Η συμβολή των Αγίων Εικόνων στην Επανάσταση του 1821

+++ 

 

Ἡ Παναγία στὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821

(Ἡ συμβολὴ τῶν ἱερῶν Εἰκόνων στὴν παλιγγενεσία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους)

Παναγία ἡ Προυσιώτισσα Τὸ χρυσοποίκιλτο ὑποκάμισο τῆς περίφημης Εἰκόνας εἶναι ἀφιέρωμα τοῦ ὁπλαρχηγοῦ τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 Γεωργίου Καραϊσκάκη ...Ἕνας Γάλλος περιηγητής, ὁ I. Mangeart, στὸ βιβλίο του "Souvenirs de la Morie" (Ἀναμνήσεις ἀπὸ τὸν Μοριά) περιγράφει ὅσα εἶδε κατὰ τὴν περιήγησή του στὴν Πελοπόννησο, τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821. Σὲ ἰδιαίτερο κεφάλαιο ἀναφέρεται στὴ λατρευτικὴ ζωὴ τῶν Ἑλλήνων καὶ δείχνει ἐντυπωσιασμένος ἀπὸ τὴν εὐλάβειά μας πρὸς τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Ἰδοὺ μερικὰ ἀποσπάσματα: «Ἡ θρησκεία τους ποὺ τοὺς ἀπαγορεύει τὰ γλυπτὰ καὶ τὰ ἀγάλματα, τοὺς ἐπιτρέπει ὡστόσο τὰ Εἰκονίσματα. Σ' ὅλους τοὺς τοίχους τῶν Ἐκκλησιῶν τους εἶναι κρεμασμένα Εἰκονίσματα κάθε μεγέθους. Τὰ περισσότερα παρουσιάζουν τὴ μορφὴ τῆς Παρθένου ἢ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ποὺ εἶναι οἱ προτιμώμενοι πάτρωνές τους...

...Τὸ κεφάλι τῶν Παρθένων τους, ὅπως καὶ ὅλων τῶν Ἁγίων, εἶναι τριγυρισμένο μ' ἕνα φωτοστέφανο, ποὺ τὰ πινέλα τῶν ζωγράφων τους τὸ ἀποδίδουν περίφημα... Ὅταν οἱ ναυτικοὶ γλυτώνουν ἀπὸ μεγάλους κινδύνους, ἀπὸ ναυάγιο, ἀπὸ τὸ θάνατο, μόλις πατᾶνε τὸ πόδι τους στὴ στεριά, τρέχουν ἀμέσως στὸ χρυσοχόο γιὰ νὰ κάμουν παραγγελία καὶ νὰ προσφέρουν τὸ τάμα τους στὴ Θεοτόκο, στὴν Ἐκκλησία ποὺ τῆς εἶναι ἀφιερωμένη... Βλέπω σὲ δύο βημάτων ἀπόσταση μιὰ γυναίκα γονατιστὴ μπροστὰ στὸ Εἰκόνισμα τῆς Παναγίας. Θεέ μου! Πόσα σταυροκοπήματα! Πόσες γονυκλισίες κάνει μπροστὰ σ' αὐτὸ τὸ Εἰκόνισμα! Μὲ τί ἀφοσίωση τὴ βλέπω νὰ προσκυνάει τὸ χῶμα, ποὺ τὸ φιλάει τρεῖς φορές! Καὶ πόσο βιαστικὰ ξαναρχίζει τὰ σταυροκοπήματα, ποὺ τὰ κάνει ἀπὸ τὰ δεξιὰ πρὸς τ' ἀριστερά»

(Ἠλ. Οἰκονόμου, «Κείμενα Πίστεως καὶ ἐλευθερίας»,

Ἀθῆναι 1985, σσ. 185-186)

Ὁ ἐντυπωσιασμὸς τοῦ ξένου περιηγητοῦ εἶναι ἐκφραστικὸς καὶ εὔγλωττος. Παρουσιάζει μὲ ἁπλό, ἀλλὰ δυνατό, τρόπο τὴν εὐλάβεια τοῦ λαοῦ μας, τοῦ δούλου γένους μας, πρὸς τὴν Παναγία. Μὲ αὐτὴ τὴν εὐλάβεια ὑπέμειναν τὴν ὀδυνηρὴ καὶ μακραίωνη σκλαβιά, ἐλπίζοντας στὴ λύτρωση, μ' αὐτὴ τὴν εὐλάβεια ἄρπαξαν καὶ τὰ καριοφίλια φωνάζοντας: «Ἐλευθερία ἢ θάνατος!». Ὅταν ἦλθε ἡ ὥρα τῆς ἐθνικῆς παλιγγενεσίας, στὴ Χάρη καὶ προστασία τῆς Παναγίας κατέφευγαν οἱ ὁπλαρχηγοὶ καὶ οἱ καπεταναῖοι γιὰ νὰ συντονίζουν τὸν Ἀγῶνα καὶ νὰ παίρνουν δυνάμεις γιὰ τὴ συνέχισή του στὶς κρίσιμες στιγμές. Στὰ ἀπομνημονεύματα τῶν Ἡρώων τοῦ 1821 βρίσκουμε πολλὲς ἀναφορὲς ὡς πρὸς τὴν καταφυγή τους στὴ βοήθεια τῆς Παναγίας, ἀλλὰ καὶ στὴν ἀδίστακτη βεβαιότητα καὶ πίστη τους στὴν προστασία Της.

Ὅταν π.χ. ὁ θρυλικὸς Γέρος τοῦ Μοριᾶ προχωροῦσε γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Τριπολιτσᾶς καὶ εἶδε ὅτι εἶχαν κλονισθεῖ καὶ δειλιάσει τὰ παλληκάρια του, ἐπειδὴ τοὺς εἶχαν ἐγκαταλείψει οἱ ἄλλοι ὁπλαρχηγοί, μπῆκε εὐλαβικὰ στὴν Ἐκκλησία τῆς Παναγίας στὸ Χρυσοβίτσι, ἔκαμε τὸν σταυρό του, ἀσπάσθηκε τὴν Εἰκόνα τῆς Μεγαλόχαρης καὶ φώναξε δακρυσμένος: «Παναγιά μου, βοήθησε καὶ τούτη τὴ φορὰ τοὺς Ἕλληνες νὰ ψυχωθοῦν». Καὶ βγαίνοντας ἀπὸ τὸ Ναό Της, γεμᾶτος πίστη καὶ ἱερὸ ἐνθουσιασμὸ βροντοφώναξε στὰ παλληκάρια του, ποὺ τὸν πλησίασαν λίγο πιὸ πέρα, τὴν περίφημη ἐκείνη φράση του: «Ὁ Θεὸς ὑπέγραψε τὴ λευτεριὰ τῆς Ἑλλάδος καὶ δὲν θὰ πάρει πίσω τὴν ὑπογραφή Του».

Ὁ γενναῖος στρατηγὸς Μακρυγιάννης στὰ «Ἀπομνημονεύματά» του καὶ πρὸ πάντων στὰ «Ὁράματα καὶ θάματα» ἐπανειλημμένως κάνει λόγο γιὰ τὴ βοήθεια τῆς Παναγίας στὸν ἀγῶνα τοῦ Ἔθνους κατὰ τῶν Ἀγαρηνῶν. Συγκινητικὲς εἶναι καὶ οἱ προσευχές του πρὸς τὴ Θεοτόκο: «Δόξα σε, Κύρια Χριστέ, σταυρὲ σταυρωμένε, λαμπρὲ καὶ ἀναστημένε, τρισυπόστατε Θεέ, ἁγία Τριάδα, Θεοτόκο... Κύριε ἄπλωσε τὸ λαμπρό σου καὶ εὐλογημένο σου χέρι καὶ βγάλε μας ἀπὸ τὸν σκότον τὸν βαθὺ ὅπου εἴμαστε πεσμένοι καὶ χαμένοι καὶ πνιγμένοι τόσες αἰῶνες... σῶσε, Κύριε, ὅλους, δῶσε, Θεοτόκο, τὴν ὑγείαν, ὅσοι παθόντες ἔρχονται εἰς τὴν Χάρη σου, Βαγγελίστρα μου, διὰ νὰ δοξαστεῖ ὁ πανάγαθος Θεὸς καὶ ἡ βασιλεία Του, νὰ πιστέψουν οἱ τύραγνοι, οἱ ἄπιστοι καὶ οἱ ἄδικοι καὶ νὰ ἰδοῦνε τί ἐστὶ Θεὸς παντουργὸς καὶ ἡ βασιλεία Του...».

(«Ὁράματα καὶ θάματα», σσ. 154-155)

Καὶ ὁ ἀτρόμητος πυρπολητὴς Κωνσταντὴς Κανάρης, ἀφοῦ πυρπόλησε τὴν τουρκικὴ ναυαρχίδα στὸ λιμάνι τῆς Χίου, γιγαντωμένος ἀπὸ τὴν προσευχὴ καὶ τὴ Θεία Κοινωνία στὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Νικολάου, ἐπέστρεψε μετὰ τὸ ἐκπληκτικὸ κατόρθωμά του στὸν ἴδιο Ναό, γιὰ νὰ ἐκφράσει μὲ δάκρυα τὴν εὐγνωμοσύνη του στὴν Παναγία. Νά, πῶς περιγράφει τὴ σκηνὴ ὁ ποιητὴς Γ. Δροσίνης· «Μεσάνυχτα ὁ πυρπολητὴς ἐγύρισε καὶ πήδησε ἀπ' τὸ γρήγορο καΐκι, πιστὸς νὰ φέρη μὲ τὰ πόδια ὁλόγυμνα στὴν ἐκκλησιὰ τὸ τάμα γιὰ τὴ νίκη. Τὸ χέρι ποὺ ἄτρεμο ἔσπειρε τὸ θάνατο μὲ τὸ δαυλό -τὸ φοβερὸ τὸ χέρι- τώρα ταπεινωμένο καὶ τρεμάμενο στὴν Παναγιὰ ἀνάβει ἕν' ἁγιοκέρι».

Αὐτά, γιὰ νὰ φανεῖ ὅτι ἡ εὐλάβεια -πρὸς τὴν Παναγία- τῶν προγόνων μας, ποὺ ἐντυπωσίασε τόσο τὸν ξένο περιηγητή, ἦταν ἡ κινητήρια δύναμη ποὺ τοὺς ἐμψύχωνε διαρκῶς καὶ χάρισε τελικῶς τὴν μυριοπόθητη ἐλευθερία. Καὶ σ' Ἐκείνην, τὴν Ὑπέρμαχο Στρατηγὸ τοῦ γένους μας, ἀνήκουν -καὶ πρέπει νὰ ἀνήκουν καὶ νὰ ἀντηχοῦν αἰώνια- τὰ νικητήρια!

Ἡ Παναγία τῆς Νίκης

Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια, ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια, ἀναγράφω Σοι ἡ πόλις Σου, Θεοτόκε· ἀλλ᾽ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον, ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον, ἵνα κράζω Σοι· Χαῖρε Νύμφη ἀνύμφευτε.

Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο «Ἡ Ὑπερευλογημένη» π. Δημητρίου Ἀθανασίου καὶ πρεσβ. Χαρούλας Τσουλιάη

+++