᾿Επὶ τῇ ἱερᾷ μνήμῃ τοῦ ῾Αγίου Πατρὸς ἡμῶν
Φωτίου τοῦ Μεγάλου
Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως
(6η Φεβρουαρίου)
ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ - ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ ΟΡΙΟΘΕΤΕΙ ΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΩΣ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ
(Μέρος ΙΒ ́)
...Στα ίδια ίχνη άλλωστε είχε κινηθεί πρωτύτερα ο Ομολογητής
Πατριάρχης Νικηφόρος όταν θεωρούσε τις Εικόνες του Χριστού
ελαφρά παραλλαγμένες κατά τε το σχήμα και την μορφήν.
Αποτελούν όλα αυτά απάντηση στο γνωστό ψευδοερώτημα των εικονομάχων,
οι οποίοι επίμονα ρωτούσαν: ποιά είναι η αληθινή Εικόνα του Χριστού
(Ποία των Εικόνων του Χριστού αληθής;), όπως μας ενημερώνει
ο ίδιος ο Φώτιος με την απαντητική του επιστολή προς τον ηγούμενο Θεόδωρο.
Γιατί οι Εικονομάχοι ρωτούσαν κατά σοφιστικό τρόπο.
Τέλος πάντων, πέστε μας ποιός είναι ο αληθινός Χριστός στις Εικόνες.
Αυτός που ζωγραφίζουν οι Ρωμαίοι ή αυτό που ζωγραφίζουν οι Ινδοί,
ή οι Έλληνες ή οι Αιγύπτιοι; Πρόκειται για ψευδοπρόβλημα βέβαια
που είχαν ήδη εισάγει οι λεγόμενες Επιφάνειες συγγραφές περί Εικόνων,
γεγονός που επαναλαμβάνει πανηγυρικά και η εικονοκλαστική Σύνοδος
του 815 στην Αγία Σοφία.
Την απάντηση, ξεκάθαρη και επιγραμματική,
συνέταξε η Ζ` Οικουμενική Σύνοδος:
Οι Χριστιανοί ένα τον Εμμανουήλ γινώσκοντες Χριστόν Κύριον,
αυτόν αναζωγραφούσι, καθό ο Λόγος σαρξ εγένετο.
Και γίνεται εδώ λόγος για το ενσημαινόμενο·
και βλέποντες τας αναζωγραφήσεις, ουδέν έτερον εννοούσιν,
ή το ενσημαινόμενον εν αυταίς. Δηλαδή, καθώς οι πιστοί βλέπουν
την Εικόνα ξέρουν ότι πρόκειται για τον Χριστό, την Παναγία
ή τους Αγίους, ξέρουν πως υπήρξαν πραγματικά πρόσωπα
με αγιότητα και θεάρεστο βίο, ευλογημένα και θεωμένα.
Και καθώς βλέπουν τις αναζωγραφήσεις ανάγονται οι ίδιοι εις έννοιαν,
εις μνήμην, εις νοεράν αναθεώρησιν του θεαρέστου βίου
και εις τιμήν του εικονιζομένου.
Έτσι εκείνο που προέχει δεν είναι η ακριβής ή σχετική ομοιότητα
του ιστορικού προσώπου με το εικονιζόμενο,
αλλά η αδιάκοπη αναγωγή στον ενσημαινόμενο,
δηλαδή στο αρχέτυπο, στο πρωτότυπο, σ' αυτό το ίδιο υπαρκτό
ανά τους αιώνες άγιο και ιερό πρόσωπο....
Φωτίου τοῦ Μεγάλου
Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως
(6η Φεβρουαρίου)ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ - ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Ο ΜΕΓΑΣ ΦΩΤΙΟΣ ΟΡΙΟΘΕΤΕΙ ΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΩΣ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ
(Μέρος ΙΒ ́)
...Στα ίδια ίχνη άλλωστε είχε κινηθεί πρωτύτερα ο Ομολογητής
Πατριάρχης Νικηφόρος όταν θεωρούσε τις Εικόνες του Χριστού
ελαφρά παραλλαγμένες κατά τε το σχήμα και την μορφήν.
Αποτελούν όλα αυτά απάντηση στο γνωστό ψευδοερώτημα των εικονομάχων,
οι οποίοι επίμονα ρωτούσαν: ποιά είναι η αληθινή Εικόνα του Χριστού
(Ποία των Εικόνων του Χριστού αληθής;), όπως μας ενημερώνει
ο ίδιος ο Φώτιος με την απαντητική του επιστολή προς τον ηγούμενο Θεόδωρο.
Γιατί οι Εικονομάχοι ρωτούσαν κατά σοφιστικό τρόπο.
Τέλος πάντων, πέστε μας ποιός είναι ο αληθινός Χριστός στις Εικόνες.
Αυτός που ζωγραφίζουν οι Ρωμαίοι ή αυτό που ζωγραφίζουν οι Ινδοί,
ή οι Έλληνες ή οι Αιγύπτιοι; Πρόκειται για ψευδοπρόβλημα βέβαια
που είχαν ήδη εισάγει οι λεγόμενες Επιφάνειες συγγραφές περί Εικόνων,
γεγονός που επαναλαμβάνει πανηγυρικά και η εικονοκλαστική Σύνοδος
του 815 στην Αγία Σοφία.
Την απάντηση, ξεκάθαρη και επιγραμματική,
συνέταξε η Ζ` Οικουμενική Σύνοδος:
Οι Χριστιανοί ένα τον Εμμανουήλ γινώσκοντες Χριστόν Κύριον,
αυτόν αναζωγραφούσι, καθό ο Λόγος σαρξ εγένετο.
Και γίνεται εδώ λόγος για το ενσημαινόμενο·
και βλέποντες τας αναζωγραφήσεις, ουδέν έτερον εννοούσιν,
ή το ενσημαινόμενον εν αυταίς. Δηλαδή, καθώς οι πιστοί βλέπουν
την Εικόνα ξέρουν ότι πρόκειται για τον Χριστό, την Παναγία
ή τους Αγίους, ξέρουν πως υπήρξαν πραγματικά πρόσωπα
με αγιότητα και θεάρεστο βίο, ευλογημένα και θεωμένα.
Και καθώς βλέπουν τις αναζωγραφήσεις ανάγονται οι ίδιοι εις έννοιαν,
εις μνήμην, εις νοεράν αναθεώρησιν του θεαρέστου βίου
και εις τιμήν του εικονιζομένου.
Έτσι εκείνο που προέχει δεν είναι η ακριβής ή σχετική ομοιότητα
του ιστορικού προσώπου με το εικονιζόμενο,
αλλά η αδιάκοπη αναγωγή στον ενσημαινόμενο,
δηλαδή στο αρχέτυπο, στο πρωτότυπο, σ' αυτό το ίδιο υπαρκτό
ανά τους αιώνες άγιο και ιερό πρόσωπο....
Από το βιβλίο
ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Αθανασίου Παλιούρα
--
ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Αθανασίου Παλιούρα
--
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου