτύσσεται αναδυόμενο από τον προπλασμό μέχρι τις δυνάμεις, ενώ την ανάπτυξη αυτή την συνθέτουν φωτεινές γραμμές που κινούνται με ρυθμό στις επιφάνειες, σαν να ανήκουν σε μεγαλύτερες δέσμες φωτός κ.ο.κ. Τα αχτένιστα μαλλιά Του Προδρόμου δεν είναι ασύμμετρα προς το σύνολο, αλλά υπακούουν σε ρυθμό και χαρακτηρίζονται από ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ. Παρατηρώντας τα Πρόσωπα στα σπουδαιότερα πρότυπα που αποτελούν τους οδηγούς μας, μπορούμε να διακρίνουμε την άψογη συνεργασία όλων των στοιχείων και την αλληλεπίδραση τους . Ακόμη και στα ρούχα οι σαφείς φόρμες περιπλέκονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορούν να αποσπαστούν η κάθε μια ξεχωριστά, αλλά, να συνθέτουν ένα αδιάσπαστο σύνολο με μια ενιαία εντύπωση.
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://hsir.org/p/99
Αυτή, λοιπόν, η συγκρότηση των στοιχείων της εικόνας σε ένα αδιάσπαστο σύνολο είναι, κατά την γνώμη μου βασικό ζητούμενο. Η πειθαρχεία και συνεργασία όλων των στοιχείων αποτελεί από μόνη της ένα μήνυμα προς τον προσκυνητή -θεατή. Η Εικόνα με την συγκροτημένη σε ενιαίο αρμονικό σύνολο γίνεται το μέτρο της δικής μας εσωτερικής τάξης η αταξίας.
Ο Αγιογράφος οφείλει να βάλει όλα τα στοιχεία της εικόνας σε σχέση αρμονικής συνεργασίας με τρόπο ώστε ενώ κάθε επιμέρους στοιχείο παραμένει ακέραιο και σαφές, ταυτόχρονα συνθέτει με τα υπόλοιπα την γενική εντύπωση που κυριαρχεί.
Στα όρια αυτής της σκέψης εκτιμώ ότι ο χρωματισμός των ματιών αποφεύγεται για να διατηρηθεί η μέγιστη συνεργασία και λιτότητα των στοιχείων. Ο Χρωματισμένος οφθαλμός γίνεται αφορμή ξεχωριστής παρατήρησης.
Εύχομαι καλό χειμώνα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα ήθελα παρακολουθώντας τη συζήτηση σας να πω κι εγώ τη γνώμη μου πάνω στο ερώτημα "Τι προσδίδει πνευματικότητα στη μορφή των αγίων στην ορθόδοξη εικόνα".
Πιστεύω ότι είναι η τεχνική της.
Ο αγιογράφος επιδιώκει να ζωγραφίσει την πνευματικότητα των αγίων. Για να μπορέσει να το κάνει χρησιμοποιεί τα μεσα της ζωγραφικής.
Η ζωγραφική εικονίζει τον υλικό κόσμο.
Η υλη υπάρχει στο χώρο. Η ζωγραφική δείχνει το χώρο με μια συνήθως πηγή φωτός και το βάθος του φόντου με τη γεωμετρική προοπτική.
Στην αγιογραφία το φόντο δεν έχει βάθος και το κάθε σχήμα της εικόνας έχει δικό του φωτισμό.
Έτσι δεν ζωγραφίζεται η υλικότητα της μορφής, συνεπώς προσδίδεται στην εικόνα πνευματικότητα.
Ο γνωστός ζωγράφος Καντινσκι στο βιβλίο του "Το πνευματικό στην τέχνη" αναφέρει ότι η καμπύλη εκπέμπει χάρη, η οριζόντια ηρεμία, η κάθετος αυστηρότητα.
Στην αγιογραφία συνήθως κυριαρχεί η ευθεία και η κάθετος που σχετίζονται με τη σοβαρότητα του πνεύματος.
Πιστεύω πως ο αγιογράφος χρησιμοποιεί τις ιδιότητες που έδωσε ο θεός στα σχήματα για να εκφράσει και να νιώσει την πνευματικότητα Του, να Τον λατρέψει και να Τον αγαπήσει.
Κώστας Τσιβερδής
Χαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕρώτησις προς τους αγαπητοὺς Φ.Μ. και Κώστα:
Πιστεύετε πως αν ο αγιογράφος "βάλει όλα τα στοιχεία της εικόνας σε σχέση αρμονικής συνεργασίας κλπ" και χρησιμοποιήσει κυριαρχικά την ευθεία και την κάθετο, χρησιμοποιώντας έτσι "τις ιδιότητες που έδωσε ο Θεός στα σχήματα", θα προκύψει οπωσδήποτε Εικόνα με Πνευματικότητα;
Δεν προσπερνώ τίποτε από όλα όσα ειπώθηκαν. Είναι φανερό ότι ο καθένας εστίασε στην οπτική γωνία στην οποία είναι ευαίσθητος. Θεωρώ λοιπόν, ότι όλα όσα είπαμε συνθέτουν μια πληρέστερη προσέγγιση για το ζήτημα. Αποδέχομαι τις θέσεις όλων εξ ίσου χρήσιμες για την σφαιρικότερη κατανόηση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣχετικά με την άποψη που κατέθεσα:
Η Εικόνα έχει νόμους και κανόνες που καθορίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την τελική μορφή της. Η παραμονή στα όρια των κανόνων , εξασφαλίζει αυτό που αποδεχόμαστε σαν εικόνα.
Οι κανόνες απορρέουν από μια κεντρική ιδέα που πρέπει να εκφραστεί. Αν λοιπόν οι κανόνες τηρούνται η κεντρική ιδέα εκφράζεται οπωσδήποτε.
Οι κανόνες εκφράζουν πάντοτε οριακά (ατελώς) την Κεντρική Ιδέα, όμως, εξασφαλίζουν και την ορθή εκφραστική πορεία. Ο νηπιακός πνευματικός οφθαλμός μας δεν μπορεί να προχωρήσει με ασφάλεια χωρίς τους κανόνες της Αγιογραφίας. Μελετώντας τις Εικόνες των Δασκάλων, διευρύνουμε την εκφραστική μας δυνατότητα.
Εστίασα την προσοχή σας στην ιδέα της συνεργασίας των στοιχείων της εικόνας. Οι γραμμές, οι καμπύλες, οι ευθείες, εδώ είναι όλες σε αρμονία μεταξύ τους. Όλα τα στοιχεία υπηρετούν την τελική εντύπωση που εισπράττει ο θεατής: Την ισορροπία και ενότητα του κάδρου.
Όπως ακριβώς βλέπει κάποιος για πρώτη φορά ένα βυζαντινό ναό (εκ των παλαιών) και αμέσως, αν και αμύητος αισθάνεται την μυστική διάσταση του χώρου.
Και βέβαια δεν τελειώνει εδώ η έννοια Εικόνα. Οι νόμοι της όμως είναι προϋπόθεση για την Πνευματικότητά της.
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχω μία ερώτηση και γω. Τι γίνεται με τις Εικόνες που είναι αγιογραφημένες με λαϊκό τρόπο, αλλά έχουν Πνευματικότητα ή και κάνουν θαύματα;
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπαντώ στο ερώτημα που μου έθεσε ο Μ.γ.Γ. συμφωνώντας με τον Φ.Μ. και βλέπω το θέμα
και από μία άλλη γωνία.
Ας πούμε ότι κάποιος αγιογράφος έχει καλή πνευματική ζωή, αλλά ζωγραφίζει αναγεννησιακά,
με φυσικά τοπία κλπ. Και πάλι η Εικόνα του δεν θα έχει Πνευματικότητα νομίζω.
Έτσι καταλήγω ότι χρειάζονται και τα δύο, τόσο η κατάλληλη τεχνική όσο και η προσωπική
Πνευματικότητα του αγιογράφου, προκειμένου να επιτευχθεί το αποτέλεσμα για το οποίο συζητάμε.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολλές λαϊκές εικόνες ξεχωρίζουν γιατί ακριβώς αποπνέουν την Πίστη και την Αγάπη με την οποία τις κατασκεύασε ο ζωγράφος. Το συναίσθημα αν είναι βαθύ και αληθινό μπορεί και χωρίς γνώση να οδηγήσει το χέρι του ζωγράφου σε θαυμαστά αποτελέσματα. Είναι φανερό, όπως καταλήγει και ο Γιώργος, πως απαιτούνται και τα δύο: Πίστη και Γνώση. Και όπως μας λέει ο απόστολος, ξεκινά κανείς από την Πίστη για να φθάσει στη Γνώση.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολλές λαϊκές εικόνες ξεχωρίζουν γιατί ακριβώς αποπνέουν την Πίστη και την Αγάπη με την οποία τις κατασκεύασε ο ζωγράφος. Το συναίσθημα αν είναι βαθύ και αληθινό μπορεί και χωρίς γνώση να οδηγήσει το χέρι του ζωγράφου σε θαυμαστά αποτελέσματα. Είναι φανερό, όπως καταλήγει και ο Κώστας, πως απαιτούνται και τα δύο: Πίστη και Γνώση. Και όπως μας λέει ο απόστολος, ξεκινά κανείς από την Πίστη για να φθάσει στη Γνώση.
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚάπου διαβάσαμε κάτι πολύ ωραίο:
"Αναβάθμιση της σχέσης μας με την Αγιογραφία"!
Δεν καταλάβαμε όμως τι ακριβώς σημαίνει και πως κατορθώνεται, αν και αισθανόμαστε τόσο πολύ αυτή την ανάγκη και εμείς.
Όποιος μπορεί ας βοηθήση...
Ο σχολιασμός μιας μεμονωμένης φράσης από ένα κείμενο μπορεί να είναι λανθασμένος και καλό είναι να αποφεύγεται καθώς δεν έχουμε μια κάποια γενικότερη εικόνα για το θέμα που πραγματεύεται αυτό το κείμενο. Θα βοηθούσε πολύ να μας δίνατε και κάποια άλλα στοιχεία περί αυτού. Αν τώρα η ερώτηση είναι σχετικά με το τί θα αναβαθμίσει τη σχέση μας με την Αγιογραφία η αυτονόητη απάντηση είναι όπως και προηγουμένως, Πίστη και γνώση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑδ. Μαρία
Αδ. Μαρία, ευχαριστούμε για την εύστοχη παρατήρησί Σας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν είχαμε όμως στόχο ακριβώς τον σχολιασμό της φράσης, -την οποία φέραμε πολύ καολοπροαίρετα στην συζήτησί μας προς ωφέλειαν όλων-, αλλά την κατανόησι της σημασίας της και πιθανούς τρόπους κατόρθωσης αυτού που τόσο ξεκάθαρα και δυνατά μας λέει, χωρίς νομίζουμε να χρειάζεται άλλα στοιχεία επεξηγηματικά.
Θα επανέλθουμε αφού ακούσουμε τους υπόλοιπους αγαπητούς μας συμμετέχοντας...
ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΑπάντησηΔιαγραφήΝΟΜΙΖΩ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΠΕΙ ΕΙΝΑΙ ΠΩΣ ΘΑ ΑΝΑΝΕΩΣΟΥΜΕ, ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΗΝ ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ.
ΠΟΣΟ ΜΑΛΛΟΝ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΣΤΑΔΙΟ ΣΤΑΣΙΜΟ Ή ΚΑΘΟΛΟΥ ΘΕΡΜΟ.
ΝΟΜΙΖΩ, ΕΠΕΙΔΗ Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΙΝΑΙ ΔΩΡΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΠΡΩΤΑ ΝΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗΘΟΥΜΕ ΝΑ ΜΑΣ ΖΕΣΤΑΝΕΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΑΣ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ. ΕΤΣΙ ΘΑ ΠΑΡΟΥΜΕ ΠΙΣΩ ΤΟ ΔΩΡΟ ΑΝ ΤΟ ΕΧΟΥΜΕ ΧΑΣΕΙ, Ή ΘΑ ΜΑΣ ΒΟΗΘΗΣΗ ΝΑ ΤΟ ΕΝΙΣΧΥΣΟΥΜΕ. ΕΜΕΙΣ ΜΕΤΑ ΘΑ ΕΧΟΥΜΕ ΝΑ ΒΑΛΟΥΜΕ ΘΕΛΗΣΗ, ΠΕΙΣΜΑ, ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΑΣ, ΚΑΙ ΘΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΟΥΜΕ.
ΑΠΟ ΜΙΑ ΑΠΟΨΗ Η ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ ΜΟΙΑΖΕΙ ΣΑΝ ΣΚΑΛΑ. ΑΝΕΒΑΙΝΕΙΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ, ΑΝΕΒΑΙΝΕΙΣ ΤΟ ΣΚΑΛΟΠΑΤΙ, ΑΝΕΒΑΙΝΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ.
ΠΕΦΤΕΙΣ Ή ΕΙΣΑΙ ΣΤΑΣΙΜΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΚΑΛΑ, ΠΕΦΤΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΝομίζω πως για κάποιο λόγο η φράση αυτή σας κινητοποίησε. Μάλλον θα πρέπει να μας κοινοποιήσετε τον λόγο που σας έκανε ευαίσθητο .Μας λέτε για βαθειά ανάγκη αναβάθμισης. Τι ακριβώς θέλετε να μας πείτε;
Αυτό που εγώ θα μπορούσα να πω είναι ότι απαιτείται διαρκής προσπάθεια και αγώνας . Να ζητάμε πάντοτε καλύτερο αποτέλεσμα και να μη συμβιβαζόμαστε με τις περιορισμένες μας δυνατότητες. Σε όλα τα επίπεδα. Καμιά φορά αν δώσουμε την μέγιστη προσοχή μας στην προετοιμασία π.χ. του ξύλου, θα πάρουμε καλύτερα αποτελέσματα και στην ζωγραφική. Τα στάδια της εικόνας δεν είναι ανεξάρτητα. Η αντιμετώπισή τους πρέπει να είναι ενιαία. Τελικά, όπως φαίνεται και εδώ, δεν είναι άλλο, παρά μια άλλη μάχη με τον εαυτό μας και τις αντιστάσεις του.
"Αναβάθμιση της σχέσης μας με την Αγιογραφία"!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜήπως πριν κατανοήσουμε τη σημασία της φράσης θα ήταν καλό να ορίσουμε τη σχέση μας με την Αγιογραφία. Πως να αναβαθμίσεις μια σχέση αν δεν έχεις ορίσει ρητά και ξεκάθαρα την ίδια τη σχέση; Είναι πολλοί ας πούμε στις μέρες μας που λέγοντας κάποιος ότι είναι αγιογράφος εννοούν ότι είναι ζωγράφος θρησκευτικών θεμάτων,καλλιτέχνης δηλαδή. Λίγοι είναι εκείνοι που αντιλαμβάνονται την αγιογραφική τέχνη ως διακονία και ακόμα λιγότεροι εκείνοι που την ασκούν κατ΄αυτόν τον τρόπο
Αδ. Μαρία
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠάντοτε η ανάγκη αναβάθμισης-ανακαίνισης υφίσταται και συγκινεί όλους, ιδιαίτερα όσους κατανοούν και βιώνουν (αναπόφευκτο για όλους) το φαινόμενο της εντροπίας.
Ο Σεπτέμβριος είναι ο κατ' εξοχήν μήνας των "εγκαινίων" και τα σχετικά τροπάρια στις ακολουθίες της Εκκλησίας είναι εκπληκτικά δυνατά και ελπιδοφόρα.
Καθημερινά ακούμε το τόσο ελκυστικό και ποθητό "...ανακαινισθήσεται ως αετού η νεότης σου...".
Έτσι, λοιπόν, η "αναβάθμιση της σχέσης μας με την Αγιογραφία" ακούγεται σαν κάτι πολύ επιθυμητό, πολύ απαραίτητο, ώστε να αναχαιτιστή η φυσική (και αφύσικη) τάσι μας αυτή προς την αποδιοργάνωσι, προς την φθορά...
Ήδη έχει απαντηθή σε μεγάλο βαθμό το ερώτημα μας, τόσο απο Σας, όσο και από τις αδ. Θεοδώρα και Μαρία, γι' αυτό και Σας ευχαριστούμε.
Αν μπορέσουμε θα "ανεβάσουμε" κάποια πράγματα που ειπώθηκαν στην εναρκτήρια Σύναξί μας, το Σάββατο που πέρασε και τα οποία, -χωρίς να έγινε αυτό επί τούτου-, έχουν όμως να κάνουν ακριβώς με το θέμα που συζητάμε.
Εδώ ακούγεται και μία πολύ σημαντική πρότασι του αγαπητού Κώστα, η οποία αφορά την συζήτησί μας και θα χαρούμε πολύ να μπορέσουμε να υλοποιηθή στη συνέχειά της...
Χαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο αρχείο ήχου από την πρώτη εφετινή μας Σύναξι, η οποία ήταν κάπως "οικογενειακή" πνευματικώς, γι' αυτό, παρακαλούμε, ας ακουστή ανάλογα:
http://vimeo.com/29673175
Άκουσα το αρχείο της σύναξης με πολύ ενδιαφέρον. Η παρατήρηση του Κώστα για το σχέδιο είναι πολύ εύστοχη. Επειδή και εγώ είμαι αδαής, θα επιθυμούσα να μας εισαγάγετε στην μεθοδολογία που διδαχθήκατε, αν και οι λοιποί φίλοι δεν έχουν αντίρρηση, και άν βέβαια δεν σας βάζουμε σε μεγάλο κόπο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ γνώμη μου περί "αναβάθμισης της σχέσης μας με την αγιογραφία":
ΑπάντησηΔιαγραφήΔε νομίζω ότι αυτή τη λέξη μπορεί να αφορά τη σχέση μας με την αγιογραφία (εννοώ βέβαια τη σχέση αγιογράφου-αγιογραφίας και όχι πιστού-αγιογραφίας). Ο αγιογράφος με κάθε εργασία, με κάθε πινελιά, κάθε στιγμή οφείλει να βελτιώνει το έργο του και να μη συμβιβάζεται. Με μία τέτοια αντίληψη, δε μπορεί κανείς να μιλήσει για κατά καιρούς "αναβάθμιση", αφού η λέξη έχει το νόημα της βελτίωσης, της τοποθέτησης σε ανώτερη/καλύτερη θέση. Η αναβάθμιση αυτή είναι καθημερινή, συνεχής κι επομένως παύει να είναι αναβάθμιση με αυτή την έννοια. Ίσως θα μπορούσαμε να μιλήσουμε γι "αναθεώρηση", πάντα όμως με το φόβο να περιπέσουμε σε απόπειρες εκμοντερνισμού της σχέσης αυτής με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Τέλος θα ήθελα να επικεντρώσω κι εγώ στη πρόταση περί σχεδίου,του κ.Κώστα, όπως την ακούσαμε μέσα από το τελευταίο ακουστικό video που αναρτήσατε. Τη βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα. Προσωπικά με διευκολύνει κι εμένα, όταν έχω ένα γενικό πλάνο των θεμάτων που θα συζητηθούν, όσον αφορά τα μαθήματα, ώστε να μπορώ να διακρίνω πότε να ρωτήσω τί, ή αν αυτό θα μπορούσε να τεθεί αργότερα σε κάποιο άλλο σημείο ή κεφάλαιο. Σαφώς μία λογική σειρά μας ξεκαθαρίζει τα πράγματα: Αναζήτηση προτύπων- αντιγραφή- προετοιμασία φορέα- χρύσωμα- σχέδιο-συνδετικά μέσα- σύνθεση- χρώμα- βερνίκια.
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστούμε για την πρότασί Σας.
Θα δεχόμασταν, αν και ο χρόνος μας έχει συρρικνωθεί σημαντικά αν όχι απελπιστικά.
Όμως, επειδή γνωρίζουμε την ικανότητα του αγαπητού Κώστα τόσο στο να σχεδιάζη όσο και στο να διδάσκη, τον παρακαλούμε να αναλάβη αυτός το σχεδιασμό και την μέθοδο που πρέπει να ακολουθήσουμε.
Στην πορεία οπωσδήποτε θα καταθέσουμε και εμείς ότι έχουμε διδαχθή και έχει εφαρμογή στα καθ' ημάς...
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΔυστυχώς δεν γνωρίζω καλο σχέδιο, δεν έχω βρεθεί κοντα σε κάποιον να με διδάξει. Μόνος μου προσπαθώ διαβάζοντας βιβλία, μέσα σε αυτά είναι και τα βιβλία της ABC.
Ξέρω γενικά ότι για να σχεδιάσεις καποιο αντικείμενο βρίσκεις πρώτα την αναλογία ύψους και πλάτους , κάνεις ενα ορθογώνιο που το περικλείει και στη συνέχεια βρίσκεις το περίγραμμα.
Αυτός είναι ο ένας τρόπος , από το γενικό στο ειδικό ή από το όλο στο μέρος. Άλλος τρόπος ειναι να ξεκινάς απο το ειδικό στο γενικό ή από το μέρος στο όλο.
Πάντως το σοβαρότερο προβλημα που θεωρώ εγώ για το σχέδιο είναι η αρχή του. Πως δηλαδή να το στήσεις. Όταν είναι συμμετρικό είναι εύκολο . Όταν ειναι ασύμμετρο τοτε για μένα ειναι δύσκολο, διοτι δεν γνωρίζω να το στήσω, πηγαίνω ψάχνοντας.
Προσωπικά θα με βοηθούσε αν από τους συμμετέχοντες στη συζήτηση διάβαζα τα προβλήματα που συναντούν και ποιες λύσεις μπορούν να δοθούν. Στην αρχή γενικά για το σχέδιο και στη συνέχεια στο σχέδιο των Αγίων
Κώστας Τσιβερδής
Μπορούμε να χωρίσουμε σε θέματα:
ΑπάντησηΔιαγραφή1. Τα πρόσωπα (κεφαλή/σώμα/άκρα)
2. Τα περιβάλλοντα στοιχεία (κτήρια, δέντρα, βουνά,ζώα,έπιπλα, αντικείμενα κλπ)
3. Τη σχεδιαστική σύνθεση μιας παράστασης και τέλος
4. Το σχεδιασμό σε σχέση με το χώρο όπου προορίζεται να τοποθετηθεί μία σύνθεση μέσα στο ναό.
Πολύ ωραία!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν συμφωνούμε όλοι μπορούμε να ακολουθήσουμε
το σχέδιο αυτό.
Βέβαια υπάρχει και η μέθοδος που περιγράφεται στο "Παραδεισένιο Περιστεράκι" και είναι κάπως έτοιμη, αλλά εκεί αρχίζει αντίστροφα, δηλ. από το "όλο στο μέρος", όπως λέει και ο Κώστας...
Θέλετε τότε, να χρησιμοποιήσετε το "Παραδεισένιο Περιστεράκι", τουλάχιστον για να δώσετε κάποια θεωρητικά στοιχεία και μετά να προχωρήσουμε σε αυτό που προτείνει ο κ.Κώστας δηλαδή στο να εντοπίσουμε τα προβλήματα που συναντάμε στη κάθε περίπτωση;
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο διαδίκτυο μπορούμε να βρούμε και ανάλογα βιντεο που αφορούν το σχέδιο
http://www.youtube.com/watch?v=RiUfVKPEKxU&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=urg1jyhLIhQ&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=1618qH7KojU&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=x0v8jsUUZAM&feature=related
Η φιλοσοφία στο σχεδιασμό προσώπου είναι βασικά η ίδια. Σε τι διαφέρει αυτό από το αγιογραφικό σχέδιο προσώπου;
http://www.youtube.com/watch?v=Ew7uZjSdrUk&feature=mfu_in_order&list=UL
Πολύ καλά. Αφού ο αγαπητός μας κ.Φ.Μ. μας βοηθήση στην κατανόησι της διαφοράς (αν υπάρχει) "ζωγραφικού" και "αγιογραφικού" σχεδίου προσώπου μπορούμε να κάνουμε κάτι επάνω σ' συτό που προτείνετε...
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχ.
Οι θέσεις φαντάζομαι είναι ίδιες στις 2 περιπτώσεις. Στην αγιογραφία , όμως, οι γραμμές «υπακούουν –πειθαρχούν» σε συνεργασία ώστε να συνθέτουν το σύνολο χωρίς να έχουν αυτονομία σε σχέση με αυτό. Στο φυσικό σχέδιο η κίνηση των γραμμών είναι ελεύθερη και τα στοιχεία σε μεγάλο βαθμό, διασπασμένα. Επιπλέον τα χαρακτηριστικά στην αγιογραφία μορφοποιούνται με τα κριτήρια που αναφέρθηκαν στην συζήτησή μας λίγο νωρίτερα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΊσως χρειαστεί να επανέλθουμε στην επισήμανση των διαφορών στο τέλος της παρουσίασης του σχεδίου.
Περιμένω και εγώ να δω μαζί σας πως ξεκινά κανείς να σχεδιάσει. Όλες οι απόπειρες που έκανα με μεθόδους σαν αυτές των video δεν είχαν ικανοποιητικό για μένα αποτέλεσμα. Είναι μια ευκαιρία να δώ τι έφταιγε. Θα υπάρξουν και ασκήσεις ;
Και εμείς με το ίδιο ενδιαφέρον περιμένουμε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑς ορίσετε λοιπόν εσείς το θέμα και ας δούμε πως σκέπτεται ο καθένας μας αρχικώς.
Καλύτερα δεν θα ήταν αν πηγαίναμε βήμα βήμα κάνοντας ταυτοχρόνως και πρακτικά, σαν άσκησι δηλ. τα όσα θα διατυπώνονται θεωρητικώς;
τι λέτε να δοκιμάσουμε με το σχέδιο του Προσώπου Του Χριστού;
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό πιστεύω κι εγώ θα ήταν η καλύτερη αρχή. Το πρόσωπο της Εικόνας...
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕφ' όσον θα αρχίσουμε από τον σχεδιασμό του προσώπου, θεωρήσαμε καλό να θυμηθούμε όσα περί αυτού γράφονται στο "Περιστεράκι":
" ...Τό πλέον σημαντικὸ στοιχεῖο κάθε Εἰκόνας, ὅπως εἶναι φυσικό, ἀποτελεῖ τὸ ἱερὸ πρόσωπο τοῦ Ἁγίου, τὸν ὁποῖο εἰκονίζει.
Κυρίως χάριν τοῦ προσώπου, οἱ σεπτὲς Εἰκόνες ἀ- ποκτοῦν τὴν σχέση καὶ τὴν ὁμοιότητα μὲ τὰ πρωτότυπά τους.
Δικαίως λοιπὸν ἀποτελεῖ τὸ πρῶτο καὶ κυριώτερο σὲ σχεδιαστικὸ ἐνδιαφέρον.
Τὸ πρόσωπο στὴν Ἁγιογραφία τῆς Ὀρθοδοξίας ἔχει κατὰ κανόνα τὸ σχῆμα αὐγοῦ, μὲ τὴν κορυφὴ στραμμένη πρὸς τὰ κάτω.
http://hsir.org/p/mu
Στὸ πρόσωπο σχεδιάζονται τὰ χαρακτηριστικά του: μάτια, μύτη, στόμα, αὐτιά, μουστάκι ἢ γενειάδα ἂν ὑπάρχουν καὶ τὰ μαλλιά, τὰ ὁποῖα τὸ περιβάλλουν.
Εἶναι πολὺ σημαντικὸ καὶ ἀπαραίτητο νὰ γνωρίζουν οἱ Ἁγιογράφοι πολὺ καλὰ τὴν ἀκριβῆ θέση καὶ τὸ μέγεθος τοῦ κάθε χαρακτηριστικοῦ, σὲ σχέση μὲ τὸ μέγεθος τῆς κεφαλῆς.
Ἐπίσης ὀφείλουν νὰ ἔχουν ὑπ’ ὄψιν τους, τὶς διαφοροποιήσεις τῶν διαφόρων ἀναλογιῶν στὰ γυναικεῖα καὶ στὰ παιδικὰ πρόσωπα, κοκ.
Μόνον ἔτσι θὰ εἶναι ἱκανοὶ νὰ τὰ ζωγραφίζουν σωστά.
Τὸ ἴδιο καὶ ἴσως περισσότερο σημαντικό, ὅπως ὀρθῶς ὑποστηρίζουν οἱ διδάσκαλοι, εἶναι τὸ νὰ κατέχουν οἱ Ἁγιογράφοι ῾῾στὴν ἐντέλεια᾿᾿ τὴν γνώση τῆς ἀνατομίας καὶ τῆς διαμόρφωσης τοῦ σκελετοῦ τῆς κεφαλῆς, τοῦ ῾῾ἐσωτερικοῦ᾿᾿ της. Ἀλλιῶς εἶναι ἀδύνατον νὰ σχεδιαστῆ σωστὰ τὸ πρόσωπο καὶ γενικώτερα τὸ κεφάλι.
Βεβαίως, ὅπως εἶναι γνωστὸ σὲ ὅλους τοὺς Χριστιανούς, οἱ Ὀρθόδοξοι Ἁγιογράφοι δὲν σχεδιάζουν φυσιοκρατικά.
Αὐτὸ ὅμως δὲν σημαίνει πὼς δὲν πρέπει νὰ γνωρίζουν πολὺ καλὰ ὅ,τι μὲ βαθειὰ ἐπίγνωση ὀφείλουν νὰ ἀγνοήσουν, νὰ διαφοροποιήσουν καὶ νὰ ὑπερβοῦν, ὅταν χρειασθῆ.
Οἱ παλαιοὶ μεγάλοι μαΐστορες τῆς Ὀρθοδόξου Ἁγιογραφίας (Θεοφάνης, Τζώρτζης, Εὐφρόσυνος, Πανσέληνος κ.ἄ.), ὅπως συμπεραίνεται ἀβίαστα ἀπὸ τὸ ἐξαίσιο ἔργο, τὸ ὁποῖο μᾶς παρέδωσαν, ἦταν ἐκπληκτικὰ μεγάλοι καὶ ἄνετοι σχεδιαστὲς καὶ βαθεῖς γνῶστες ὅλων τῶν νόμων τῆς ζωγραφικῆς"...
Αναμένουμε τις μέχρις εδώ παρατηρήσεις, προσθήκες, κριτικές κλπ., προκειμένου να προχωρήσουμε στο να δούμε τον ακριβή σχεδιασμό κάθε χαρακτηριστικού, τα οποία στην συνέχεια θα συνθέσουμε σε πρόσωπο...
Πιστεύω,οι παρατηρήσεις - αν υπάρξουν - θα προκύψουν στην πορεία.Νομίζω , μπορούμε να προχωρήσουμε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠοια είναι η αναλογια του πλάτους προς το το ύψος του κεφαλιού ; Από μετρήσεις που έχω κάνει σε εικόνες παλαιων αγιογράφων, κυρίως του Πανσέληνου, νομίζω πως είναι περιπου 4/3. Συμφωνείτε;
Καλησπέρα Κώστα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα το βλέπαμε λίγο πιό κάτω. Διότι αναφέρεται ότι "στὴν κατ’ ἐνώπιον στάση μὲ ἐλαφρὰ κλίση (διότι στὴν Ὀρθόδοξη Ἁγιογραφία ἀποφεύγεται ἡ ἀπολύτως κατ’ ἐνώπιον στάση καθὼς καὶ ἡ τελείως πλάγια), τὸ στενὸ μέρος τοῦ προσώπου ἔχει πλάτος μίας μύτης, ἐνῶ τὸ πλατὺ μίας μύτης καὶ ἑνὸς τρίτου (1 1/3)".
Κάνοντας τους υπολογισμούς (μπλέξαμε πάλι με ...μαθηματικά καθώς βλέπεις) βγαίνουμε σχεδόν ακριβώς στα μέτρα που μας λες...
+Καλημέρα και καλή εβδομάδα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυνεχίζουμε, αρχίζοντας τα χαρακτηριστικά:
"...Η ΜΥΤΗ
ΜΕΤΡΟ σύγκρισης γιὰ τὰ ὑπόλοιπα χαρακτηριστικὰ τοῦ προσώπου, ἀποτελεῖ συνήθως ἡ μύτη (ῥίς). Λέμε λ.χ. ὅτι τὸ κεφάλι ἔχει ὕψος τέσσερις μῦτες, τὸ στόμα ἔχει πλάτος μισὴ μύτη, τὸ αὐτὶ ἔχει ὕψος μία μύτη κ.ο.κ.
Πρωτίστως καθορίζεται ἡ ἀκριβὴς θέση τῆς μύτης στὸ πρόσωπο:
Ἂν διαιρέσουμε τὸ αὐγὸ τοῦ προσώπου, κατὰ τὸ ὕψος, σὲ τρία ἴσα μέρη, ἡ μύτη σχεδιάζεται πάντοτε στὸ μεσαῖο μέρος.
http://hsir.org/p/27h
Ἡ δὲ θέση της, ὡς πρὸς τὸ πλάτος τοῦ προσώπου, ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν κλίση του.
http://hsir.org/p/w5
Ἂς δοῦμε τώρα πῶς σχεδιάζεται.
Ἡ μύτη, ὅπως καὶ τὰ ὑπόλοιπα χαρακτηριστικὰ τοῦ προσώπου, δὲν ζωγραφίζεται μὲ φυσιοκρατικὸ τρόπο στὴν Εἰκόνα τῆς Ὀρθοδοξίας. Δὲν ὁμοιάζει δηλαδὴ μὲ μία φωτογραφημένη μύτη ἑνὸς συνηθισμένου, καθημερινοῦ, θνητοῦ ἀνθρώπου.
Γιατὶ ὅμως γίνεται αὐτό;
Αὐτὸ γίνεται, διότι ἡ μύτη, ὅπως βεβαίως καὶ ὅλα τὰ ἄλλα αἰσθητήρια ὄργανα, δὲν ἀποτελεῖ πλέον γιὰ τοὺς Ἁγίους, οἱ ὁποῖοι προγεύονται τὴν ἄφατη ἐκείνη μακαριότητα τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν, τὸ ὄργανο τῆς ὄσφρησης τῶν ὀσμῶν τοῦ φθαρτοῦ καὶ παρερχόμενου τούτου κόσμου.
Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, ἀποδίδεται καὶ αὐτὴ σχηματοποιημένη, μὲ σκοπὸ νὰ συντελέση στὸ ῾῾ἀνέβασμα᾿᾿ τῆς σκέψης καὶ τοῦ νοῦ τοῦ θεατοῦ στὸ πνευματικὸ ὄργανο, τὸ ὁποῖο ἀπολαμβάνει τώρα ἐκείνη τὴν πνευματικὴ εὐωδία τοῦ Παραδείσου, ποὺ ἀναπνέουν οἱ Ἅγιοι, οἱ ὁποῖοι συμμετέχουν στὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ.
Ἔτσι ζωγραφίζεται μὲ τὸ ἴδιο σχεδὸν σχῆμα σὲ ὅλα τὰ πρόσωπα τῶν Ἁγίων.
Ὁ τρόπος σχηματοποίησης καὶ οἱ ἀναλογίες, μὲ τὶς ὁποῖες ζωγραφίζεται ἡ μύτη, εἶναι σὲ γενικὲς γραμμὲς, οἱ ἑξῆς:
http://hsir.org/p/kv
Χωρίζουμε τὸ ὕψος τῆς μύτης σὲ τρία ἴσα μέρη.
Στὸ πρῶτο μισὸ (α) τοῦ ἐπάνω μέρους σχεδιάζουμε τὴν βάση της, ἡ ὁποία ὁμοιάζει μὲ ἰσόπλευρο τρίγωνο, μὲ τὴν κορυφή του στραμμένη πρὸς τὰ κάτω.
Στὸ κάτω τρίτο (γ) σχεδιάζεται ὁ βολβὸς. Αὐτὸς σχεδιάζεται μὲ μία ἔλλειψη, τῆς ὁποίας τὸ ὕψος εἶναι διπλάσιο ἀπ’ τὸ πλάτος.
Ἡ ράχη τῆς μύτης ἑνώνει τὴν βάση μὲ τὸν βολβό.
Σχηματοποιεῖται ὡς ἕνα ἐπίμηκες παραλληλόγραμμο μικροῦ πλάτους, ἴσου περίπου μὲ τὸ μισὸ πλάτος τοῦ βολβοῦ.
Τέλος τὰ πτερύγια (ρουθούνια) τῆς μύτης σχεδιάζονται δίπλα στὸν βολβό, ὁ ὁποῖος καλύπτει ἕνα μέρος τους. Εἶναι δύο μικρότερες ἐλλείψεις, τῶν ὁποίων ἡ βάση βρίσκεται λίγο ψηλότερα ἀπὸ αὐτὴν τοῦ βολβοῦ.
Τὸ ἕνα πτερύγιο γίνεται ἐλαφρῶς πλατύτερο ἀπὸ τὸ ἄλλο καὶ ἀντιστοιχεῖ στὸ πλατὺ μέρος τοῦ προσώπου..."
http://hsir.org/p/ft
Αν εδώ θεωρείτε καλό να γίνη κάποια άσκηση, ευχαρίστως...
Το έκανα σαν ασκηση 2-3 φορές και είναι απλό και σαφές.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι εμείς (ντραπήκαμε και) μιμηθήκαμε το καλό Σας παράδειγμα. Ευχαριστούμε, διότι πράγματι, όσο απλά και γνώριμα και αν μας φαίνονται αυτά, χρειάζονται συνεχή εξάσκησι, εφ' όσον κατά την σοφή λαϊκή παροιμία "ότι αφήνεις σε αφήνει"...
ΑπάντησηΔιαγραφήΌταν είναι έτοιμοι και οι υπόλοιποι και μας δώσουν "πράσινο", θα προχωρήσουμε στο επόμενο χαρακτηριστικό...
"...Ἡ δὲ θέση της, ὡς πρὸς τὸ πλάτος τοῦ προσώπου, ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν κλίση του.
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://hsir.org/p/w5...."
Υπονοείται εδώ ότι η στροφή της κεφαλής μπορεί να ποικίλει;
Πώς εννοείτε ότι " ζωγραφίζεται μὲ τὸ ἴδιο σχεδὸν σχῆμα σὲ ὅλα τὰ πρόσωπα τῶν Ἁγίων...";
Παρατηρώντας διάφορες εικόνες μπορούμε να δούμε διαφοροποιήσεις, ιδιαίτερα μεταξύ νεωτέρων και γηραιοτέρων προσώπων
http://www.eikonografos.com/album/displayimage.php?album=25&pos=26
http://www.eikonografos.com/album/displayimage.php?album=25&pos=48
http://www.eikonografos.com/album/displayimage.php?album=22&pos=16
http://marialexia.gr/wp-content/uploads/2010/10/%CE%91%CE%93%CE%99%CE%9F%CE%A3-%CE%9D%CE%95%CE%A3%CE%A4%CE%9F%CE%A1%CE%91%CE%A3.jpg
http://www.eikonografos.com/album/displayimage.php?album=25&pos=111
http://www.eikonografos.com/album/displayimage.php?album=4&pos=243
Συνήθως η στροφή είναι 3/4. Όμως νομίζουμε ότι σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται λίγο μεγαλύτερη ή μικρότερη, όπως στα παραδείγματα που καταθέσατε (Απ. Παύλος).
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό εννοούμε με το "σχεδόν". Κάθε αγιογράφος έχοντας υπ' όψιν του αυτόν τον γενικό "κανόνα", τον οποίο καταθέσαμε, διαμορφώνει κάποιο "μοντέλο" μύτης, το οποίο αν και έχει οπωσδήποτε και την προσωπική του "σφραγίδα" δεν παύει να είναι στην βάσι του αυτό που διδάχθηκε από τους δασκάλους, που παρέλαβε...
Όσο για τις διαφοροποιήσεις των χαρακτηριστικών ανάλογα με την ηλικία κλπ. νομίζουμε ότι έχει γίνει ήδη ένας υπαινιγμός στο πρώτο κείμενο: "...Ἐπίσης ὀφείλουν νὰ ἔχουν ὑπ’ ὄψιν τους, τὶς διαφοροποιήσεις τῶν διαφόρων ἀναλογιῶν στὰ γυναικεῖα καὶ στὰ παιδικὰ πρόσωπα, κοκ..."
Συμφωνώ και γω ότι είναι απλό και σαφέστατο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌμως αναρωτιέμαι, μήπως πρέπει στο "αυγό" να συμπεριλαμβάνονται και τα μαλλιά; Δηλ. το "αυγό" να χωρίζεται σε τέσσερα μέρη αντί γιά τρία.
Επίσης είναι απαραίτητο ο αγιογράφος να γνωρίζει "στην εντέλεια την ανατομία του σκελετού"; Διότι νομίζω ότι στην τέχνη της ζωγραφικής υπάρχουν διάφοροι τομείς: ζωγράφος τοπίων, πορτραίτων, νεκρών φύσεων κλπ.
Μήπως, λοιπόν, ο αγιογράφος οφείλει να γνωρίζει μόνο όσα είναι απαραίτητα για τον τομέα του;
Ίσως είναι και αυτός ένας τρόπος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠάντως τα μαλλιά είναι εκτός προσώπου, θα τα δούμε αμέσως μετά τα χαρακτηριστικά, ως μέρος της κεφαλής περισσότερο παρά του προσώπου...
Η απορία σου αγαπητέ Εμμανουήλ νομίζουμε ότι λύνεται στην συνέχεια του κειμένου, όπου ακριβώς γίνεται λόγος στο γιατί "είναι απαραίτητο ο αγιογράφος να γνωρίζει στην εντέλεια την ανατομία του σκελετού"...
Ευχ.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφή...Πορτοκαλοκόκκινο...
http://hsir.org/p/ahv
Έχετε κάποια περιγραφή σχετικά με το μέγεθος , την θέση κλπ; Προσωπικά ενδιαφέρομαι για τις διαφοροποιήσεις μεταξύ των 2 οφθαλμών. Και βέβαια θα περιμένω. Δεν κρύβεται, όμως, η ανυπομονησία μου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχ.
Πράσινο λοιπόν!
ΑπάντησηΔιαγραφή...Τὸ ἑπόμενο χαρακτηριστικὸ τοῦ προσώπου, μὲ τοῦ ὁποίου τὸν τρόπο σχεδιασμοῦ θὰ ἀσχοληθοῦμε, εἶναι καὶ τὸ σημαντικώτερο αἰσθητήριο ὄργανο: τὸ μάτι (ὀφθαλμός).
Ταυτοχρόνως ἀποτελεῖ καὶ τὸ σημαντικώτερο μέσο ἔκφρασης τῆς ψυχολογίας τοῦ προσώπου.
Γιὰ τὸν σχεδιασμό του χρησιμοποιοῦμε βεβαίως τὴν γνωστή μας πλέον μέθοδο τῆς σχηματοποίησης. Τὰ μάτια τῶν Ἁγίων δὲν βλέπουν τὰ γήϊνα, ἀλλὰ ἀτενίζουν τὸ καθαρὸ καὶ ἀνέσπερο Φῶς τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν καὶ τὸν Παμβασιλέα Χριστό.
Ὅπως κάναμε καὶ μὲ τὴν μύτη, ἀναλύουμε πρῶτα τὸ μάτι στὰ γενικὰ σχήματα, τὰ ὁποῖα τὸ συναποτελοῦν. Αὐτὰ εἶναι: τὸ σχῆμα τοῦ ἀμύγδαλου, ἡ ἔλλειψι καὶ ὁ κύκλος.
Τὸ γενικὸ σχῆμα τοῦ ματιοῦ θυμίζει ἀμύγδαλο, ἡ ἴριδα ἔλλειψι καὶ ἡ κόρη κύκλο.
http://hsir.org/p/pc
Μεταξὺ τους αὐτὰ τὰ τρία σχήματα διέπονται ἀπὸ τὶς ἑξῆς σχέσεις:
α. Τὸ πλάτος τοῦ ῾῾ἀμύγδαλου᾿᾿ ΑΒ, εἶναι διπλάσιο τοῦ ὕψους ΔΓ.
β. Τὸ πλάτος τοῦ ῾῾ἀμύγδαλου᾿᾿ ΑΒ, εἶναι τὸ μισὸ τοῦ ὕψους τῆς μύτης.
γ. Ἡ γραμμὴ τοῦ ἐπάνω βλεφάρου (ε), εἶναι παχειὰ στὴν μέση καὶ λεπταίνει πρὸς τὰ ἄκρα. Ἡ γραμμὴ τοῦ κάτω βλεφάρου (θ), εἶναι συνήθως ἰσόπαχη.
δ. Ἡ ἴριδα κατεβαίνει ἀρκετὰ πιὸ κάτω ἀπὸ τὸν ὁριζόντιο ἄξονα τοῦ ματιοῦ. Ἡ γραμμὴ ζ, ἡ ὁποία τὴν ὁρίζει, φαρδαίνει στὸ κάτω μέρος της. Τὸ πλάτος τῆς ἴριδος εἶναι περίπου τὸ μισὸ τοῦ πλάτους τοῦ ῾῾ἀμύγδαλου᾿᾿ ΑΒ.
ε. Ἡ κόρη τοῦ ματιοῦ εἶναι σχεδὸν τέλειος κύκλος. Εἶναι πάντοτε τὸ πιὸ σκοῦρο στοιχεῖο τοῦ προσώπου, (μαῦρο ἢ σχεδὸν μαῦρο). Ἐφάπτεται δὲ στὸ ἐπάνω βλέφαρο ἢ καὶ καλύπτεται λίγο ἀπὸ αὐτό, δίνοντας ἔτσι στὸ μάτι ἠρεμία.
Ϛ. Ἡ γραμμὴ η, ποὺ σχηματίζεται μεταξὺ τοῦ ἐπάνω βλεφάρου καὶ τοῦ φρυδιοῦ, ἀκολουθεῖ τὸ σχῆμα τοῦ βλεφάρου καὶ τὸ πλησιάζει ἐλαφρῶς στὶς ἄκρες.
http://hsir.org/p/hm
Ἡ θέση τῶν ματιῶν στὸ πρόσωπο εἶναι πολὺ σημαντικὸ νὰ καθοριστῆ μὲ μεγάλη ἀκρίβεια, διότι ἀπὸ αὐτὴν ἐξαρτᾶται, κατὰ μεγάλο μέρος, ἡ δυνατότητα, ἐκ μέρους τοῦ Ἁγιογράφου, χειρισμοῦ τῆς ἐκφράσεως τοῦ προσώπου.
Τὰ μάτια σχεδιάζονται ἔτσι ὥστε τὸ ἐπάνω βλέφαρο νὰ ἐφάπτεται στὸν ὁριζόντιο ἄξονα, ὁ ὁποῖος διέρχεται ἀπὸ τὴν κορυφὴ τῆς μύτης.
Ὁ ἄξονας, ὁ ὁποῖος περνᾶ ἀπὸ τὸ κέντρο τῶν ματιῶν, ὀνομάζεται γραμμὴ τῶν ματιῶν.
http://hsir.org/p/wd
Ἡ μεταξὺ τῶν δύο ματιῶν ἀπόσταση ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν κλίση, τὴν ὁποία ἔχει τὸ πρόσωπο.
Στὴν κατ’ ἐνώπιον στάση εἶναι ἴση μὲ μισὴ μύτη, ἐνῶ μικραίνει ὅσο τὸ κεφάλι παίρνει μεγαλύτερη κλίση, ὅπως ἐπίσης μικραίνει καὶ τὸ
μάτι τῆς στενῆς πλευρᾶς τοῦ προσώπου.
Στὰ σχέδια ποὺ ἀκολουθοῦν βλέπουμε δύο στάσεις προσώπου:
α. τὴν κατ’ ἐνώπιον στάση μὲ ἐλαφρὰ κλίση (διότι στὴν Ὀρθόδοξη Ἁγιογραφία ἀποφεύγεται ἡ ἀπολύτως κατ’ ἐνώπιον στάση καθὼς καὶ ἡ τελείως πλάγια). Τὸ στενὸ μέρος τοῦ προσώπου ἐδῶ, ἔχει πλάτος μίας μύτης, ἐνῶ τὸ πλατὺ μίας μύτης καὶ ἑνὸς τρίτου (11/3).
http://hsir.org/p/d6
β. τὴν στάση μὲ κλίση τριῶν τετάρτων (3/4), ἡ ὁποία συναντᾶται στὸ μεγαλύτερο ποσοστὸ τῶν προσώπων τῶν Ἁγιογραφικῶν συνθέσεων (παραστάσεων)...
http://tinyurl.com/6jqw2d5
Καλησπέρα, μήπως θα είχατε την καλοσύνη να αναρτήσετε στο μπλοκ τα κάτωθι γιατί δυσκολεύομαι.
ΑπάντησηΔιαγραφή¨Να προσθέσω και εγώ ένα λιθαράκι στο πολύτιμο οικοδόμημά σας, από τις σημειώσεις μου στη σχολή την οποία παρακολουθώ...
Μάτια
Η απόσταση μεταξύ των ματιών είναι ένα μάτι. Οι τέσσερεις άκρες των ματιών βρίσκονται πάντα στην ίδια ευθεία. Το αριστερό μάτι είναι λίγο ποιο μικρό και έχει πλάτος όσο το πλάτος των πτερυγίων. Το δεξί μάτι είναι μεγαλύτερο και έχει πλάτος όσο το ½ του ύψους της μύτης.
Στους κατακόρυφους άξονες που υψώνοναι απ΄τα πλάγια των πτερυγίων εφάπτονται οι κανθοί των ματιών. Η γραμμή των ματιών βρίσκεται ως εξής: Χωρίζουμε τη μύτη σε τέσσερα ίσα μέρη. Η γραμμή που είναι μετά την ρινική οριζόντιο είναι η γραμμή των ματιών.
Το σχήμα του βολβού του οφθαλμού είναι ωοειδές (αμυγδαλωτό)
Το μήκος του είναι διπλάσιο του ύψους του. Η ίριδα σχεδόν αγγίζει τη γραμμή των πάνω βλεφάρων.
Η επάνω γραμμή των βλεφάρων είναι ποιο καμπυλωτή από την κάτω και ευθυγραμμίζεται λίγο στο μέσον. Η επάνω γραμμή των βλεφάρων καταλήγει μυτερή στις άκρες και φαρδαίνει στη μέση.
Η κάτω γραμμή των βλεφάρων αρχίζει φαρδιά και λεπταίνει προς το μέρος της μύτης. Η ίριδα έχει σχήμα ωοειδές. Η γραμμή που βρίσκεται μεταξύ βολβού και φρυδιού είναι παράλληλη με το επάνω βλέφαρο, πλην στο μέσον μεγαλώνει λίγο η απόσταση των παράλληλων γραμμών
Γαλήνια έκφραση: Τα φρύδια σε οριζόντια φορά. Η ίριδα διακρίνεται στα 2/3 της επιφάνειας. Η κόρη εφάπτεται των άνω βλεφάρων.
Έκφραση έκπληξης: Τα φρύδια ανασηκωμένα. Η ίριδα στο κέντρο του βολβού. Ο οφθαλμός έχει μεγαλύτερο ύψος. Η κόρη στο κέντρο του οφθαλμού.
Έκφραση τρόμου: Τα φρύδια σχηματίζουν γωνία. Η ίριδα εισχωρεί στα κάτω βλέφαρα. Η κόρη εφάπτεται με το κάτω βλέφαρο. Όρθιες ρυτίδες μεταξύ των φρυδιών.
Αδ. Μαρία¨
Ευχαριστούμε αδ. Μαρία για τις πρόσθετες πληροφορίες και τον εμπλουτισμό γνώσεως που αυτές μας προσέφεραν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπίσης, επειδή θεωρούμε ότι και τα δύο κείμενα είναι φτωχά στην εξέταση του θέματος της διαφοροποίησης των δύο οφθαλμών, παρακαλούμε τον αγαπητό μας κ. Φ.Μ. να μας δώση ότι πληροφορίες έχει επάνω σ' αυτό...
Ευχ.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα ήθελα να κάνω μια ερώτηση. Όταν σχεδιάζουμε έναν άγιο, σχεδιάζουμε πρώτα το κεφάλι, δηλαδή τα 4 μέρη ή το πρόσωπο τα 3 μέρη;
Για τη γνώση της ανατομίας θέλω να πω πως πράγματι χρειάζεται, γιατί ο,τι φωτίζεται στο πρόσωπο και στο σώμα ειναι τα οστά του
σκελετού που προεξέχουν, όταν ο αγιογράφος γνωρίζει τη θέση και το σχήμα τους κάνει σωστότερα φωτίσματα και καλλίτερο σχέδιο.
Στο σημείο αυτό εγώ χρειάζομαι ασκήσεις…
ΑπάντησηΔιαγραφήΣχετικά με τις διαφορές στους οφθαλμούς, σίγουρα η θέση ¾ σημαίνει μια προοπτική. Και αφού η γωνία δεν είναι κεντρική, δεν αρκεί μόνο η διαφορά μεγέθους, αλλά, μάλλον αλλάζουν και οι άξονες. Θα το μάθω ελπίζω στην πορεία μαζί σας.
Είναι καλό όταν συμβάλλουν όλοι με τις παρατηρήσεις τους.
Τι ασκήσεις θα προτείνατε;
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυμφωνούμε για το καλό, αλλά και απαραίτητο της συμβολής όλων...
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό το αρχείο των σημειώσεων μου σας παραθέτω το συγκεκριμένο σχέδιο που ξεκαθαρίζει κάπως τη θέση των ματιών βάση των αξόνων.
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6217239104/in/photostream
Εννοούσα προσωπική άσκηση για τον έλεγχο όσων μέχρι τώρα ειπώθηκαν. Για ομαδικές ασκήσεις θα έβλεπα να γίνουν όταν συμπληρωθούν τα στοιχεία του προσώπου. Θα έλεγα να προχωρήσουμε αν και οι άλλοι φίλοι συμφωνούν
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠριν προχωρήσουμε στο επόμενο χαρακτηριστικό, αν συμφωνείτε, να ολοκληρώσουμε, όσο είναι δυνατόν, το θέμα του σχεδιασμού των ματιών.
Το "Παραδεισένιο Περιστεράκι" είναι ένα απλό, εισαγωγικό εγχειρίδιο και δεν υπεισέρχεται σε "βαθιά νερά".
Το σχέδιο πάλι που κατέθεσε η αδ. Μαρία δεν είναι αρκετά επεξηγηματικό ως προς τις κλίσεις.
Έτσι λοιπόν επιτρέψτε μας να ρωτήσουμε· ποιά κλίση των ματιών από τις δύο που βλέπουμε στο παρακάτω σχέδιο, με λίγη υπερβολή, θεωρείται σωστή;
http://hsir.org/p/3n
Ευχ.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήμεταξύ των δύο είναι η αριστερή. Πάντως η μία η η άλλη κλίση είναι συνάρτηση του νοητού ύψους του θεατή σε σχέση με το ζωγραφισμένο πρόσωπο.Οι κλίσεις είναι τόσο μεγαλύτερες, όσο μεγαλύτερη είναι και η διαφορά ύψους του θεατή με το αντικείμενο.Επομένως σε ίσο ύψος οι κλίσεις αποδίδονται σχεδόν με ευθεία.
Ωραία! Αυτό είναι στην ουσία το ερώτημά μας· το νοητό ύψος του θεατή.
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑναμένοντας κάποια πιθανή απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα, κάναμε μία μικρή προσπάθεια αντιγραφής των "παραδόξων", αλλά γεμάτων πνευματικότητα ματιών του Αγ. Ευθυμίου, από τοιχογραφία της Μονής Κωσταμονίτου (Εκφρασις Β΄, πιν. 114).
http://hsir.org/p/ae
Νομίζουμε αξίζει τον κόπο να δούμε και κατά το δυνατόν να μελετήσουμε και να αντιγράψουμε, έστω και ατελώς, κάποια τέτοια παραδείγματα. Τί λέτε;
Ευχαριστούμε αδ. Εμμανουήλ για την δημοσίευση του σχολίου μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο πρόβλημα ελπίζουμε ότι λύθηκε και θα μπορούμε στο εξής να δημοσιεύουμε οι ίδιοι.
Και πάλι ευχαριστούμε...
Δε βρίσκω τους οφθαλμούς του Α.γΕυθυμίου σωστό παράδειγμα. Είναι η άνω καμπύλη τους πιό έντονη από την κάτω; Δεν αιωρείται μία έκφραση εσωστρέφειας;
ΑπάντησηΔιαγραφήΜπορούμε να δούμε εδώ πχ. http://4.bp.blogspot.com/_JZyIalufuiw/TO0PbWvP3LI/AAAAAAAAFiw/Sdvgc8lZ0Rg/s1600/THEOFANHS.jpg
ή ακόμα κι εδώ http://www.eikonografos.com/album/displayimage.php?album=22&pos=12
Οι κόρες είναι σχεδιαστικά σωστές;
Τι θα λέγατε τέλος για τους οφθαλμούς του Χριστού Μονής ΑγΑικατερίνης στο Σινά;
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Pantocrator.jpg
Δηλώσαμε ήδη το "παράδοξο" των οφθαλμών του Μεγ. Ευθυμίου. Ενώ "ξεφεύγουν" δηλ. απ' τον συνήθη κανόνα, ωστόσο καταφέρνουν να εκφράσουν με μεγάλη ενάργεια ακριβώς αυτό που δεν διέφυγε της προσοχής Σας, την πνευματική εσωστρέφεια του μεγάλου ασκητού.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Θεοφάνης είναι πάντοτε μεγάλος, Δάσκαλος, και επομένως υπεράνω κάθε σχολιασμού, τουλάχιστον από εμάς.
Όσο για τα σύγχρονα παραδείγματα, είναι θαυμάσια, πραγματικά, με έντονη την σφραγίδα του σύγχρονου...
Ο Κύριος του Σινά είναι για εμάς ένα ερωτηματικό. Αν θα πρέπει δηλ. να φθάνουμε στα άκρα των εκφράσεων. Νομίζουμε ότι το είχαμε συζητήσει σε προηγούμενη συζήτησή μας...
ακριβώς γι αυτό έκανα το σχόλιο περί Αγ.Ευθυμίου. Πραγματικάο Θεοφάνης είναι πέρα σχολιασμού. Ανήκει όμως στα πρότυπα βάσει των οποίων βαδίζουμε. Ουσιαστικά εδώ αγνοείται η ανατομία του προσώπου βάσει των οστών. Μήπως λοιπόν μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το "σχέδιο" όπως τουλάχιστον το ξέρουμε σαν ζωγράφοι δεν έχει απόλυτα να κάνει και με το σχέδιο του αγιογράφου;
ΑπάντησηΔιαγραφή"εδώ αγνοείται η ανατομία του προσώπου βάσει των οστών"...
ΑπάντησηΔιαγραφήΜήπως μπορείτε να μας το εξηγήσετε λίγο; Που ακριβώς νομίζετε ότι γίνεται αυτό στην μορφή του Αγ. Σπυρίδωνος;
Καλησπέρα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχω δει αρκετές Εικόνες όπου δεν εφαρμόζεται απόλυτα ο κανόνας, όπως ο αγ. Ευθύμιος που ανάρτησε ο Μ.γ.Γ.
Αυτό που θέλω να προσθέσω είναι μία παρατήρησή μου. Ανάλογα με το που κοιτάει το μάτι, έχει και την αναλογη καμπυλότητα στα βλέφαρα, όπως φαίνεται στο σχέδιο που καταθέτω.
http://hsir.org/p/7t
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχω και ΄γώ κάποια ερωτήματα σαν αυτά που τέθηκαν, αλλά νομίζω, πως θα πρέπει να ολοκληρώσουμε την παρουσίαση όλων των χαρακτηριστικών της κεφαλής και όλα να τεθούν στην συνέχεια. Και αυτό γιατί η παρουσίαση των όρων σχεδίασης είναι πάντοτε γενική και καλύπτει μόνο όσα εξασφαλίζουν τις αναλογίες γενικά.
Αν γνωρίσουμε τους γενικούς κανόνες του σχεδίου, θα μπορούμε να αναρωτηθούμε για τις ειδικές περιπτώσεις αλλά και να αναφέρουμε όσες παρατηρήσεις έχουμε.
Δεν σημαίνει πάντως πως η άποψή μου είναι και απαραίτητα σωστή.
ΤΑ ΦΡΥΔΙΑ
ΑπάντησηΔιαγραφήΤὰ χαρακτηριστικὰ τὰ ὁποῖα ἐξετάζουμε τώρα, δὲν ἀποτελοῦν μὲν αἰσθητήρια ὄργανα, ἀλλὰ παίζουν πρωταρχικὸ ρόλο στὴν διαμόρφωση τῆς ἔκφρασης τοῦ προσώπου: εἶναι τὰ φρύδια.
Ἀνάλογα μὲ τὴν κλίση τους, τὴν πυκνότητα, τὸ μέγεθος καὶ τὴν θέση τους σὲ σχέση μὲ τὰ μάτια καὶ μεταξύ τους, τὰ φρύδια δίνουν πολὺ διαφορετικὲς ἐκφράσεις στὸ πρόσωπο:
http://hsir.org/p/h5
http://hsir.org/p/bz
http://hsir.org/p/ju
Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, οἱ Ἁγιογράφοι, εἶναι πολὺ ὠφέλιμο νὰ μάθουν πάρα πολὺ καλὰ πῶς σχεδιάζονται, μὲ ὁδηγοὺς πάντοτε τὰ παλαιὰ πρότυπα, τὸ μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο γιὰ τὴν ὀρθὴ ἐκμάθηση τῆς Ἁγιογραφίας.
Τὸ Παραδεισένιο Περιστεράκι τῆς Ἁγιογραφίας πάντοτε χαίρεται νὰ βλέπη τοὺς φίλους καὶ συνεργάτες του νὰ ἀντιγράφουν δημιουργικά, μὲ ὑπομονή, εὐλάβεια, σεβασμό, ταπεινοφροσύνη καὶ ἀγάπη τὶς ἱερὲς Εἰκόνες τῶν παλαιῶν μεγάλων μαϊστόρων.
Γνωρίζει πὼς ἡ συνεχὴς ἐξάσκηση καὶ οἱ πειραματισμοὶ τῶν διαφόρων ἐκφράσεων θὰ ἀποφέρουν καὶ ἐδῶ τὸν πολύτιμο καὶ χρησιμώτατο καρπὸ ἢ μᾶλλον θησαυρό, ποὺ λέγεται πεῖρα.
Ἐξασκούμενοι λοιπόν, τὸ Περιστεράκι μὲ τοὺς βοηθούς του, ἀνάμεσα στὰ ἄλλα, παρατήρησαν πὼς τὸ μόνο σταθερὸ σημεῖο στὰ φρύδια εἶναι τὸ ἀπὸ ποὺ αὐτὰ ξεκινοῦν: ἀπὸ τὴν βάση τῆς μύτης. Ὅλα τὰ ἄλλα, (πάχος, μῆκος, σχῆμα, κλπ) διαφέρουν ἀπὸ πρόσωπο σὲ πρόσωπο καὶ τὶς περισσότερες φορὲς ἀνάμεσα καὶ σὲ αὐτὰ τὰ δύο φρύδια τοῦ ἴδιου προσώπου!...
ποιοί είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν το σχήμα των φρυδιών; Επιδιώκουμε να προσδώσουμε κάποια έκφραση, συναίσθημα, ιστορικά φυσικό χαρακτηριστικό, ηλικία ή χαρακτήρα στο εικονιζόμενο πρόσωπο;
ΑπάντησηΔιαγραφήμπορούμε ακόμα να καταγράψουμε τους "τύπους" φρυδιών που συναντάμε στις αγιογραφίες ή είναι αριθμητικά δύσκολο να συγκεντρωθούν;
ΑπάντησηΔιαγραφήΝομίζουμε ότι όλα όσα αναφέρετε είναι λίγο πολύ τα ζητούμενα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι τύποι φρυδιών ίσως μπορούν να καταγραφούν σε κάποια ειδική μελέτη...
Χαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπειδή βλέπουμε ότι δεν υπάρχουν άλλα σχόλια για τα φρύδια, προχωράμε στο επόμενο χαρακτηριστικό, ελπίζουμε με την σύμφωνη γνώμη όλων:
ΤΟ ΣΤΟΜΑ
ΑΛΛΟ ΕΝΑ, σημαντικώτατο γιὰ τὴν ἔκφραση τοῦ προσώπου αἰσθητήριο, εἶναι τὸ στόμα.
Μὲ τὸν ἰδιαίτερο τρόπο σχεδιασμοῦ του στὴν Ὀρθόδοξη Εἰκόνα θὰ ἀσχοληθοῦμε στὴν συνέχεια.
Τὸ στόμα στὴν Ἁγιογραφία δὲν σχεδιάζεται καὶ αὐτὸ φυσιοκρατικά, δηλαδὴ δὲν διαφοροποιεῖται ἀπὸ πρόσωπο σὲ πρόσωπο, ὥστε νὰ ὁμοιάζη μὲ φυσικὸ στόμα, τὸ ὁποῖο εἶναι τόσο διαφορετικὸ ἀπὸ ἄνθρωπο σὲ ἄνθρωπο.
Ἂν γινόταν ἔτσι, τότε δὲν θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ ἐκφράζη τὶς θεολογικὲς ἀλήθειες, τὶς ὁποῖες ὀφείλει κάθε Ὀρθόδοξη Εἰκόνα νὰ ἐκφράζη.
Οἱ Ἅγιοι, ὅπως μᾶς διδάσκουν οἱ θεολόγοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, στὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, ὅπου βρίσκονται μέσα στὴν πλούσια, ἄφθονη Χάρι τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μας, δὲν ἔχουν πλέον τώρα ἀνάγκη τῶν τροφῶν, τὶς ὁποῖες χρειαζόμαστε ἐμεῖς γιὰ τὴν συντήρησή μας. Τρέφονται πνευματικά, μὲ αὐτὴν τὴν Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ὄχι μὲ ὑλικὲς τροφές.
Ἀλλὰ οὔτε καὶ τοῦ προφορικοῦ λόγου, τὸν ὁποῖο χρησιμοποιοῦμε ἐμεῖς, προκειμένου νὰ ἐπικοινωνήσουμε καὶ νὰ ἀνταλλάξουμε ἀπόψεις ἔχουν ἀνάγκη. Ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸν Θεὸ καὶ μεταξύ τους ῾῾ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι᾿᾿, πολὺ πιὸ ἄμεσα καὶ ἀσύγκριτα τελειώτερα ἀπὸ ἐμᾶς.
Γιὰ τοὺς λόγους αὐτούς, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ γιὰ νὰ ἐκφρασθῆ ἡ ἄσκηση τῆς νηστείας καὶ τῆς ἐγκράτειας τῆς γλώσσης ποὺ ἔκαναν ὅταν ζοῦσαν ἀγωνιζόμενοι ἀνάμεσά μας, στὸν κόσμο αὐτό, τὸ στόμα ζωγραφίζεται πάντοτε μικρό. Σπάνια ξεπερνᾶ τὴν μισὴ μύτη.
Σχεδιάζεται καὶ αὐτό μὲ τὴν γνωστὴ ἀπὸ τὴν μύτη καὶ τὰ μάτια μέθοδο τῆς σχηματοποίησης. Ὁ τρόπος εἶναι ὁ ἀκόλουθος, ὁ ὁποῖος βεβαίως δὲν εἶναι μοναδικὸς ἢ καλύτερος, ἀλλὰ δίνει τὴν δυνατότητα νὰ ἀρχίση ἡ μαθητεία τοῦ σχεδιασμοῦ του.
α. Τὸ μὲν σχῆμα τοῦ ἐπάνω χείλους τοῦ στόματος παρομοιάζει (σχηματοποίηση) μὲ ἕνα βαθὺ πιάτο γυρισμένο ἀνάποδα. Τὸ δὲ τοῦ κάτω χείλους μὲ μισὴ ἔλλειψη.
β. Τὸ ὕψος τοῦ στόματος ΓΔ, μαζὶ μὲ τὴν σκιὰ μεταξὺ κάτω χείλους καὶ πηγουνιοῦ (Ϛ), εἶναι ἴσο μὲ τὸ μισὸ τοῦ πλάτους ΑΒ.
γ. Τὸ πλάτος τοῦ στόματος ΑΒ εἶναι συνήθως ἴσο ἢ καὶ ἐλά-χιστα μεγαλύτερο ἀπὸ μισὴ μύτη.
δ. Ἡ ἕνωση τῶν χειλέων σχηματίζει δύο μικροὺς κυματισμούς, οἱ ὁποῖοι ἀρχίζουν ἀπὸ τὸ κέντρο καὶ σβήνουν στὶς ἄκρες.
ε. Ὁ κεντρικὸς ἄξονας (Ες) τοῦ στόματος συμπίπτει μὲ τὸν κεντρικὸ ἄξονα τοῦ προσώπου.
Ϛ. Τὸ τμῆμα τοῦ στόματος, τὸ ὁποῖο ἀντιστοιχεῖ στὴν πλα-τιὰ πλευρὰ τοῦ προσώπου, γίνεται λίγο πιὸ μεγάλο ἀπὸ αὐτὸ τῆς στενῆς πλευρᾶς.
ζ. Ἡ θέση τοῦ στόματος στὸ πρόσωπο, ὡς πρὸς τὸ ὕψος, βρίσκεται λίγο πιὸ κάτω ἀπὸ τὴν μέση τοῦ διαστήματος μεταξὺ τῆς κάτω ἄκρης τοῦ βολβοῦ τῆς μύτης καὶ τῆς ἄνω ἄκρης τοῦ πηγουνιοῦ. Τὸ διάστημα αὐτὸ εἶναι ἴσο μὲ μισὴ μύτη.
η. Ἡ ἀπόσταση τοῦ στόματος ἀπὸ τὴν μύτη εἶναι καθοριστικὴ γιὰ τὴν ἔκφραση τοῦ προσώπου. Δὲν εἶναι σταθερὴ γιὰ ὅλα τὰ πρόσωπα καὶ διαφέρει ἐπίσης συνήθως ἀπὸ Ἁγιογράφο σὲ Ἁγιογράφο.
http://hsir.org/p/7hz
Ευχαριστούμε πολύ για όλα. Αν θέλετε πείτε μας δυο λόγια για τα μέτρα των μαλλιών και αν συμφωνείτε να κάνουμε μια προσπάθεια άσκησης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤον Θεό, ας ευχαριστούμε γιά όλα, και πάντοτε...
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο "Περιστεράκι" πριν τα μαλλιά υπάρχει η περιγραφή του σχεδιασμού των αυτιών. Καταθέτουμε λοιπόν και αυτή.
ΤΑ ΑΥΤΙΑ
ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ αἰσθητήρια ὄργανα, τὰ ὁποῖα θὰ ἐξετάσουμε καὶ βρίσκονται στὸ κεφάλι, εἶναι τὰ αὐτιά.
Μαζὶ μὲ τὰ χέρια, εἶναι τὰ πιὸ ἐνδεικτικὰ σημεῖα, ὅσον ἀφορᾶ τὸ ἐπίπεδο (καλλιτεχνικής) ποιότητος τῆς Εἰκόνας.
Ἡ θέση τους στὸ κεφάλι εἶναι ἡ ἴδια μὲ αὐτὴν τῆς μύτης, ὅσον ἀφορᾶ τὸ ὕψος. Βρίσκονται δηλαδὴ καὶ αὐτὰ στὸ μέσον τοῦ ῾῾αὐγοῦ᾿᾿ τοῦ προσώπου.
Ὅταν τὸ πρόσωπο εἶναι σὲ ῾῾κατ’ ἐνώπιον᾿᾿ στάση, τὰ αὐτιὰ ζωγραφίζονται ἐφαπτόμενα στὸ ῾῾αὐγό᾿᾿.
Ὅταν ὅμως τὸ πρόσωπο εἶναι στραμμένο κατὰ 3/4, τότε ἡ ἀπόσταση τοῦ ἐξωτερικοῦ μέρους τοῦ αὐτιοῦ ἀπὸ τὴν μύτη εἶναι περίπου δύο μῦτες.
Ἐννοεῖται ὅτι ἡ ἀπόσταση αὐτὴ ἐξαρτᾶται ἄμεσα ἀπὸ τὸν βαθμὸ κλίσεως τοῦ προσώπου.
http://hsir.org/p/b2
http://hsir.org/p/94
α. Τὸ σχῆμα τοῦ αὐτιοῦ μοιάζει κάπως μὲ ρόμβο, τοῦ ὁποίου στρογγυλεύουμε τὶς γωνίες.
β. Τὸ ὕψος ΖΗ τοῦ αὐτιοῦ, τὸ ὁποῖο βρίσκεται στὴν πλατειὰ πλευρὰ τοῦ προσώπου, εἶναι ἴσο μὲ μία μύτη καὶ τὸ διπλάσιο περίπου τοῦ πλάτους του ΒΕ. Τὸ αὐτὶ τῆς στενῆς πλευρᾶς ζωγραφίζεται λίγο πιὸ στενό.
γ. Τὸ ἐσωτερικὸ τοῦ αὐτιοῦ σχηματίζει στὸ μὲν ἀριστερὸ τὸν ἀριθμὸ 3, στὸ δὲ δεξιὸ τὸ γράμμα Ἔψιλον (ε).
δ. Ὁ κεντρικὸς ἄξονας (ΖΗ) τοῦ αὐτιοῦ εἶναι παράλληλος συνήθως μὲ τὴν παρειὰ (μάγουλο), στὴν ὁποία ἐφάπτεται.
http://hsir.org/p/p4
ΤΑ ΜΑΛΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΓΕΝΕΙΑ
ΕΧΟΝΤΑΣ ὁλοκληρώσει τὸν σχεδιασμὸ τοῦ προσώπου, τοῦ σημαντικώτερου μέρους, ὅπως προείπαμε, κάθε μορφῆς, θὰ συνεχίσουμε τὴν μελέτη τῶν ὑπολοίπων στοιχείων τῆς Εἰκόνας.
Προκειμένου νὰ συμπληρωθῆ τὸ κεφάλι, θὰ ἀσχοληθοῦμε τώρα μὲ τὴν σχεδίαση τῶν μαλλιῶν καὶ τῆς γενειάδας.
Τὰ μαλλιὰ καὶ τὰ γένεια, τὸ τριχωτὸ μέρος τῆς κεφαλῆς, δὲν ἀποτελοῦν αἰσθητήρια ὄργανα. Ἔχουν, παρ’ ὅλ’ αὐτὰ, μεγάλη σπουδαιότητα στὴν ἀπόδοση τῆς ἐκφράσεως τοῦ προσώπου τῶν Ἁγίων μορφῶν.
Περιβάλλουν τὸ κεφάλι, στολίζοντάς το, κατὰ κάποιο τρόπο. Ἴσως αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ ὀφείλουμε, κατὰ τοὺς Διδασκάλους, νὰ δείχνουμε μεγάλη ἐπιμέλεια κατὰ τὴν ζωγραφικὴ ἀπόδοσή τους. Χαρακτηριστικά, σὲ κάποιο μάθημα εἶχε εἰπωθῆ τὸ ἑξῆς:
«Τὰ μαλλιὰ τῶν Ἁγίων στὶς Εἰκόνες
πρέπει νὰ τὰ καλοχτενίζουμε!...».
Στὰ ἀνδρικά, κατ’ ἐνώπιον κεφάλια, τὸ πάχος τῶν μαλλιῶν στὸ κέντρο εἶναι συνήθως λίγο μεγαλύτερο ἀπὸ μία μύτη.
Ἀρχίζουν ἀπὸ τὸ ἄνω μέρος τοῦ μετώπου καὶ ἐφάπτονται στὸ αὐγὸ τοὺ προσώπου.
Περιβάλλουν κυκλικὰ τὸ κεφάλι, σὰν στέφανος, καὶ καταλήγουν στοὺς ὤμους.
http://hsir.org/p/79
Τὰ γυναικεῖα μαλλιά, κατὰ κανόνα καλύπτονται στὶς Ὀρθόδοξες Εἰκόνες, σύμφωνα μὲ τὸν ὁρισμὸ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, μὲ τὸ σεμνὸ κεφαλομάνδηλο.
ΤΑ ΓΕΝΕΙΑ, μαζὶ μὲ τὸ Ἀσιατικοῦ τύπου μουστάκι, τὸ ὁποῖο ἐκφράζει πραότητα, συμπληρώνουν τὸ τριχωτὸ μέρος τῆς κεφαλῆς τοῦ Κυρίου.
http://hsir.org/p/7dy
Καλοσχεδιάζονται καὶ αὐτά καὶ ῾῾καλοχτενίζονται᾿᾿, ἐφ’ ὅσον ἡ ἐκφραστικὴ δύναμή τους εἶναι μεγάλη καὶ ἀποτελοῦν σημαντικὸ χαρακτηριστικὸ τῶν περισσοτέρων ὡρίμων ἀνδρικῶν προσώπων.
Ὁ τρόπος σχεδιασμοῦ τους διαφέρει σημαντικὰ ἀπὸ πρόσωπο σὲ πρόσωπο.
Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, ἡ μόνη ὁδηγία, ἡ ὁποία εἶναι δυνατὸν καὶ πρέπει νὰ δοθῆ, εἶναι τὸ νὰ παρατηροῦμε σὲ κάθε περίπτωση πολὺ προσεκτικὰ τὸ καλό μας πρωτότυπο καὶ νὰ ἀντιγράφουμε ὅσο γίνεται πιὸ πιστά, μὴ δίνοντας στὸν ἄπειρο ἀκόμη ἑαυτό μας περιθώρια γιὰ παρακινδυνευμένες καὶ μὲ ἐλάχιστες ἐλπίδες ἐπιτυχίας ῾῾ἐμπνεύσεις τῆς στιγμῆς᾿᾿.
Κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο σιγὰ σιγὰ θὰ ἀφομοιώσουμε τοὺς διαφόρους τύπους γενειάδων, ὥστε μετὰ ἀπὸ μακρόχρονη ἐξάσκηση νὰ ἀποκτήσουμε, μὲ τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ, τὴν ἱκανότητα νὰ σχεδιάζουμε ἄνετα καὶ σωστὰ κάθε διαφορετικὸ εἶδος τους...
προτείνω να ασκηθούμε με όλα όσα μας παραδώθηκαν. Χωρίς να αντιγράφουμε, να δοκιμάσουμε να σχεδιάσουμε ένα πρόσωπο;
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜία πρώτη προσπάθεια μας:
http://hsir.org/p/3s
Τι αναλογίες έχουμε για το άνω μέρος της κεφαλής, όταν αντί για μαλλιά μόνο, έχουμε κάποιο κάλυπτρο (πχ. στέμμα, καπέλο κλπ);
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΈκανα και γω την άσκηση, αλλά έχω κάποιες απορίες:
1. Το πλάτος του προσώπου (μία μύτη και μία μύτη και 1/3) από που το μετράμε και έως που.
Συμπεριλαμβάνεται η μύτη και σε ποιό ύψος της μετράμε;
2. Το στόμα δεν γίνεται πολύ μικρό όταν είναι μισή μύτη; Στην άσκησή μου το έχω κάνει αρκετα μεγαλύτερο.
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6246762104/in/photostream
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠροτείνουμε να μοιραστούμε κάπως την εργασία, αν συμφωνείτε.
Οι αγαπητοί Αθ.Π. και Εμμανουήλ ας μετρήσουν τι κάνει ο Θεοφάνης ο Κρης στις περιπτώσεις που τους ενδιαφέρουν. Εμείς θα βρούμε πως τις αντιμετωπίζουν κάποιοι άλλοι παλαιοί Αγιογράφοι.
Ας παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα της μελέτης μας, συνοδευόμενα από κάποια επεξηγηματικά σχέδια για να γίνουν κατανοητά σε όλους...
Η άσκησή μου
ΑπάντησηΔιαγραφήhttps://picasaweb.google.com/pappa.athina/AthinaPappa#5663835289978623570
Όσον αφορά το ερώτημά μου, ακολούθησα την υπόδειξή σας. Ο Θεοφάνης μειώνει το μέτωπο και προσθέτει κάτι πάρα πάνω από μία μύτη για την καλύπτρα της κεφαλής.
https://picasaweb.google.com/pappa.athina/AthinaPappa#5663835302524657490
Χαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα αποτελέσματα μετρήσεων σε δύο Εικόνες της Παναγίας μας, αντιπροσωπευτικές της Κρητικής "Σχολής":
http://hsir.org/p/xi
http://hsir.org/p/v5
Και η άσκησι του Μ.γ.Ε., ο οποίος παρακολουθεί την συζήτησί μας, αλλά δεν μπορεί ο ίδιος να αναρτήση την εργασία του και ανέθεσε σε εμάς:
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://hsir.org/p/hw
Και η δική μου άσκηση. Απ' ότι φαίνεται όλα κρίνονται στις λεπτομέρειες. Πάντως τα μέτρα είναι πολύ βοηθητικά για να μας δώσουν την βάση του σχεδίου. Για τις λεπτομέρειες χρειάζεται επιπλέον σπουδή και αγώνας.
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://www.flickr.com/photos/7142105@N05/6250286902/in/photostream/lightbox/
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ άσκησή μου:
http://flic.kr/p/awnhCE
ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠΡΟΣΠΑΘΗΣΑ ΚΑΙ ΓΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ.
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6250452645/in/photostream
Χαίρετε, σας στέλνω και εγώ τη δική μου προσπάθεια:
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6253806432/in/photostream
Με το θάρρος που μου επιτρέπουν οι συμμαθητές τόλμησα να επέμβω στα σχέδιά τους. Ο λόγος είναι πως με τον τρόπο αυτό μπορώ να δείξω πως τα περισσότερα από τα σχέδια που παρουσιάζονται μου φαίνονται αρκετά πλατιά. Είναι αυτό μια προσωπική μου εντύπωση η και οι υπόλοιποι συμμαθητές συμφωνούν;
ΑπάντησηΔιαγραφήΥπάρχει ένα ζήτημα στα μέτρα ύψους και πλάτους του «αυγού». Τι λέτε;
http://www.flickr.com/photos/7142105@N05/6254046127/in/photostream
Πολύ καλή και ωφέλιμη παρατήρηση! Ευχαριστούμε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε την ευκαιρία μετρήσαμε και είδαμε ότι πράγματι στην γνωστή μας υπέροχη Εικόνα του Κυρίου του Θεοφάνους το πλατύ μέρος του προσώπου (μετρώντας από το κέντρο του πλάτους της μύτης), είναι 1,25 μύτες στο πλατύ μέρος και μία στο στενό.
http://hsir.org/p/xt
Άρα με μέτρο αυτό το πρόσωπο 1 - 1,3 είναι πλατύ.
Ωστόσο υπάρχουν και παλαιά πρότυπα, όπου το 1,3, αλλά και το 1 υπερβαίνονται κατά πολύ, όπως στην συνημμένη Εικόνα, όπου φθάνουν το 1,44 και 1,14 αντίστοιχα.
http://hsir.org/p/p9
Κάναμε λοιπόν ένα πείραμα. Πως θα ήταν το πρόσωπο αν το κάναμε με τους διάφορους τρόπους που προέκυψαν. Επίσης διορθώσαμε την εκδοχή μας, μετρώντας πλέον από το μέσο του πλάτους της μύτης, (το οποίο αποτελεί και απάντηση στην απορία του αγαπητού Εμμανουήλ).
http://hsir.org/p/fn
Απ' το αποτέλεσμα που προέκυψε ας βγάλουμε τα συμπεράσματά μας και ας κάνουμε τις επιλογές μας...
Ευχ.
Υποθέτω ότι ο πλατιασμός του προσώπου δεν έχει να κάνει με την ανάπτυξη δεύτερης περιφέρειας στη μία από τις δυο πλευρές του προσώπου, αλλά στη τοποθέτηση των χαρακτηριστικών όχι ακριβώς πάνω στον κεντρικό άξονα του "αυγού", αλλά σε άλλο κάθετα καμπύλο άξονα, λόγω ελαφράς περιστροφής της κεφαλής.
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6260316246/in/photostream
Χαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΈφάρμοσα τα μετρήματα που έκανε ο Μ.γ.Γ στο δικό μου σχέδιο.
Στα αποτελέσματα (http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6259797023/sizes/l/in/photostream/) μου φαίνεται πως η 1 - 1,25 ειναι μια μεση λύση, ωστόσο όμως δεν θεωρώ
την 1- 1,3 και την 0,93 - 1,20 λάθος.
Για την 1,14 - 1,44 θεωρώ πως ειναι πολύ. Ισως και να κάνω λάθος. Μπορεί να εφαρμοστει σε κάποια περίπτωση?
Επίσης, εν μέρη μου απαντήθηκε το ερώτημά μου για το απο που μετραμε, αλλά όχι το μέχρι που. Ετσι έκανα ένα διάγραμμα για την καλύτερη διευκρίνηση και κατανόηση:
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6259797079/in/photostream/
Ο κεντρικός άξονα β΄ περνά ανάμεσα στο πάχος της μύτης και ορίζει το σημείο μέτρησης.
Οι 2 Άξονες ε' και ζ' ειναι η μύτη όπου και ορίζεται η τοποθέτηση για τα αυτιά.
Ο άξονας στ΄ ειναι η γραμμή των ματιών και διασταυρώνεται με τον άξονα β΄ από οπου και ορίζω την αρχή της απόστασης μεχρι τα αυτιά.
Οι άξονες α΄ και γ΄ ειναι τα σημεία που οριοθετείται το πρόσωπο και εφάπτονται στα αυτιά.
Σε περίπτωση που κάνω λάθος, παρακαλώ διορθώστε με.
Χαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑκριβώς αδ. Αθ.Π.. Έχει άλλωστε αναφερθεί λίγο προτύτερα ότι "...στὴν Ὀρθόδοξη Ἁγιογραφία ἀποφεύγεται ἡ ἀπολύτως κατ’ ἐνώπιον στάση... Τὸ στενὸ μέρος τοῦ προσώπου ἐδῶ, ἔχει πλάτος μίας μύτης, ἐνῶ τὸ πλατὺ μίας μύτης καὶ ἑνὸς τρίτου (1 1/3)...".
Πολύ καλή η μελέτη σου αγαπητέ Εμμανουήλ. Απλώς να πούμε ότι εμείς μετράμε το πλάτος στο πιό εξογκωμένο σημείο της παρειάς (μάγουλου), το οποῖο μερικές φορές έχει λίγη απόσταση απ' το αυτί. Αλλά αυτό έχει να κάνει με αυτό που πολύ σωστά πριν λίγο μας δίδαξε ο σεβαστός μας κ.Φ.Μ.: "...Απ' ότι φαίνεται όλα κρίνονται στις λεπτομέρειες. Πάντως τα μέτρα είναι πολύ βοηθητικά για να μας δώσουν την βάση του σχεδίου. Για τις λεπτομέρειες χρειάζεται επιπλέον σπουδή και αγώνας..."
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣας στέλνω το σχέδιο μου
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6263134452/in/photostream
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο σχέδιο του αγαπητού μας Κώστα μας προβλημάτισε.
Ένα πρόβλημα όμως στην σύνδεσή μας, (το οποίο ελπίζουμε να λυθή σύντομα), δεν μας αφήνει να επεκταθούμε προς το παρόν, εφ' όσον έχουμε πρόσβαση μόνο ως φιλοξενούμενοι σε άλλον υπολογιστή.
Πως βλέπετε εν τούτοις την συνέχεια;
Έχω την εντύπωση πως θα πρέπει να επιμείνουμε για λίγο στο σχέδιο. Οι ασκήσεις για να έχουν νόημα θα πρέπει να τύχουν σχολιασμού. Είχα την εντύπωση πως αυτό θα το αναλάμβανε ο Κώστας. Αν όχι θα μπορούσατε εσείς; Με τον τρόπο αυτό θα ξεκαθάριζαν αρκετά πράγματα, ελπίζω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔυστυχώς η σύνδεσή μας δεν επιδιορθώθηκε ακόμη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΈτσι η παρουσία μας στην συζήτηση είναι ήδη δύσκολη, προβληματική· πόσο μάλλον να αναλάβουμε και αυτή την "διακονία". Προς το παρόν είναι αδύνατον και δεν γνωρίζουμε για πόσο ακόμη.
Γι' αυτό, και επειδή κατανοούμε και εμείς την ίδια ανάγκη, παρακαλούμε, αναλάβετε ή εσείς ή ο αγαπητός μας Κώστας το βάρος αυτό, άλλωστε γνωρίζετε και οι δύο πολύ περισσότερο από εμάς το θέμα...
Ευχ.
Ο καθένας είναι σε θέση να πει τις εντυπώσεις – παρατηρήσεις του από τις ασκήσεις των άλλων. Νομίζω αυτό θα είναι χρήσιμο για όλους.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια την άσκηση του Κώστα περιμένω τις παρατηρήσεις του Μ.γ.Γ.
Σωστά τα μέτρα στην άσκηση της Αγγελικής
Η μεγάλη μύτη στην άσκηση της Αθ.Π. συμπιέζει το στόμα και το πηγούνι. Επίσης τα άκρα των ματιών δεν βρίσκονται σε ευθεία.
Μεγάλο το στόμα στην άσκηση του Εμμ. Με πολλή ένταση το φρύδι.
Οι υπόλοιπες ασκήσεις με μεγάλο πλάτος προσώπου.
http://www.flickr.com/photos/7142105@N05/6269568046/sizes/l/in/photostream/
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπειδή γνωρίζουμε την κατά πάντα "παραδοσιακή" τεχνοτροπία του αγαπητού Κώστα, στις Εικόνες που αγιογραφεί, μας έκανε εντύπωση και μας προβλημάτισε στο σχέδιό του αυτό, ο έντονος φυσιοκρατικός χαρακτήρας του. Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι ένα πολύ καλό σχέδιο...
Οι παρατηρήσεις μου για το σχέδιο του Κώστα:
ΑπάντησηΔιαγραφήΜικρά και κλειστά μάτια, με ένταση
Μεγάλο στόμα, κάτω χείλος
Μικρό πηγούνι
Φωτοσκιάσεις μεταξύ ζωγραφικής και αγιογραφίας
Ζωγραφική απόδοση ματιών
Ολοφάνερο ταλέντο στο σχέδιο
http://www.flickr.com/photos/7142105@N05/6273017280/in/photostream
ΕΥΧΑΡΙΣΤΏ ΤΟΝ κ. Φ.Μ. ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΥ ΕΊΝΑΙ ΠΟΛΥ ΣΩΣΤΕΣ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα μας επιτρέψετε μία ερώτηση, που έχει να κάνη με την παρατήρησή Σας στο σχέδιο του αγαπητού Κώστα.
"Φωτοσκιάσεις μεταξύ ζωγραφικής και αγιογραφίας", αναφέρετε.
Ποιά η διαφορά μεταξύ ζωγραφικών και αγιογραφικών φωτοσκιάσεων;
μερικά σημεία έχουν τονιστεί με την λογική του ακαδημαικού σχεδίου. Πχ. τα μάτια και το γυάλισμα στην ίριδα.Η Αγιογραφική φωτοσκίαση χαρακτηρίζεται από την σαφήνεια στις φόρμες που δημιουργούν αναλογικές σχέσεις μεταξύ τους.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυνοπτικά θα λέγαμε πως στην αγιογραφία η γεωμετρική - λογική σχεδίαση παίρνει την θέση της σχεδίασης της ζωγραφικής η οποία χαρακτηρίζεται από ελευθερία και στοχεύει κυρίως στην εντύπωση που προκαλείται στο μάτι και όχι στην λογική σχέση των στοιχείων
..."φόρμες που δημιουργούν αναλογικές σχέσεις μεταξύ τους"-"λογική σχέση των στοιχείων".
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν δεν Σας επιβαρύνουμε πολύ, μήπως θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε με δυό λόγια τι εννοείτε;
Το αγιογραφικό σχέδιο του προσώπου (και όχι μόνο), είναι μια αφαιρετική απόδοση του φυσικού προσώπου. Η διαφορετική χρήση του φωτός που στην αγιογραφία εικάζει το βάθος, αναγκάζει την μορφή να διαφοροποιηθεί σημαντικά από την φυσική - φωτογραφική περιγραφή. Επιπλέον, με την χρήση αυτή του φωτός, τα στοιχεία του προσώπου, δεν εντυπώνονται με την σκιά τους αφού αυτή απουσιάζει, αλλά καταγράφονται με μεγάλη αφαίρεση των λεπτομερειών τους και έντονη σχηματοποίηση σε κανονικά - αρμονικά γεωμετρικά σχήματα. Η Συμμετρία στα μέρη του προσώπου ολοκληρώνει την "λογική" μορφοποίηση. Πράγματι στην αγιογραφία , αν έχω το μισό πρόσωπο, αυτό μου αρκεί για να συνθέσω ακριβώς το άλλο μισό. Τα στοιχεία λοιπόν του προσώπου στην αγιογραφία , τα μάτια , η μύτη, το στόμα, η φόρμα του φωτός, είναι μορφοποιημένα - κωδικοποιημένα και επιπλέον με τρόπο να συγκροτούν ένα αρμονικό σύνολο . Ο κύκλος, η καμπύλη, η ευθεία, είναι κυρίαρχα και αναγνώσιμα. Απουσιάζουν τυχαίες γραμμές και ασύνδετα στοιχεία.
ΑπάντησηΔιαγραφή"Λογικά" λοιπόν με την έννοια του απόλυτα περιγραπτού με κανονικά σχήμα, και σε σχέση αναλογίας μεγέθους μεταξύ των μερών του προσώπου, αλλά και αναλογίας στις επιφάνειες των φώτων αφού και αυτές είναι γεωμετρικά σχήματα παραγόμενα από κανόνες..
Ευχαριστούμε πολύ!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε άλλη συνάφεια ή ίσως και τώρα (όπως το κρίνετε), θα είχε ενδιαφέρον να μας μιλήσετε για τους κανόνες αυτούς...
Δεν πρόκειται για κάτι άγνωστο, βέβαια. Αυτό που θέλω τελικά να πώ, είναι πως ενώ στην ζωγραφική στοχεύουμε να καταγράψουμε - αντιγράψουμε την φυσική οπτική εντύπωση κάθε αντικειμένου , στην αγιογραφία καταγράφουμε την αποκαταστημένη ΣΧΕΣΗ κάθε αντικειμένου, με την Παρουσία Του Θεού. Οι κανόνες είναι οι όροι με τους οποίους πετυχαίνουμε τον συμβολισμό αυτό. Τα 2 γραμμικά στοιχεία και οι τρείς επιφάνειες, αποτελούν το θεμέλιο της αναφοράς αυτής. Στο πρόσωπο συμβαίνει το ίδιο, με μόνη διαφορά την πλαστική σύνδεση των τριών επιφανειών. Η αφαιρετικότητα στην αγιογραφία οφείλεται στην θεμελιακή λιτότητα που την χαρακτηρίζει, αφού "ερμηνεύει" τα αντικείμενα με μόνο τρία φώτα και δύο γραμμές. Για τον λόγο αυτό τα σχήματα χάνουν τα μικρά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και μια πχ περίπου καμπύλη, καταγράφεται σαν μια τέλεια καμπύλη που μάλιστα επηρεάζεται αλλά και επηρεάζει δυναμικά τα γειτονικά σχήματα .
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτός ο αλληλοεπηρεασμός φανερώνει και την ενότητα των στοιχείων σε ένα σύνολο όπου κάθε στοιχείο είναι απόλυτα και σαφώς διακριτό αλλά και αρμονικά συνδεδεμένο με τα υπόλοιπα. Εδώ τίποτα δεν υπάρχει για τον εαυτό του και κάθε τι χρειάζεται για να συνθέτει το σύνολο.
Κάθε χαρακτηριστικό, λοιπόν, που δεν βοηθά να προβληθεί και δεν υποστηρίζει και μόνον, την σχέση του αντικειμένου με την Παρουσία Του Θεού, είναι πλεονάζον και δεν έχει θέση στην Εικόνα. Δεν ζωγραφίζουμε τις λεπτομέρειες ενός πχ. χεριού (φλέβες , τρίχες κλπ) γιατί δεν μας ενδιαφέρουν. Το χέρι μας ενδιαφέρει σαν εργαλείο Της Χάριτος και όχι αυτό καθεαυτό. (ανατομικά) Με την ίδια αντίληψη προσωπικά αποφεύγω να καταγράφω το ιδιαίτερο χρώμα των οφθαλμών, κάποιο σημάδι, γιαλιά κλπ.
Πολύ ωραία! Όλα τόσο σαφή, καθαρά και κατανοητά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜπορεί κανείς να περάσει άνετα από την θεωρία στην πράξη, να τα εφαρμόσει άμεσα στην εργασία του. Και πάλι αισθανόμαστε την ανάγκη να Σας ευχαριστήσουμε...
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠρόσφατα ο αγαπητός Εμμανουήλ μας έκανε μία "επίδειξη" της ευχέρειας που έχει αποκτήσει στον σχεδιασμό προσώπων 3/4, από τότε που παρακολούθησε με προσοχή ένα από τα βιντεάκια, τα οποία μας είχε συστήσει η αγαπητή Αθ.Π.
Τι θα λέγατε να τον παρακαλέσουμε να μας εισαγάγη στο όμορφο αυτό και χρήσιμο μάθημα, εφ' όσον η 3/4 στάση είναι η κατ' εξοχήν στάση σε όλες τις αγιογραφικές παραστάσεις;
Εμείς δηλώνουμε την άγνοιά μας και περιμένουμε τα φώτα του Εμμανουήλ.
Οι ενδιαφερόμενοι παρακαλούνται να "σηκώσουν χέρι", ώστε να τον πείσουμε...
Ευχ.
Θα ήταν πολύ χρήσιμο και ενημερωτικό ένα τέτοιο μάθημα αν θα μπορούσε ο Εμμανουήλ να μας δώσει τα φώτα του....
ΑπάντησηΔιαγραφήΑδ. Μαρία
Επιβεβαιώνω!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣΥΜΦΩΝΏ ΓΙΑ ΝΑ ΚΆΝΕΙ ΤΟ ΜΆΘΗΜΑ Ο ΕΜΜΑΝΟΥΉΛ
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα !
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν είμαι ο κατάλληλος να υποδείξω το σχεδιασμό προσώπων 3/4.
Οι σεβαστοί μ.Γ.γ και Φ.Μ εχουν την εμπειρια να γνωρίζουν καλύτερα απο έμένα, ενδεχομένως και οσοι συμμετέχουν.
Ωστόσο όμως παρακολούθησα το βιντεο προσεκτικά αποσπώντας όσες περισσότερες πληροφορίες μπορούσα και προσπάθησα παράλληλα να τις εφαρμόσω, παρά τις ελλείψεις που έχω.
Εξηγώ σύντομα τα βήματα, παραθέτωντας ένα σχεδιάγραμμα:
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6283740267/sizes/m/in/photostream/
Α. Τραβάμε ένα κάθετο άξονα και ένα κεκλιμένο, που δίνει την κλίση του προσώπου και στον οποίο σχεδιάζουμε το "αυγό".
Β. Χωρίζουμε το "αυγό" σε τρία ίσα μέρη ως προς το ύψος ΑΓ=ΓΔ=ΔΒ. Το ΓΔ (μύτη) είναι ίσο με το ΕΖ (υψος μαλλιών).
Χωρίζουμε τώρα το "αυγό" σε τέσσερα ίσα μέρη ως προς το πλάτος ΗΛ=ΛΓ=ΓΝ=ΝΘ
Στο ΝΞ θα σχεδιαστεί η μύτη, την οποία χωρίζουμε σε τέσσερα ίσα μέρη. Στο δεύτερο από επάνω περνάει ο άξονας των ματιών.
Στο μισό περίπου του κάτω τρίτου ΔΒ σχεδιάζεται το στόμα.
Παρακαλώ διορθώστε τα λάθη μου.
Τα λίνκ που περιγράφονται όσα παρέθεσα:
http://www.youtube.com/watch?v=Ew7uZjSdrUk&feature=mfu_in_order&list=UL
http://www.youtube.com/watch?v=B75KeQ_Yl2E&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=-Rkkg5o1x6c&feature=related
Ερώτησις:
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα κάνουμε κάποια άσκηση, βάσει των όσων κατετέθησαν απο τον Εμμανουήλ;
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠροτιμώ τον απλούστερο που μας δείξατε τρόπο και για τα 3/4. Έχω μια ένσταση για την γραμμή της μύτης. Νομίζω πως πρέπει να έχει μικρή κλίση σε σχέση με τον κεντρικό άξονα. Τι γνώμη έχετε;
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι εμείς έτσι νομίζουμε για τη μύτη, ή μάλλον έχουμε διαβάσει. Φαίνεται και στο σχέδιο που είχε
κατατεθεί λίγο προτύτερα:
http://hsir.org/p/94
Αν γίνει ακριβώς επάνω στον άξονα φαίνεται πλακουτσή, όπως έχουμε διαπιστώσει πολλές φορές...
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο πρόβλημα με τη μύτη το είχα διαπιστώσει και ο ίδιος, κατά τη διάρκεια της μελέτης. Αλλά ιδιαιτέρως πρόσεξα το στόμα, το οποίο πέφτει πολύ ψηλά.
Με αυτά βέβαια δεν θέλω να κρίνω. Πρόκειται απλώς για κάποιες προσωπικές παρατηρήσεις.
Ενδεχομένως θα υπάρχει κάποιος λόγος που γίνονται έτσι.
Νομίζετε ότι άν διορθώσω αυτά τα προβλήματα, μπορεί να χρησιμεύσει σαν βάση για πρόσωπο 3/4;
Συμφωνώ με τη παρατήρησή σας για τη μύτη
ΑπάντησηΔιαγραφή...............Αλλά ιδιαιτέρως πρόσεξα το στόμα, το οποίο πέφτει πολύ ψηλά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε αυτά βέβαια δεν θέλω να κρίνω. Πρόκειται απλώς για κάποιες προσωπικές παρατηρήσεις.............
Με αφορμή την παραπάνω φράση θέλω να ρωτήσω αν, πράγματι, είναι δυνατόν να αποφύγει κανείς να κρίνει.
Μας θυμίζει μία άλλη ερώτηση: "Ποιός μπορεί να σωθεί;"...
ΑπάντησηΔιαγραφήαλλοίμονο αν δεν εκφράζουμε κριτική σκέψη. Πώς αλλιώς θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε, να συμφωνήσουμε ή να διαφωνήσουμε, να παρατηρήσουμε και εν τέλει να καταλήξουμε κάπου;
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν ειναι εύκολο να αποφύγει κανεις να κρίνει
και γι αυτό χρειάζεται αγώνας.
"...Η Τέχνη είναι αγώνας, μέγιστος και έσχατος", έχει γράψει ο μακαριστός μαστρο-Φώτης...
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ καλοπροαίρετη κριτική επιβάλλεται
ΑπάντησηΔιαγραφήΠάντως, στα λόγια κυρίως του αγαπητού Εμμανουήλ, διακρίνεται μια αρνητική διάσταση στη δυνατότητα να κρίνουμε. Επίσης η ανάγκη ενός ελέγχου και, αν θα ήταν δυνατόν, η ολική αποχή από κάθε κρίση . Την ίδια τοποθέτηση έχω συναντήσει αρκετές φορές σε πολλούς ανθρώπους που , κατά κάποιο τρόπο έχουν σαν κανόνα, την αποφυγή των κρίσεων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ απορία μου είναι σχετικά με τα όρια όπου η κρίση αποκτά αρνητική διάσταση και επίσης πως είναι δυνατόν να υπάρξει κάποιος έλεγχος σ' αυτό.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτην Πατερική γραμματεία αφθονούν τα συγγράμματα επάνω στο θέμα, με κέντρο την γνωστή (αλλά και άγνωστη) θεία Εντολή. Τώρα, με το διαδύκτιο είναι εύκολη η πρόσβαση σε όποιον θέλει.
Όσον αφορά όμως το κρίνειν ή μη κρίνειν στην τέχνη (αν βεβαίως υπάρχει διάκριση), πολύ θα μας ενδιέφερε να διαβάσουμε πως το βλέπετε Εσείς...
Ευχ.
Αν δεν κάνω λάθος, τα Πατερικά κείμενα αναφέρονται στην ΚΑΤΑΚΡΙΣΗ, δηλ. στην επισήμανση και καταγγελία των αδυναμιών - ελαττωμάτων του πλησίον. Στην εμπαθή κίνηση να καταδείξουμε τον πλησίον ως κατώτερο, παραβλέποντας τις δικές μας αδυναμίες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔιαπιστώνω πως σε πολλούς ο φόβος του να υποπέσουν σε κατάκριση, τους οδηγεί στο να αποφεύγουν την κριτική γενικότερα, όπως πχ διαφάνηκε στο σχόλιο του αγαπητού Εμμανουήλ σχετικά με το ορθό η μη σχέδιο της μύτης.
Επειδή τα όρια δεν είναι σαφή προέκυψε η απορία μου. Και επιπλέον η ερώτηση πως είναι δυνατόν να αποφύγει κάποιος την εμπαθή κρίση, όταν αυτή συντελείται ακαριαία στην καρδιά. Άραγε αρκεί το να μην εξωτερικεύουμε αυτό που αυτοματικά συμβαίνει στην συνείδησή μας. Είναι δυνατόν, και με ποιό τρόπο, να αποφύγει κανείς ουσιαστικά αυτή την κρίση;
Ακούσαμε πρόσφατα κάτι πολύ ωραίο, σχετικά με το ερώτημά Σας. Το μοιραζόμαστε λοιπόν:
ΑπάντησηΔιαγραφή"Ρώτησε κάποιος ένα μεγάλο Γέροντα:
-Γιατί Γέροντα έχω την τάση συνεχώς να κρίνω και να κατακρίνω τους αδελφούς μου;
Ο Γέροντας τότε, μετά από σύντομη σιωπή, απάντησε με τρεις μόνο λέξεις:
-"Ούπω έγνωκας εαυτόν"... (Ακόμη δεν απέκτησες αυτογνωσία)...
Αναρωτιόμαστε, μήπως και στην κριτική της Τέχνης συμβαίνει κάτι ανάλογο;
Υπάρχει η κριτική των προσώπων, εκείνη των πράξεων και η κριτική των αποτελεσμάτων. Η πρώτη ανήκει νομίζω στον Θεό, η δεύτερη σε όσους έχουν αναλάβει συλλογικές ευθύνες και η τελευταία σε όσους από εμάς θέλουμε να διδαχθούμε. Πολλές φορές όταν κρίνουμε, είναι ακριβώς επειδή ψάχνουμε τα όρια κρίσης για τον ίδιο μας τον εαυτό. Πιστεύω ότι εδώ αυτό ακριβώς κάνουμε. Καλοπροαίρετα, όπως αναφέρατε παραπάνω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπιτρέψτε μου στη συνέχεια να επανέλθω στα περί σχεδιασμού του προσώπου και να εκφράσω μία προσωπική απορία μου:
Ξεκινώ από την αρνητική εμπειρία μου να βλέπω, λόγου χάριν, να σχεδιάζονται πρόσωπα αγίων μορφών “πανομοιότυπα” από διδάσκαλο σε μαθητή, αλλά και από τον ίδιο αγιογράφο για όλες τις μορφές που σχεδιάζει. Συμβαίνει δηλαδή να βλέπω επαναλαμβανόμενα σχεδιασμένη την ίδια πάντα μορφή, που για να αποδώσει τη διαφορετικότητα μεταξύ των αγίων μορφών -ακόμα και το φύλο- ο αγιογράφος βασίζεται ΜΟΝΟ στα διαφορετικά ενδύματα ή τα αντικείμενα που τη πλαισιώνουν. Το αποτέλεσμα αυτό προσωπικά με δυσαρεστεί. Και αναρωτιέμαι: ένα άρτια εκτελεσμένο σχέδιο βάσει κάποιων κανόνων, όπως αυτών που προηγήθηκαν, μπορεί να εξασφαλίσει το σχεδιασμό της προσωπικότητας του αγίου;
Οι παραλλαγές και οι “σχεδιαστικές” παρασπονδίες δεν είναι αυτές που θα δώσουν τη δυναμικότητα στη μορφή; Παρατηρώντας εξ άλλου τα πρότυπα βλέπουμε να εξελίσσονται τέτοιας μορφής διαφοροποιήσεις.
Ακολουθώντας τις υποδείξεις του αγαπητού ΦΜ για διορθώσεις επί των σχεδίων, αν όλοι είχαμε επιχειρήσει να σχεδιάσουμε το ίδιο πρόσωπο, ποιό θα ήταν άραγε το αποτέλεσμα; Θα είχαμε όλοι καταλήξει να αποδώσουμε την ίδια μορφή ακριβώς; Το επιχειρούμε;
Τι γνώμη έχετε γι αυτό;
"...όταν κρίνουμε, είναι ακριβώς επειδή ψάχνουμε τα όρια κρίσης για τον ίδιο μας τον εαυτό".
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό είναι πολύ κοντά στην αλήθεια, αλλά αν πούμε ότι κρίνουμε στο μέτρο που εμείς μετέχουμε στο κρινόμενο, και άρα ήδη με το που κρίνουμε "είδαμε", γνωρίσαμε τα οριά μας, θα είμαστε πιο ακριβείς...
Αυτό εκφράζει άλλωστε στο βάθος και η γνωστή σοφή λαϊκή παροιμία "αυτά που γελάς, αυτά λούζεσαι"...
Όσο για το θέμα της έκφρασης της προσωπικότητας των αγίων και των μέσων που αυτό μπορεί να γίνη, περιμένουμε να μας φωτίση ο σεβαστός μας κ. Φ.Μ.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤελικά δεν παίρνω απάντηση. Ξαναρωτάω με πιο απλό και άμεσο τρόπο:
Μπορούμε να έχουμε άποψη για την εικόνα αυτή, η για την δουλειά του τάδε συναδέλφου; Είναι επιτρεπτό να εκφράζουμε την γνώμη μας για κάτι που δεν μας αρέσει; Μπορώ να έχω άποψη για την δουλειά της Αθ.Π και του Μ.γ.Γ.; Η άποψη και η γνώμη , είτε εκφράζονται είτε όχι, δεν συνιστούν κρίση; Υπάρχει μέτρο που ρυθμίζει την συμπεριφορά μας ως προς τα ερωτήματα αυτά; Μπορεί ο Εμμανουήλ να μας πεί γιατί αποφεύγει να εκφράζει κρίση; Η Αθ.Π. θα εκφράσει την απορριπτική γνώμη της για κάποια εργασία με την οποία δεν συμφωνεί, η θα καταπνίξει την κρίση της για κάποια μεγαλύτερη αξία; Ποιά είναι η ορθή οδός;
Σχετικά με την πρόταση της Αθ.Π., θυμίζω πως είχα προτείνει ακριβώς το ίδιο πράγμα και μάλιστα πρότεινα το σχέδιο Του Κυρίου. Συμφωνώ λοιπόν να το επιχειρήσουμε αν και οι υπόλοιποι το θέλουν.
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΓνωρίζετε ασφαλώς την απάντηση που ζητάτε καλύτερα από εμάς. Μας δίνετε όμως με την ερώτησή Σας αυτή την ευκαιρία να αποκτήσουμε καλύτερη γνώση της ...αγνωσίας μας σ' αυτά τα βαθιά πνευματικά θέματα, τα οποία όμως, όπως προείπαμε έχουν αναλύσει πλήρως οι Ἄγιοι Πατέρες μας.
Αρκεί να βάλη κανείς στην αναζήτηση: Αββά Δωροθέου "Περί του μη κρίνειν τον πλησίον"...
Όσον αφορά το θέμα στην εργασία μας, την "ορθή οδό" περιμένουμε να μας δείξετε Εσείς.
Πάντως, προκειμένου να κρίνη κανείς κάποια εργασία, κάπου είχαμε διαβάσει ότι πρέπει να του δοθούν από τον δημιουργό τα "κλειδιά". Αλλιώς είναι αδύνατον να το κάνη με ορθό τρόπο.
Σε δύο ακόμη μαθήματα στο "Περιστεράκι" ολοκληρώνεται το πρόσωπο του κυρίου. Αν θέλετε προχωράμε...
Συγγνώμη, Κυρίου...
ΑπάντησηΔιαγραφήΠροσωπικά δεν έχω κανένα πρόβλημα να δεχθώ την οποιαδήποτε κριτική, όπως αντίστοιχα και να την απευθύνω. Από εκεί και πέρα δεν καταλαβαίνω το νόημα μιας τέτοιας κουβέντας τη στιγμή που εδώ ελεύθερα όποιος θέλει καταθέτει ασκήσεις και εργασίες προς διόρθωση και κριτική. Άλλως δεν υπάρχει λόγος να τις καταθέτει....
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΝομίζω ότι δημιούργησα πολύ φασαρία άθελά μου.
Πάντως η προσπάθεια μου να αποφύγω την κρίση, οφείλεται στο γεγονός ότι έχω παρα πολλές γνωστικές ελλείψεις.
Μάλλον εγώ προκάλεσα την φασαρία...με το να επιμείνω να συζητήσουμε ένα ζήτημα που δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα. Το προσπερνάμε λοιπόν και συνεχίζουμε με την πρόταση της Αθ.Π. αφού μας ολοκληρώσει ο Μγ.Γ. τα περί του σχεδίου του προσώπου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίμαστε σύμφωνοι να σχεδιάσουμε Το Πρόσωπο Του Κυρίου στην συνέχεια;
Συγγνώμη, αλλά αν θέλετε ας μη το προσπεράσουμε έτσι. Εμάς τουλάχιστον μας απασχολεί πολύ. Έχουν κατατεθεί τόσα πράγματα. Τα ερωτήματα που εκκρεμούν θα απαντηθούν ελπίζουμε σιγά σιγά. Είναι δύσκολα, χρειάζονται χρόνο, (το πιό δυσεύρετο), σκέψη, μελέτη, προσοχή, διάκριση, πνεύμα μαθητείας-ταπείνωση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠεριμένουμε και εμείς -όσο κι αν δεν επιμένουμε-, να μας δείξετε αυτό που Σας παρακαλέσαμε παραπάνω· την "ορθή οδό", την οποία δηλώσαμε με ειλικρίνεια ότι δεν γνωρίζουμε...
Μόλις ολοκληρώσουμε αυτό ευχαρίστως να προχωρήσουμε το Πρόσωπο του Κυρίου...
Το όλο ζήτημα κινήθηκε από την διαπίστωση ότι πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν να εκφράσουν μια κρίση από τον φόβο του να υποπέσουν σε κατάκριση. Προτιμούν να καταργήσουν ένα βασικό εργαλείο από τον φόβο του λάθος χειρισμού του. Και σίγουρα μια τέτοια στάση δεν είναι η καλύτερη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ συζήτηση που επεδίωξα φιλοδοξούσε να καταδείξει τα εξής σημεία:
1. Στον παλαιό άνθρωπο όλες οι λειτουργίες είναι έκπτωτες και επομένως και η κριτική σκέψη.
2. Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ανταγωνιστικές και παρ' όλες τις προσπάθειες να καλυφθεί η αλήθεια αυτή στα πλαίσια της συμπεριφοράς του "πολιτισμένου" ανθρώπου, θα υπάρχουν πάντοτε αφορμές που θα γίνεται αισθητή η απουσία της ΑΓΑΠΗΣ του πλησίον.
3. Είναι αδύνατον να εμποδιστεί η κρίση για τα πράγματα και τους ανθρώπους. Κάθε προσπάθεια ελέγχου θα αποδεικνύεται ανεπαρκής σε άλλες στιγμές.
4. Η αγάπη που ο ΚΟΣΜΟΣ διαθέτει είναι ιδιοτελής και απομίμηση της Αγάπης που έγινε φανερή στην Εκκλησία .
Η Εκκλησία και μόνον, συνδέοντάς μας με μια άλλη περιοχή, μας επιτρέπει να γευτούμε ιδιότητες πάνω από την φυσική μας τάξη του έκπτωτου ανθρώπου. Μόνο μέσα από την δυνατότητα αυτή η κρίση μας αν και ατελής δεν είναι καταστροφική.
5. Ο πιστός οφείλει να εκφράζει την άποψή του όταν αυτό του ζητείται, ως το άλας του κόσμου το οποίο ο κόσμος χρειάζεται. Ο φόβος του λάθους φανερώνει την μη ολοκληρωτική παράδοσή μας στην "ζωή του μέλλοντος αιώνος".
Τέλος στα πλαίσια μιας συζήτησης σαν την δική μας η κατάθεση των απόψεών μας είναι, όπως σωστά επισημαίνει η Αθ.Π. , αυτονόητη.
Αυτά επιγραμματικά είναι όσα θέλησα να μας προβληματίσουν.
Νομίζω πως μπορούμε τώρα να συνεχίσουμε.
Ευχαριστούμε για τα ανωτέρω!
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ ατέλεια βεβαίως των προσπαθειών μας δεν πρέπει να είναι τροχοπέδη της πορείας μας, η οποία οφείλει να είναι πάντοτε ανοδική.
Είχαμε φθάσει πολύ κοντά στο τέλος:
http://hsir.org/p/7dy
Το μόνο που έχει απομείνει είναι ο σχεδιασμός του λαιμού. Αναφέρονται, λοιπόν, τα εξής:
Ο ΛΑΙΜΟΣ
ΤΩΡΑ ποὺ συμπληρώθηκε τὸ κεφάλι, ἔχει ἔλθει ἡ κατάλληλη στιγμὴ νὰ τὸ ἑνώσουμε μὲ τὸ ὑπόλοιπο σῶμα.
Τὸ μέλος τοῦ σώματος, τὸ ὁποῖο ἐπιτελεῖ τὴν σπουδαία αὐτὴ λειτουργία, τὴν ἕνωση κεφαλῆς καὶ σώματος, εἶναι ὁ λαιμός.
Ἡ σημασία τοῦ λαιμοῦ εἶναι μεγάλη, διότι στηρίζει τὸ κεφάλι σὰν βάθρο καὶ συντελεῖ καθοριστικὰ στὴν ἰσορροπία του.
Τὸ πάχος του καθὼς καὶ τὸ ὕψος του καὶ οἱ γραμμές του εἶναι σημαντικὰ ἐκφραστικὰ μέσα, τὰ ὁποῖα ὑπογραμμίζουν τὴν ἔκφραση καὶ τὸν χαρακτῆρα τοῦ προσώπου.
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6312837928/in/photostream
Εἰδικὰ στὶς μορφὲς τῶν Ἁγίων ὁ λαιμὸς βοηθᾶ, ἀναλόγως μὲ τὸ πάχος του, στὴν ἔκφραση τῆς δυνάμεως ἢ τῆς ἀδυναμίας, ἐνῶ ἀναλόγως μὲ τὸ ὕψος του στὴν ἔκφραση τοῦ ὑψηλοῦ ἢ τοῦ ταπεινοῦ φρονήματος.
Οἱ παλαιοὶ μεγάλοι τεχνῖτες φρόντιζαν ἰδιαιτέρως, ὥστε νὰ εἶναι ὁ λαιμὸς καλοσχεδιασμένος ὡς τὶς παραμικρότερες λεπτομέρειές του.
Ὁ τρόπος ποὺ ξεκινοῦσε ἀπὸ τὴν ρίζα τῶν αὐτιῶν, περιέγραφε τὴν γενειάδα καὶ κατέληγε νὰ ἑνωθῆ ἁρμονικὰ μὲ τὸν κορμό, σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἔμοιαζε κυριολεκτικὰ μὲ ποίημα.
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6254833345/in/photostream
Ἡ δὲ σφαγὴ τοῦ λαιμοῦ (τὸ μικρὸ βαθούλωμα μεταξὺ λαιμοῦ καὶ στέρνου), τῆς ὁποίας ἡ θέση εἶναι περίπου 2 1/4 μῦτες κάτω ἀπὸ τὸ ἀκρορίνιο (κάτω ἄκρη τοῦ βολβοῦ τῆς μύτης), ἀποτελοῦσε καλλιτέχνημα ὡς πρὸς τὴν σχεδίαση καὶ ποτὲ δὲν ἦταν προχειροφτιαγμένη.
Ὡς πρὸς τὸν χειρισμό, δηλαδὴ τὸ πλάσιμο τοῦ χρώματος, ὅπου οἱ παλαιοὶ μεγάλοι τεχνῖτες ἦταν ἐπίσης ἄφθαστοι, ἐδῶ ἀπαιτεῖται ἐπίσης μακρόχρονη παρατήρηση καὶ ἀντιγραφὴ τῶν καλῶν πρωτοτύπων, μεγάλη ἐπιδεξιότητα, γνώση, ὑπομονὴ, ἐπιμονὴ καὶ μεράκι, γιὰ νὰ ἐπιτευχθῆ ἐπιτυχημένη ἀπόδοση...
Καλή συνέχεια!
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣαν να "κολλήσαμε" φαίνεται...
Μία ερώτησις χρωματική και ελπίζουμε "αποκολλητική":
ΑπάντησηΔιαγραφήΠως Σας φάνηκε το ζωστικό του Μεγάλου Ιωαννικίου, στην Εικόνα του Μαθήματος;
Ρωτάμε, διότι κάποια χρώματα θεωρούνται "αποδιοπομπαία" στην Αγιογραφία, όπως αυτό του ζωστικού.
Είναι άρα γε έτσι;
Κολλήσαμε γιατί κανείς δεν έδωσε το σύνθημα για την κοινή απόπειρα σχεδίασης του Προσώπου Του Χριστού, με τις οδηγίες που μας δώσατε. Καλώ, λοιπόν, εγώ τους συμμαθητές να σχεδιάσουμε όλοι το Πρόσωπο Του Κυρίου και να καταθέσουμε τις ασκήσεις μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣχετικά με το ερώτημά σας, (καλό θα είναι να έχουμε σε λινκ και την εικόνα για όσους δεν παρακολούθησαν το μάθημα) δεν γνωρίζω για χρώματα που θεωρούνται ακατάλληλα και από ποιούς θεωρούνται έτσι. Με μεγάλο ενδιαφέρον επιθυμώ να μας ενημερώσετε.
Η Εικόνα του Αγ. Ιωαννικίου:
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6347270262/sizes/m/in/photostream/
Θέσαμε το ερώτημα, διότι κάποιες φορές, όχι σπάνια, διάφοροι, καλοπροαίρετοι οπωσδήποτε, φίλοι, μας επιστούν την προσοχή, ώστε να μη χρησιμοποιούμε στην Αγιογραφία χρώματα, τα οποία είναι "χαρακτηρισμένα" δυσμενώς στον σύγχρονο κόσμο, π.χ. το ρόζ...
Σύντομα θα καταθέσουμε την άσκησή μας. Ευχαριστούμε πολύ!
Όλα τα χρώματα που χρησιμοποιούμε υπάρχουν στη φύση, άρα είναι φτιαγμένα από τον Θεό, άρα είναι άτοπος ο χαρακτηρισμός κατάλληλο-ακατάλληλο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑυτό που πρέπει κατά τη γνώμη μου να προσέξουμε είναι η απόχρωση και ο τόνος του χρώματος ώστε να δένει με τα υπόλοιπα ιμάτια και να μην χαλάει την ισορροπία του συνόλου της εικόνας.
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια τα χρώματα, θεωρώ ότι όλα τα χρώματα επιτρέπονται, ασχέτως από το τι χαρακτήρα έχει δώσει σ' αυτά ο κόσμος. Συμφωνώ δηλ. σε γενικές γραμμές με τη Μαρία.
Καταθέτω και την άσκησή μου στο Πρόσωπο του Κυρίου:
http://hsir.org/p/5i
Καλημέρα σε όλους!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤολμώ να διαφωνήσω με τις προηγηθείσες απόψεις περί της χρήσης των χρωμάτων. Βέβαια είναι μία κουβέντα που πλησιάζει σε προγενέστερη. Παρόλα αυτά...δε νομίζω ότι επειδή τα χρώματα είναι δώρο Θεού θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αδιακρίτως, με την ίδια λογική που ισχύει για τη χρήση της τετραχρωμίας. Οχι όμως εξ αιτίας της ταύτισής τους με κοινωνικές προκαταλήψεις. Το μέτρο και η λιτότητα ισχύει και στο χρώμα.Η παρουσία του χρυσού κάμπου, όμως,καθώς και ανάγκη τονισμού της οντότητας των αγίων μορφών πιστεύω ότι απαιτεί ήσυχα αλλά και διακριτά χρώματα τηρουμένων βεβαίως των συσχετισμών τονικότητας και φωτεινότητας που τόσο αναλυτικά μας παρουσιάστηκαν σε προηγούμενα μαθήματα..
Παραθέτω την άσκηση μου
https://picasaweb.google.com/pappa.athina/November162011#5675370017184016354
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήSorry, that page was not found.
Είναι αυτό που είδαμε και τις τέσσερις φορές που προσπαθήσαμε να πάμε στην ασκησή Σας....
Όσο για τα χρώματα, δεν μπορέσαμε να διακρίνουμε ουσιαστική διαφωνία με τις απόψεις των αγαπητών Εμμανουήλ και Μαρίας. Κανείς από τους δύο δεν μίλησε για αδιάκριτη χρήση. Επομένως η ορθή τοποθέτησή Σας εμπλουτίζει απλώς τις προηγειθείσες, επίσης σωστές, σε γενικές γραμμές, καταθέσεις...
Επιβεβαιώνω πως υπάρχει σφάλμα στην σελίδα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤώρα, σχετικά με το ζήτημα των χρωμάτων, θα ζητούσα από όσους φίλους μπορούν, να αλλάξουν ΜΟΝΟ το ροζ χρώμα της Εικόνας με όποιο οι ίδιοι θα επέλεγαν . Η κίνηση αυτή θα μας δώσει χρήσιμα συμπεράσματα. Αυτό στο μεσοδιάστημα της κατάθεσης των ασκήσεων.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαταθέτω την άσκησή μου:
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6350121940/in/photostream
Η άσκηση της Αθ.Π.:
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://hsir.org/p/dv
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο πρόσωπο του Κυρίου και η εναλλακτική πρότασή μας για το φόρεμα του Αγ. Ιωαννικίου (βοήθειά μας ας είναι ο Άγιος):
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6351607426/in/photostream
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6351607314/in/photostream/
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Άγιος Ιωαννίκιος:
http://flic.kr/p/aFijNF
Χαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαταθέτω και τη δική μου πρόταση για τον Άγιο Ιωαννίκιο:
http://hsir.org/p/u7
Η άσκησή μου:
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://www.flickr.com/photos/7142105@N05/6354435809/in/photostream
Ήδη είναι προφανές πως σε κάθε άσκηση το προσωπικό στοιχείο διαφοροποιεί τα αποτελέσματα. Συμφωνείτε;
Σχετικά με τα μέχρι τώρα προτεινόμενα χρώματα, η γνώμη μου είναι πως το αρχικό είναι και το πιο «ήσυχο» . Τι γνώμη έχουν οι λοιποί;
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ άσκησή μου. Εϊναι το πρώτο ολοκληρωμένο πρόσωπο που φτιάχνω. Προσπάθησα να εφαρμόσω όσα διάβασα στο "Περιστεράκι".
Συγγνώμη για τις ατέλειές μου.
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6354705451/in/photostream
Καλησπέρα και από μένα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίδα όλες τις προτάσεις του αγίου Ιωαννίκιου δίπλα δίπλα και δεν μου φάνηκε κάποια να διαφέρει ουσιαστικά από τις άλλες. Σε γενικές γραμμές μου φαίνονται όλες ισοδύναμες.
Όσο για το Πρόσωπο του Κυρίου, συμφωνώ ότι ο καθένας έχει το προσωπικό του τρόπο να εφαρμόζει τον ίδιο κανόνα. Έτσι τα αποτελέσματα είναι μεν διαφορετικά, αλλά έχουν στη βάση τους ομοιογένεια.
Καλημέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΝαι, συμφωνούμε και με τον κ. Φ.Μ. και με τον Εμμανουήλ για το Πρόσωπο.
Τώρα γιά τις προτάσεις, δεν είναι πιό "ήσυχο" αυτό με το πορτοκαλί; Διαπιστώσαμε πάντως ότι η επιλογή του χρώματος του πρωτοτύπου δεν είναι καθόλου "τυχαία", εφ' όσον, απ' όσο τουλάχιστον μπορούμε να διακρίνουμε, είναι η πιό ισορροπημένη...
Ακριβώς το ίδιο εννοούσα και 'γω με τον άστοχο χαρακτηρισμό "'ήσυχο" χρώμα. Την πιο ισορροπημένη εκδοχή. Απολύτως αποδεκτό, λοιπόν, το χρώμα κατά την γνώμη μου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα,
ΑπάντησηΔιαγραφήη άσκησή μου:
http://flic.kr/p/aFVXWV
Έχοντας μπροστά μας λοιπόν το πρόσωπο του Κυρίου αναγνωρίζουμε ότι το κάθε ένα χωριστά "διαφοροποιείται από το προσωπικό στοιχείο". Ποιό είναι όμως αυτό; Αν σχεδιαστικά είναι σωστά τα διαφορετικά αυτά πρόσωπα, ποιά σημεία του σχεδίου το διαφοροποιούν ή μάλλον μπορούν να το διαφοροποιήσουν; Το σχήμα των φρυδιών; Εκείνο των ματιών, της μύτης, της γενειάδας ή τί;
ΑπάντησηΔιαγραφήhttp://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6364464951/sizes/o/in/photostream/
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ καλή ερώτηση!
Η αδ. Αθ.Π. μας "πρόλαβε". Είχαμε την ίδια σκέψη-απορία...
Είναι απλό. Η διαφορετικότητα στα σχέδια οφείλεται στις διαφορές των στοιχείων. Κανένα σχέδιο δεν έχει τα ίδια μέτρα. Όλοι εργαστήκαμε με τους ίδιους κανόνες αλλά με διαφορετική, σχετικά, εφαρμογή - ερμηνεία αυτών των κανόνων. Οι μύτες , τα στόματα τα μάτια , όλα είναι διαφορετικά. Άν λάβουμε υπ'όψη και τις μικρές διαφορές στις κλίσεις των στοιχείων, είναι απολύτως φυσικό να προκείπτουν διαφορετικά αποτελέσματα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι κανόνες που αναφέραμε για το πρόσωπο, μας προσφέρουν την βάση - και μόνο - της εργασίας μας. Οι μικρές διαφορές ευθύνονται για τα διαφορετικά αποτελέσματα και οφείλονται στην "βιβλιοθήκη" των παραστάσεων που διαθέτει ο καθένας μας καθώς και στη ικανότητα μας στο σχέδιο.
Ευχαριστούμε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ σωστή ερμηνεία, μας καλύπτει πλήρως...
Το τελικό σχέδιο διαμορφώνεται μετά και τη χρωματική εφαρμογή των φωτισμάτων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤι έχετε να σχολιάσετε πάνω σε αυτό; Υπάρχουν κι εδώ κάποιοι κανόνες. Πόσο και με ποιο τρόπο μπορεί να επηρεαστεί, να τροποποιηθεί ή να τονισθεί το αρχικό σχέδιο μετά τη χρωματική εφαρμογή;
Θίγετε ένα πολύ σοβαρό ζήτημα το οποίο δεν αντιμετωπίζεται με ένα απλό σχολιασμό. Πολύ σύντομα θα πώ πως το φώς κατά πρώτο λόγο, αλλά και το χρώμα, καθορίζουν απόλυτα την τελική έκφραση . Το αρχικό σχέδιο ενισχύεται και προβάλλεται η υποβαθμίζεται και χάνεται με τον σωστό η όχι φωτισμό. Μπορεί κανείς να μας πει γιατί συμβαίνει αυτό;
ΑπάντησηΔιαγραφήΑρχικά να σκεφτούμε πως η γραμμή του σχεδίου, το σκίτσο, η βάση από την οποία ξεκινάμε την εργασία μας, είναι η ΣΧΗΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΗ οπτική εντύπωση του φωτός. Καθώς το φως μεταβάλλεται διαρκώς πάνω στις επιφάνειες, τα σημεία των μεγαλυτέρων αντιθέσεων προβάλλουν τα σχήματα και με βάση τα σημεία αυτά καταγράφουμε το εξωτερικό σχήμα των αντικειμένων σαν σκίτσο - σχέδιο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπομένως οι γραμμές του σχεδίου είναι τα όρια των ισχυρότερων μεταβολών του φωτός και κατά συνέπεια, είναι απόλυτα συναρτώμενες από τα φώτα που θα αναδείξουν τον όγκο του σχήματος. (του προσώπου στην περίπτωσή μας) Αν, λοιπόν, αυτό συμβαίνει τότε είναι προφανές ότι μια λάθος ανάπτυξη των φώτων θα έρχεται σε διαφωνία με τα γραμμικά στοιχεία με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας του έργου.
Τα γραψίματα και τα φώτα είναι ΕΝΑ. Πάνω στην σκέψη αυτή , αν θέλετε, να συζητήσουμε τις παρατηρήσεις σας και απορίες.
Χαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστούμε για τα όσα μας γράφετε. Η άγνοιά μου σε τέτοια θέματα ήταν η αιτία της σιωπής.
Η μόνη σκέψη, που ίσως έχει νόημα να μοιραστούμε, είναι το ότι τα τρία "εργαλεία" μας, το σχέδιο, το φως και το χρώμα δεν είναι αυτόνομα. Εξαρτώνται το ένα από το άλλο σε μεγάλο βαθμό και αλληλοεπηρεάζονται.
Πολλές φορές συμβαίνει να κάνουμε την μελέτη για την κατανομή του φωτός ή την χρωματική μελέτη για μία Εικόνα και να αναγκαζόμαστε να επέμβουμε δραστικά στο σχέδιο, προκειμένου να επιτύχουμε την ζητούμενη χρωματική αρμονία...
Μπορούμε πάντως , αν θέλετε, να κάνουμε μια προσπάθεια να κατανοήσουμε το ζήτημα στο οποίο μας οδήγησε το ερώτημα της ΑΘ.Π. Η εκφραστικότητα ελέγχεται από τον τρόπο που θα φωτίσουμε. Όχι μόνο από την ορθότητα των γεωμετρικών σχημάτων των φώτων σε σχέση με τα γραψίματα, αλλά και από τις σχέσεις αντίθεσης των στοιχείων της Εικόνας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο επόμενο παράδειγμα μπορούμε να παρατηρήσουμε την αλλαγή της έκφρασης του Προσώπου καθώς αλλάζουν οι επιμέρους σχέσεις ενώ το σχέδιο παραμένει το ίδιο.
http://www.flickr.com/photos/7142105@N05/6390084173/sizes/l/in/photostream/
Το τελευταίο ερώτημα που θα πρέπει να τεθεί είναι ποιος είναι ο σωστός τρόπος ανάπτυξης (σχέσης των στοιχείων της εικόνας). Όποιος έχει άποψη παρακαλώ να την καταθέσει.
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΑναφέρονται στο "Περιστεράκι", μεταξύ άλλων, τα εξής, τα οποία νομίζουμε ότι αποτελούν κάποια απάντηση στο ερώτημά Σας:
«...Ὅλα τὰ στοιχεῖα τῆς Εἰκόνας, στὴν Κρητικὴ Σχολή, δημιουργοῦνται μὲ τὴν ἰσόρροπη χρήση δύο στοιχείων: τοῦ γραμμικοῦ καὶ τοῦ ἐπιφανειακοῦ.
Ὅταν κοιτάζουμε τὴν Εἰκόνα, τὰ δύο αὐτὰ στοιχεῖα ὁφείλουν νὰ εἶναι ἐξ ἴσου εὐδιάκριτα. Μὲ ὅση εὐκολία διακρίνουμε τὸ ἕνα νὰ διακρίνουμε καὶ τὸ ἄλλο.
Ἡ ἀπόκλιση ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἰσορροπία ἀποτελεῖ διακριτικὸ γνώρισμα ἄλλων σχολῶν, ὅπως π.χ. τῆς Μακεδονικῆς, ὅπου ὑπερτερεῖ τὸ ἐπιφανειακὸ στοιχεῖο ἢ πάλι τῆς Ρωσικῆς, ὅπου εἶναι ὑποδεέστερο τοῦ γραμμικοῦ, τὸ ὁποῖο ὑπερέχει...»
Τὸ γραμμικὸ στοιχεῖο συναποτελοῦν δύο εἴδη γραμμῶν:
α. Τὰ γραψίματα, δηλαδὴ οἱ σκοῦρες γραμμές, οἱ ὁποῖες περιγράφουν συνήθως τὰ διάφορα στοιχεῖα καὶ δημιουργοῦν τὴν πτυχολογία τῶν φορεμάτων.
β. Οἱ ψιμυθιές, οἱ ὁποῖες εἶναι τὰ φωτεινότερα σημεῖα τῶν διαφόρων στοιχείων.
Αὐτὰ τὰ δύο στοιχεῖα, στὶς Εἰκόνες, οἱ ὁποῖες ἁγιογραφοῦνται σύμφωνα μὲ τοὺς ὅρους τῆς Κρητικῆς Σχολῆς, πρέπει νὰ διασώζουν τὴν γραμμικότητα, νὰ παραμένουν δηλαδὴ μονοδιάστατες, ὅσο βεβαίως αὐτὸ εἶναι ἐφικτό, καὶ ἐπίσης νὰ ἀλληλο-ισορροποῦνται.
Ὅσο σκοῦρα γίνονται τὰ γραψίματα, τόσο φωτεινὲς ὁφείλουν νὰ εἶναι ἀντίστοιχα οἱ ψιμυθιές.
Τὸ ἐπιφανειακὸ στοιχεῖο ὁφείλει νὰ δημιουργῆται ἀπὸ τρεῖς ἐπιμέρους ἐπιφάνειες: τὸν προπλασμό, τὸ 1ο φῶς καὶ τὸ 2ο φῶς.
...Καὶ μάλιστα, ...δὲν μπορῆ νὰ θεωρῆται Ὀρθόδοξη Εἰκόνα, ἡ Εἰκόνα ποὺ ἔχει ἁγιογραφηθῆ χωρὶς τὴν τήρηση τοῦ ἀνωτέρω ὅρου, ἀλλὰ μὲ τὴν αὐθαίρετη χρήση περισσοτέρων ἢ λιγοτέρων ἐπιφανειῶν.
Καὶ ἂς μὴ θεωρηθῆ αὐτὸ βιαστικά, ὡς ὑπερβολή. Ἀρκεῖ νὰ σκεφθοῦμε ὅ,τι οὐδέποτε θὰ θεωρούσαμε Ὀρθόδοξο κάποιον ἄνθρωπο, ὅσο ἐνάρετος καὶ ἄν ἦταν, ὁ ὁποῖος θὰ ἔκανε τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ μὲ τὰ δύο ἢ μὲ τὰ τέσσερα δάκτυλα καὶ ὄχι μὲ τὰ τρία καὶ μόνο μὲ τὰ τρία...
Ἕνας ἐξίσου σημαντικὸς στόχος εἶναι τὸ νὰ ἐπιδιώκουμε οἱ τρεῖς αὐτὲς ἐπιφάνειες νὰ ἐκπέμπουν ἴσες ποσότητες φωτός.
Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ἐπιτυγχάνεται, μέσῳ ἑνὸς πρακτικοῦ, ἀλλὰ σαφοῦς καὶ κατανοητοῦ τρόπου, ἡ ἔκφραση ἑνὸς ὑψίστου θεολογικοῦ νοήματος.
Ἡ Εἰκόνα γίνεται, διὰ τῆς τεχνοτροπίας της, αὐτὸ ἀκριβῶς, τὸ ὁποῖο τὴν καθιστᾶ ῾῾λάβαρο τῆς Ὀρθοδοξίας᾿᾿, κατὰ τοὺς Εἰκονοφίλους Πατέρες μας, οἱ ὁποῖοι ἀγωνίστηκαν, ὁμολόγησαν καὶ μαρτύρησαν γιὰ τὴν τιμή της.
Ἀνάγεται, κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο, σὲ μέσον ὁμολογίας τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως στὸν ἐν Τριάδι Ἕνα Θεό· τὸν Πατέρα, τὸν Υἱό, καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, στὸν Ὁποῖο πρέπει κάθε δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνηση καὶ τώρα καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας.
Ακριβώς!
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι σχέσεις των στοιχείων είναι τόσο σημαντικές ώστε να οριοθετούν τις Σχολές της Αγιογραφίας! Και καθώς, όπως σωστά λέτε, στην Κρητική σχολή η ισορροπία και η ισοδύναμη ανάγνωση των 5 στοιχείων είναι το χαρακτηριστικό, έχουμε ήδη ένα μέτρο για να επιλέγουμε τα βήματα στην ζωγραφική μας του Προσώπου. Και αν μάλιστα επιλέξουμε ένα προπλασμό μέσου τόνου, θα έχουμε την μεγαλύτερη ευελιξία για να ελέγχουμε την ισορροπία της Εικόνας μας.
Τα προβλήματα, λοιπόν, αρχίζουν όταν κάποιο από τα 5 στοιχεία είναι πιο αδύναμο η όταν κυριαρχεί.
Επιπλέον ένας πιο σκούρος προπλασμός, συμπιέζει τα σκούρα γραμμικά στοιχεία με αποτέλεσμα η εκφραστικότητα να γίνεται λιγότερο αναγνώσιμη αλλά και περισσότερο μυστική και πνευματική. Οι επιλογές μας λοιπόν μας οδηγούν σε εκφραστικά μονοπάτια με πολλαπλές ιδιότητες.
Το ζήτημα δεν εξαντλείται με τις μικρές αυτές αναφορές, βέβαια. Θα ήθελα ωστόσο να καταλήξω με ένα προσωπικό μου συμπέρασμα σχετικά με τα παραπάνω. Η σημαντικότερη επιλογή είναι η ακρίβεια στην ποιότητα του προπλασμού. Θεωρώ πως κάθε προπλασμός (είτε στα σαρκώματα είτε στα φορέματα) είναι ένας δρόμος , μια διαδρομή με προσδιορισμένο χαρακτήρα. Αν ψάχνουμε μια συγκεκριμένη ποιότητα για την Εικόνα μας, αυτή σίγουρα βρίσκεται κρυμμένη όχι σε κάθε, αλλά σε ΕΝΑ, συγκεκριμένο προπλασμό.
Καλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜήπως μπορούμε να το δούμε πιό αναλυτικά-πρακτικά αυτό (το θέμα της σημαντικότητας του προπλασμού για την ποιότητα της Εικόνας), ώστε να το κατανοήσουμε καλύτερα;
Αυτό που περιγράφω είναι αυτό που γνωρίζει ο καθένας μας από την εμπειρία του με την Αγιογραφία. Αρκεί να σκεφτούμε λίγο τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΞεκινάμε με τον προπλασμό και κάνουμε έτσι την ΠΡΩΤΗ μας επιλογή. Συνεχίζουμε με τα γραψίματα και πάλι επιλέγουμε την ποιότητά τους σε σχέση με την εμπειρία μας και τους κανόνες που γνωρίζουμε. Το ιδιο συμβαίνει με το πρώτο φώτισμα κοκ. Αναζητάμε πάντοτε την καλύτερη εκδοχή, στο όριο της γνώσης μας.
Από την πρώτη επιλογή μέχρι την τελευταία χαράσσεται μια διαδρομή που προκύπτει από το σύνολο της γνώσης και εμπειρίας μας και που χαρακτηρίζει το έργο του καθενός μας.
Επειδή, όμως, η γνώση μας είναι ατελής, η παραπάνω διαδρομή δεν είναι σχεδόν ποτέ η καλύτερη δυνατή και επιπλέον κάθε απόκλιση σε πρώιμο στάδιο, μεγαλώνει την απόκλιση στα επόμενα. Γι α τον λόγο αυτό όλοι μας , πιστεύω, καταφεύγουμε σε διορθωτικές κινήσεις.
Οι διορθωτικές κινήσεις ισορροπούν αλλά δεν ακυρώνουν τα λάθη που εγκαταστάθηκαν στα πρώτα βήματα.
Αν ήμασταν σε θέση να καταγράψουμε εύστοχα όλα τα βήματα της κατασκευής της εικόνας το αποτέλεσμα θα ήταν απόλυτα σύμφωνο και ενιαίο. Και επειδή ο αγώνας μας είναι αυτή ακριβώς η αναζήτηση του τέλειου, από τα παραπάνω προκύπτει ότι κάθε μας σπουδή και κόπος θα πρέπει ΚΥΡΙΩΣ να στοχεύει στην ορθότητα του πρώτου βήματος. Η άποψή μου είναι ότι η σπουδαιότερη επιλογή που θα καθορίσει την-κατα δύναμη- θετική ανάπτυξη του έργου μας είναι Η ΕΠΙΛΟΓΉ ΤΟΥ ΠΡΟΠΛΑΣΜΟΎ ΤΟΥ ΠΡΟΣΏΠΟΥ.
Η απόχρωση αυτή , η αρχική αυτή επιλογή, οριοθετεί και την εκφραστική μας ικανότητα.
Χαίρετε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο κείμενο που καταθέσατε έχει πολλά σημαντικά πράγματα να μας διδάξη, αν το μελετήσουμε προσεκτικά.
Έχουμε, όμως, όπως είναι φυσικό, κάποιες ερωτέσεις, από τις οποίες θα μας επιτρέψετε να καταθέσουμε την εξής:
Μήπως πρέπει να προγνωρίζουμε, στο μέτρο του δυνατού βεβαίως, ολόκληρη την διαδρομή;
Διότι με τον ίδιο προπλασμό, μπορούμε να έχουμε διαφορετικά αποτελέσματα, αν χειριστούμε με διαφορετικό τρόπο την ανάπτυξη των υπολοίπων στοιχείων.
Στο ακόλουθο παράδειγμα ο προπλασμός είναι κοινός και στις δύο περιπτώσεις:
http://www.flickr.com/photos/49293535@N06/6400472931/sizes/o/in/photostream/
Υπάρχουν πράγματι 2 η περισσότερες εκδοχές; Θα αναπτύξουμε στην ίδια εικόνα τον ίδιο προπλασμό με διαφορετικό τρόπο;
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίχαμε δει στις ασκήσεις της κίνησης του χρώματος στον χώρο ότι μια συγκεκριμένη κίνηση αποτελεί μια συγκεκριμένη αντίληψη για την ανάπτυξη του χρώματος.
Είναι φυσικό να αναζητάμε πάντοτε την καλύτερη ανάπτυξη αλλά αυτή δεν μπορεί να είναι στο ίδιο έργο διπλή. Γιατί αν αυτό είναι λογικό, τότε μπορεί να έχω δύο και τρεις, η περισσότερες, αναπτύξεις σε ίδιο προπλασμό πράγμα που θα καταστρατηγούσε κάθε κανόνα συμπεριφοράς του χρώματος.
Θα παρακαλούσα τους συμμαθητές στο σημείο αυτό να μας πουν τις απόψεις τους.
Επίσης η πρόγνωση της διαδρομής δεν υπονοεί σπουδή αλλά εργασία με την κεκτημένη εμπειρία. Η εμπειρία είναι απόλυτα χρήσιμη αλλά η αναζήτηση καλύτερων όρων έκφρασης θα πρέπει να είναι διαρκής.
Βεβαίως όχι!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγγνώμη, μάλλον έκανα λάθος διατύπωση. Πάντως σε καμμία περίπτωση δεν εννοούσαμε στην ίδια Εικόνα να αναπτύξουμε τον ίδιο προπλασμό διαφορετικά. Αυτό όπως σωστά επισημαίνετε θα ήταν καταλυτικό κάθε κανόνος.
Αλλά, αυτό που θέλαμε να πούμε είναι το να είμαστε σε θέση να προγνωρίζουμε σε μεγάλο βαθμό πως θα χειριστούμε και τα 5 στοιχεία, ώστε το αποτέλεσμα να είναι σε μεγάλο βαθμό, αν όχι απόλυτα, γνωστό, και επομένως ελεγχόμενο...
Ενα αποτέλεσμα ελεγχόμενο από την μέχρι τώρα γνώση και εμπειρία μας, για την οποία συμφωνούμε , πιστεύω, πως θα πρέπει διαρκώς να συμπληρώνεται και να αυξάνει. Επομένως αυτός ο έλεγχος θα πρέπει να αφήνει περιθώρια για νέες αναζητήσεις στα πιο αδύναμα σημεία της τέχνης μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΞαναγυρίζω στην αφετηρία του ερωτήματος της Αθ.Π.
"...Πόσο και με ποιο τρόπο μπορεί να επηρεαστεί, να τροποποιηθεί ή να τονισθεί το αρχικό σχέδιο μετά τη χρωματική εφαρμογή;...."
Θα μπορούσα τώρα, μετά από τα παραπάνω, αγαπητή Αθ.Π. να απαντήσω ότι αφού εξασφαλίσουμε το καλύτερο δυνατόν σχέδιο θα πρέπει να επιλέξουμε προπλασμό που να το αναδυκνείει (κίνηση που την θεωρώ την σπουδαιότερη επιλογή μας στη εικόνα) και στην συνέχεια όσες κινήσεις ακολουθούν θα πρέπει να πειθαρχούν στα όρια που η πρώτη σχέση - προπλασμού γραψίματος - όρισε.
Αν η αρχική μας επιλογή είναι ευστοχη δεν θα χρειαστούν διορθωτικές κινήσεις στην πορεία.
Δεν βλέπω απορίες και είναι καλό που τα κατανοούμε.